Το Πολιτιστικό Πρόγραμμα της Κυπριακής Προεδρίας: Υφαντό μνήμης, παράδοσης και σύγχρονης δημιουργίας

Με τον πολιτισμό στο επίκεντρο και την τέχνη ως εργαλείο ουσιαστικής πολιτικής παρέμβασης, η Κύπρος ετοιμάζεται να αναλάβει την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πρώτο εξάμηνο του 2026, παρουσιάζοντας, σύμφωνα με τους επιτελείς, ένα από τα πιο φιλόδοξα και στρατηγικά πολιτιστικά προγράμματα που έχει υλοποιήσει ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία.
Το Πολιτιστικό Πρόγραμμα της Κυπριακής Προεδρίας παρουσιάστηκε επίσημα σήμερα στο Προεδρικό Μέγαρο, σε συνέντευξη Τύπου που σηματοδοτεί την έναρξη ενός πολυεπίπεδου πολιτιστικού εγχειρήματος εθνικής κλίμακας και ευρωπαϊκής εμβέλειας. Πρόκειται για μια εκτεταμένη, συστηματική και συνειδητά σχεδιασμένη πολιτιστική παρουσία, η οποία εκτείνεται σε 31 χώρες, με τη συμμετοχή εκατοντάδων καλλιτεχνών και τη συνεργασία κορυφαίων διεθνών πολιτιστικών ιδρυμάτων, συνδυάζοντας την αρχαία κληρονομιά με τη σύγχρονη δημιουργία και τις νέες τεχνολογίες.
Κατά την παρουσίαση, η αρμόδια Υφυπουργός Λίνα Κασσιανίδου, κατέταξε τον πολιτισμό όχι ως συνοδευτικό στοιχείο της Προεδρίας, αλλά ως έναν από τους κεντρικούς της πυλώνες. Όπως τόνισε, πρόκειται για μια συνειδητή πολιτική επιλογή με θεσμικό βάθος, ευρωπαϊκό αποτύπωμα και μακροπρόθεσμο όραμα. «Ο πολιτισμός δεν λειτουργεί ως περιφερειακό στοιχείο της Κυπριακής Προεδρίας. Αναδεικνύεται σε ουσιαστικό εργαλείο πολιτικής συνοχής, διαλόγου και ευρωπαϊκής αυτογνωσίας. Μέσα από την τέχνη και τη δημιουργία, η Κύπρος απευθύνεται στην Ευρώπη και στον κόσμο με ενιαίο, σύγχρονο και αξιακό λόγο» υπογράμμισε.
Περισσότεροι από 500 καλλιτέχνες, επιμελητές, τεχνικοί και επαγγελματίες του πολιτισμού συμμετέχουν στη διαμόρφωση και υλοποίηση του Προγράμματος. Ο συνολικός προϋπολογισμός για την υλοποίηση του πολιτιστικού προγράμματος ανέρχεται στα 4,4 εκατομμύρια ευρώ.
Το ποσό αυτό αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες και πλέον στρατηγικές επενδύσεις του κράτους στον κυπριακό πολιτισμό και αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικό όφελος, αναδεικνύοντας την Κύπρο διεθνώς ως χώρα με πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα. Επιπλέον, το κόστος αυτό αντιμετωπίζεται ως στρατηγική επιλογή με μακροπρόθεσμα οφέλη για την πολιτιστική ανάπτυξη, την οικονομία και τη διεθνή προβολή της Κύπρου.
Αυτός ο προϋπολογισμός λειτουργεί ως «λίπασμα» σε έναν πολιτιστικό κήπο, εξασφαλίζοντας ότι οι δράσεις δεν θα ανθίσουν μόνο προσωρινά κατά τη διάρκεια της Προεδρίας, αλλά θα αφήσουν μια διαρκή παρακαταθήκη για το μέλλον.
Με τη συμμετοχή εκατοντάδων καλλιτεχνών και τη διοργάνωση εμβληματικών εκθέσεων σε διεθνή κέντρα, η Κύπρος στοχεύει να λειτουργήσει ως πολιτιστική γέφυρα μεταξύ των λαών. Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί μια στρατηγική επένδυση που επιδιώκει να αφήσει μια διαρκή παρακαταθήκη στη διεθνή εικόνα της χώρας. Η ιστορική κληρονομιά της Κύπρου συνδέεται με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία μέσα από ένα ενιαίο και δυναμικό πολιτιστικό αφήγημα που στοχεύει στη γεφύρωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Ένα ενιαίο πολιτιστικό αφήγημα
Η προεδρεύουσα χώρα συγκροτεί ένα συνεκτικό πολιτιστικό αφήγημα, το οποίο δεν αντιμετωπίζει τον πολιτισμό αποσπασματικά, αλλά ως μια ζωντανή και διαρκή διαδικασία. Η ιστορική κληρονομιά του τόπου συνδέεται οργανικά με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, την έρευνα, την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, συνθέτοντας ένα ενιαίο οικοσύστημα.
Η κεντρική μεταφορά του Προγράμματος είναι εκείνη της «ύφανσης»: τα νήματα της μνήμης, της παράδοσης και της σύγχρονης δημιουργίας πλέκονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα πολιτιστικό υφαντό που εξασφαλίζει τη συνέχεια μέσα στον χρόνο. Όπως και η οπτική ταυτότητα της Κυπριακής Προεδρίας, το Πρόγραμμα έχει στο κέντρο του το νήμα – εύθραυστο μόνο του, αλλά ισχυρό και συνεκτικό όταν υφαίνεται μαζί με άλλα. Μια μεταφορά για τη συνένωση ανθρώπων, κρατών, ιδεών και πολιτισμών.
Η σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με το σήμερα επιτυγχάνεται μέσα από πολλαπλές και δημιουργικές διαδρομές. Η σύγχρονη τέχνη τίθεται σε άμεσο διάλογο με την αρχαιότητα, όπως στην εμβληματική έκθεση «Picasso and Cyprus» στη Βαρκελώνη, όπου αρχαία κυπριακά κεραμικά εκτίθενται δίπλα σε αυθεντικά έργα του Πάμπλο Πικάσο, αναδεικνύοντας τη διαχρονία της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αντίστοιχα, στο Λούβρο, κυπριακές αρχαιότητες θα «συνομιλήσουν» με σύγχρονες ψηφιακές εφαρμογές.
Η έκθεση «Beauty in Question» στο Βερολίνο επανεξετάζει τον μύθο της Αφροδίτης μέσα από τα έργα σύγχρονων Κυπρίων καλλιτεχνών, ενώ η μουσική παράσταση της Αλέξιας Βασιλείου στην Ουάσινγκτον, με τίτλο «Cypriote», αντλεί το υλικό της από τις κυπριακές αρχαιότητες, δημιουργώντας ένα ηχητικό τοπίο που συνδέει τη μνήμη με τη γλώσσα και τη διάλεκτο.
Παράλληλα, παραδοσιακές τεχνικές επανερμηνεύονται και εξελίσσονται. Στην έκθεση «Crafting Nature» στην Κοπεγχάγη, καλλιτέχνες επανεξετάζουν πατρογονικές μορφές χειροτεχνίας, προσαρμόζοντάς τες στις ανάγκες και τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Η τεχνολογία αξιοποιείται ως εργαλείο αφήγησης και βιωματικής προσέγγισης της ιστορικής μνήμης. Η εμβυθιστική εμπειρία εικονικής πραγματικότητας (VR) «Lost Spaces» επιχειρεί να προσεγγίσει την ιστορία της Πράσινης Γραμμής και της Νεκρής Ζώνης μέσα από σύγχρονα ψηφιακά μέσα, μετατρέποντας τη μνήμη σε προσωπικό βίωμα.
Η ιστορική έρευνα μετασχηματίζεται επίσης σε καλλιτεχνική πράξη. Στη Σουηδία, η δράση «Performing collections, performing archives» βασίζεται στα ευρήματα και τα αρχεία της Σουηδικής Αρχαιολογικής Αποστολής στην Κύπρο (1927–1931), τα οποία «ζωντανεύουν» μέσα από μια θεατρική παράσταση.
Θεματικές εκθέσεις, όπως η «Αγροποιητική», διερευνούν τη διαχρονική σχέση του Κύπριου με τη γη και την ύλη, ενώ σύγχρονες φωτογραφικές μαρτυρίες, όπως η έκθεση για το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας, ανοίγουν διάλογο για τη μνήμη, τη διαίρεση και το τραύμα.
Δράσεις σε 31 χώρες
Το διεθνές σκέλος του Προγράμματος περιλαμβάνει δράσεις σε 31 χώρες: 11 χώρες φιλοξενούν εμβληματικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας, ενώ σε άλλες 20 υλοποιείται παράλληλο πρόγραμμα μέσω των Πρεσβειών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκθέσεις, παραστάσεις, συναυλίες και ψηφιακές εμπειρίες τοποθετούν την Κύπρο στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού πολιτιστικού διαλόγου.
Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε εμβληματικούς και εξαιρετικά προβεβλημένους χώρους– από το Castel Sant’Angelo στη Ρώμη μέχρι το Kennedy Center στην Ουάσιγκτον– με στόχο τη μέγιστη δυνατή ορατότητα και προσέλευση κοινού. Στην προβολή συμβάλλουν ενεργά και τα ίδια τα διεθνή ιδρύματα που συνδιοργανώνουν τις δράσεις, όπως το Λούβρο και το Bozar.
Σε ό,τι αφορά την παρουσία της Κυπριακής Προεδρίας στη Γαλλία και ειδικά για την επιστημονική επιμέλεια της περίβλεπτης αρχαιολογικής έκθεσης «Cyprus at the Louvre», η Υφυπουργός Πολιτισμού διευκρίνισε ότι η επιστημονική συμμετοχή του καθηγητή Γιώργου Παπασάββα, που τυγχάνει σύζυγός της, πραγματοποιείται αποκλειστικά υπό τον θεσμικό του ρόλο ως Διευθυντή της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και χωρίς οποιαδήποτε αμοιβή. Η Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας, το μεγαλύτερο και πλέον εξειδικευμένο ερευνητικό κέντρο για την κυπριακή αρχαιολογία στη χώρα, επιλέχθηκε από το ίδιο το Πανεπιστήμιο Κύπρου κι όχι σε επίπεδο φυσικού προσώπου.
Ο Γιώργος Παπασάββας συνεπιμελείται επιστημονικά την έκθεση μαζί με την Άρτεμη Γεωργίου. Η Λ. Κασσιανίδου τόνισε ότι η διαφάνεια και η θεσμική τάξη αποτελούν αδιαπραγμάτευτες αρχές του Πολιτιστικού Προγράμματος της Κυπριακής Προεδρίας, ιδιαίτερα σε δράσεις υψηλού διεθνούς κύρους και προβολής.
Στην Κύπρο, κομβικό σημείο του Προγράμματος αποτελεί η Τελετή Έναρξης της Κυπριακής Προεδρίας, με τίτλο «ΜΝΗΜΗ – ΠΑΡΟΝ – META», σε σκηνοθεσία Κώστα Σιλβέστρου, που θα πραγματοποιηθεί στις 7 Ιανουαρίου 2026 στην Κεντρική Σκηνή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου. Περισσότεροι από 100 Κύπριοι καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτισμού συμμετέχουν σε μια παραγωγή υψηλών προδιαγραφών.
Ενδεικτικά το Πρόγραμμα:
- 21 Ιανουαρίου 2026: Gala Έναρξης Κυπριακής Προεδρίας. Συναυλία Σταύρου Λάντσια με πενταμελές μουσικό σχήμα, Royal Museums of Fine Arts, Βρυξέλλες.
- 22 Ιανουαρίου 2026: Εγκαίνια διακόσμησης κτηρίων Justus Lipsius & Europa στις Βρυξέλλες με έργα Κυπρίων καλλιτεχνών και σχεδιασμό επίπλων. Επιμέλεια & σχεδιασμός: Μιχάλης Αναστασιάδης
- 27 Ιανουαρίου 2026: Εγκαίνια φωτογραφικής έκθεσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο «Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας», του Άντρου Ευσταθίου
Η Κύπρος τιμώμενη χώρα στο Bozar Centre for Fine Arts:
- 26 Μαρτίου 2026, Εμβυθιστική εμπειρία VR: Lost Spaces: Μέσα στη Νεκρή Ζώνη της Λευκωσίας. Επιμέλεια: Κέντρο Αριστείας CYENS
- 27 Μαρτίου 2026: Παραστάσεις σύγχρονου χορού. Χορογράφοι: Λία Χαράκη και Πάνος Μαλακτός
- 11 Απριλίου 2026: Συναυλία από το συγκρότημα Monsieur Doumani
- 13 Απριλίου 2026: Παραστάσεις σύγχρονου χορού. Χορογράφοι: Αλεξάνδρα Βάγιερσταλλ και Έλενα Αντωνίου
- 17, 18, 19 Μαΐου 2026: Παραστάσεις σύγχρονου χορού. Χορογράφος: Μαρία Χασάπη
Εκθέσεις εξωτερικού:
- 10 Φεβρουαρίου 2026: Αρχαιολογική έκθεση «Cyprus at the Louvre», Παρίσι. Επιστημονική επιμέλεια: Γ. Παπασάββας και Άρτεμις Γεωργίου – Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τεχνολογική επιμέλεια: Κλ. Νεοκλέους και Π. Χαραλάμπους – ITICA/ Museum Lab και PULSE Κέντρο Αριστείας CYENS
- 10 Φεβρουαρίου 2026: Η Κύπρος στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας – BnF, Παρίσι. Συνδιοργάνωση: Υφυπουργείο Πολιτισμού, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου και Εθνική Βιβλιοθήκη Γαλλίας. Επιμέλεια: Γιάννης Τουμαζής και Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου
- 27 Φεβρουαρίου 2026: Αρχαιολογική έκθεση «Cyprus and Italy: shared cultural identities», Castel Sant’Angelo, Ρώμη. Συνδιοργάνωση: Υφυπουργείο Πολιτισμού Κύπρου & Υπουργείο Πολιτισμού Ιταλίας. Επιμέλεια: Δρ. Αναστασία Χριστοφιλοπούλου
- 10 Μαρτίου 2026: Έκθεση «Sector 2: Λευκωσία», πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο – Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα. Επιμέλεια: Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας. Γενική Επιμέλεια: Τζένη Λυμπεροπούλου και Μαρία Πατσαλοσαββή.
- 12 Μαρτίου 2026: Αναδρομική έκθεση «Γεώργιος Πολ Γεωργίου – Κύπρος η παντοτινή», Hellenic Centre, Λονδίνο. Επιμέλεια: Λεβέντειος Πινακοθήκη. Επιμέλεια: Λουκία Χατζηγαβριήλ και Κατερίνα Στεφανίδου.
- 17–18 Μαρτίου 2026: Δράση «Performing collections, performing archives», Medelhavsmuseet, Στοκχόλμη. Διοργάνωση: Τμήμα Αρχαιοτήτων. Επιμέλεια: Ελλάδα Ευαγγέλου και Δέσπω Πασιά Διοργάνωση
- 19 Μαρτίου 2026: Συναυλία Αλέξιας Βασιλείου «Cypriote», Kennedy Center, Ουάσιγκτον. Καλλιτεχνική επιμέλεια: Αλέξια Βασιλείου
- 21 Μαρτίου 2026: Έκθεση «Beauty in Question», Andreas Murkudis Project Space, Βερολίνο. Επιμέλεια: Σάββας Χριστοδουλίδης και Παυλίνα Παρασκευαΐδου
- 14 Μαΐου 2026: Έκθεση «Picasso and Cyprus: Encounters with Mediterranean Ceramics», Museu Picasso, Βαρκελώνη. Επιμέλεια: Ευτυχία Ζαχαρίου και Άντρη Μιχαήλ
- 9 Ιουνίου 2026: Εικαστική έκθεση «Crafting Nature», Κοπεγχάγη. Επμέλεια: Θάλεια Στεφανίδου.
Δράσεις εντός Κύπρου:
- 17 Ιανουαρίου 2026: Εγκαίνια των ανακαινισμένων μόνιμων εκθέσεων του Κυπριακού Μουσείου. Επιμέλεια: Εφορεία Μουσείων, Τμήμα Αρχαιοτήτων
- 29 Ιανουαρίου 2026: Εικαστική έκθεση: «Αγροποιητική: Χώματα/ Σώματα», Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης –ΣΠΕΛ. Επιμέλεια: Έλενα Πάρπα
- Καθόλη τη διάρκεια της Προεδρίας: Εικαστική παρέμβαση «Συναντήσεις: Οι Κόσμοι της Κύπρου». Επιμέλεια: Χριστίνα Λάμπρου.
- Καθόλη τη διάρκεια της Προεδρίας: Εικαστικές παρεμβάσεις στο Διεθνές Αεροδρόμιο Λάρνακας «Γλαύκος Κληρίδης». Επιμέλεια: Υφυπουργείο Πολιτισμού.
Στόχος είναι το Πολιτιστικό Πρόγραμμα να ενσωματωθεί και στην πολιτιστική ζωή της ίδιας της χώρας, μετατρέποντας την Κύπρο σε πολύκεντρο χώρο πολιτιστικής εμπειρίας.
Μεγάλες περιοδικές εκθέσεις, εικαστικές παρεμβάσεις σε χώρους αυξημένης επισκεψιμότητας, δράσεις σε μουσεία, πολιτιστικά ιδρύματα και κοινότητες, καθώς και οι κύριες διοργανώσεις του Υφυπουργείου Πολιτισμού για το πρώτο εξάμηνο του 2026, συνθέτουν ένα πλούσιο πολιτιστικό οικοδόμημα.
iNFO: Αναλυτικές πληροφορίες στην επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Προεδρίας, καθώς και την ειδική, αυτόνομη ψηφιακή πλατφόρμα του Πολιτιστικού Προγράμματος της Κυπριακής Προεδρίας που ετοίμασε το Υφυπουργείο Πολιτισμού.