Στροφή της Τουρκίας στη Συρία για φυσικό αέριο και θαλάσσιες ζώνες – Προσπαθεί να βρει απάντηση στον άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ

Η Τουρκία στοχεύει να ολοκληρώσει έως το 2026 μια συμφωνία με τη Συρία για υπεράκτια ενεργειακή εξερεύνηση, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ. Το σχέδιο που περιέγραψε, σε δηλώσεις του τη Δευτέρα, ενδέχεται να αναδιαμορφώσει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, μια περιοχή ήδη επιβαρυμένη από γεωπολιτικές εντάσεις και ανταγωνισμούς γύρω από το φυσικό αέριο.
Σε συνέντευξή του στην τουρκική ψηφιακή πλατφόρμα GDH, που δημοσιεύθηκε στις 29 Δεκεμβρίου, ο Μπαϊρακτάρ ανέφερε ότι η Άγκυρα και η Δαμασκός έχουν καταλήξει σε ένα γενικό πλαίσιο ενεργειακής συνεργασίας και φιλοδοξούν να οριστικοποιήσουν σύντομα μια ειδική συμφωνία για υπεράκτιες έρευνες. Όπως σχολιάζουν τουρκικά ΜΜΕ, μια τέτοια εξέλιξη αναμένεται να προκαλέσει ανησυχία σε Ελλάδα και Κύπρο, εν μέσω μακροχρόνιων θαλάσσιων διαφορών.
Οι δηλώσεις έρχονται σε μια περίοδο όπου η ενεργειακή συνεργασία αποτελεί βασικό πυλώνα της ενισχυμένης εμπλοκής της Τουρκίας στη μεταπολεμική Συρία, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Η δυναμική αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει την Άγκυρα να αντιμετωπίσει τη σχετική περιφερειακή της απομόνωση και να ανοίξει τον δρόμο για μια ευρύτερη συμφωνία αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) με τη Δαμασκό.
Τουρκία και Συρία: Το πλαίσιο της υπεράκτιας συνεργασίας
Ο Μπαϊρακτάρ διευκρίνισε ότι, παρότι έχουν γίνει βήματα προς την κατεύθυνση της θεσμοθέτησης υπεράκτιας συνεργασίας, η έναρξη γεωτρήσεων δεν είναι άμεση. «Έχουμε ένα γενικό πλαίσιο συμφωνίας με τη Συρία, αλλά θα πρέπει φυσικά να καταλήξουμε και σε μια συγκεκριμένη υπεράκτια συμφωνία», δήλωσε, προσθέτοντας ότι στόχος είναι η ολοκλήρωσή της εντός του 2026.
Ο ίδιος ξεκαθάρισε πως οποιαδήποτε πρακτική δραστηριότητα θα εξαρτηθεί από τεχνικές μελέτες αρχικού σταδίου και όχι από άμεσες γεωτρήσεις. «Στη συνέχεια, θα πρέπει να δούμε τι δείχνουν τα δεδομένα, αρχικά μέσω σεισμικών ερευνών», σημείωσε.
Τουρκία και Ανατολική Μεσόγειος: Νέα γεωπολιτικά ρήγματα
Οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού έρχονται έναν μήνα μετά την υπογραφή συμφωνιών οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών και ΑΟΖ μεταξύ Λιβάνου και Κύπρου, στις 26 Νοεμβρίου. Οι συμφωνίες αυτές ενίσχυσαν τη συνεργασία Λευκωσίας–Βηρυτού, αλλά ταυτόχρονα αύξησαν την απομόνωση της Τουρκίας, ενισχύοντας τον άξονα Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ.
Σύμφωνα με αναλυτές, μετά τη συμφωνία Λιβάνου–Κύπρου, η Άγκυρα έχει περιορισμένες επιλογές και στρέφεται στη Συρία ως πιθανό αντίβαρο για μια μελλοντική συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης. Η αυξημένη επιρροή της Τουρκίας στη Συρία μετά τον Δεκέμβριο του 2024 καθιστά αυτό το σενάριο πιο ρεαλιστικό από ποτέ.
Τουρκία, ενέργεια και ΑΟΖ: Γιατί ανησυχούν Ελλάδα και Κύπρος
Ακόμη και χωρίς ρητή αναφορά σε οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, μια υπεράκτια ενεργειακή συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας είναι πιθανό να εκληφθεί από την Ελλάδα και την Κύπρο ως προάγγελος μιας μελλοντικής συμφωνίας ΑΟΖ. «Μια συμφωνία αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με τη Συρία θα ήταν κατάλληλη και ιδιαίτερα σημαντική για την Τουρκία», δήλωσε πρόσφατα η πρώην διπλωμάτης Γκιουλρού Γκεζέρ.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν η νέα κυβέρνηση της Δαμασκού είναι πρόθυμη να προχωρήσει σε μια τόσο πολιτικά φορτισμένη συμφωνία. Για τη Συρία, η υπεράκτια εξερεύνηση αποτελεί περισσότερο μακροπρόθεσμο στόχο, καθώς η χώρα προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τον ενεργειακό της τομέα μετά από χρόνια εμφυλίου πολέμου.
Τουρκία και περιφερειακή ενέργεια: Το ευρύτερο πλαίσιο
Η Συρία υπέγραψε μέσα στο 2025 σειρά ενεργειακών συμφωνιών, καθώς επιδίωξε να προσελκύσει ξένες επενδύσεις μετά τα σήματα άρσης κυρώσεων από ΗΠΑ και ΕΕ. Παράλληλα, κινείται για την αναβίωση της εγχώριας παραγωγής υδρογονανθράκων.
Τον Αύγουστο, η Τουρκία ξεκίνησε την προμήθεια φυσικού αερίου προς τη Συρία από το Αζερμπαϊτζάν, με τις ετήσιες ποσότητες να φτάνουν έως και τα 2 δισ. κυβικά μέτρα. Τον Μάιο, η Δαμασκός υπέγραψε συμφωνία 7 δισ. δολαρίων για τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας με κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν τουρκικές και διεθνείς εταιρείες.
Παράλληλα, η Συριακή Εταιρεία Πετρελαίου υπέγραψε συμφωνίες με σαουδαραβικές εταιρείες για την αύξηση της παραγωγής, ενώ έχει προχωρήσει και σε προκαταρκτική συμφωνία με αμερικανικές εταιρείες για εξερεύνηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου.