Ο Πρόεδρος κυβερνά με το Κέντρο, σχεδιάζει για την Κεντροδεξιά

Του Σάββα Ηλιοφώτου-Πρώην Δημάρχου Στροβόλου
«Η δήλωση του Προέδρου και τα μηνύματα προς συμμάχους και αντιπάλους»
Η δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας ότι επιθυμεί κεντροδεξιά πλειοψηφία στη Βουλή δεν ήταν μια ουδέτερη πολιτική διαπίστωση. Ήταν μια συνειδητή τοποθέτηση με σαφές ιδεολογικό φορτίο και συγκεκριμένους αποδέκτες. Και κυρίως, ήταν μια δήλωση που ξεπερνά το παρόν κοινοβουλευτικό σκηνικό και αγγίζει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική του ίδιου του Νίκου Χριστοδουλίδη.
Τυπικά, η κυβέρνηση στηρίζεται σε κόμματα του κεντρώου χώρου. Πολιτικά, όμως, ο Πρόεδρος έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι η συνεργασία αυτή δεν ισοδυναμεί με ιδεολογική μετατόπιση. Κυβερνά με το κέντρο, αλλά δεν αυτοπροσδιορίζεται ως πρόεδρος του κέντρου. Η διάκριση αυτή δεν είναι λεπτομέρεια. Είναι ο άξονας πάνω στον οποίο οικοδομείται η πολιτική του αφήγηση.
Σε ένα προεδρικό σύστημα όπως το κυπριακό, η κυβερνητική φθορά είναι αναμενόμενη. Η απώλεια πολιτικής ταυτότητας, όμως, είναι δυνητικά μοιραία. Η δήλωση περί κεντροδεξιάς πλειοψηφίας λειτουργεί ως ανάχωμα απέναντι σε αυτόν τον κίνδυνο. Στέλνει μήνυμα προς τη δεξιά εκλογική βάση ότι η σημερινή συνεργασία είναι προϊόν ανάγκης και όχι ένδειξη αξιακής μετακίνησης.
Παράλληλα, η τοποθέτηση αυτή διατηρεί ανοιχτή μια πολιτική γέφυρα που ο Πρόεδρος γνωρίζει ότι μπορεί να του χρειαστεί. Ο ΔΗΣΥ, παρά τη φάση εσωτερικής κρίσης που διανύει, παραμένει ο μόνος χώρος με δυνατότητα συγκροτημένης πολιτικής συνέχειας. Η αναφορά σε κεντροδεξιά πλειοψηφία δεν αφορά το παρόν του κόμματος, αλλά το ενδεχόμενο του μέλλοντος του.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο η δήλωση αυτή διαβάζεται από τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση.
Στο ΔΗΚΟ, η τοποθέτηση του Προέδρου λειτούργησε ως σαφής υπενθύμιση ορίων. Το κόμμα επένδυσε πολιτικά στην προεδρία Χριστοδουλίδη προσδοκώντας ότι το κέντρο δεν θα είναι απλώς χρήσιμο, αλλά καθοριστικό. Η δημόσια έμφαση στην κεντροδεξιά πλειοψηφία αποδυναμώνει αυτό το αφήγημα και επαναφέρει το ΔΗΚΟ στον ρόλο του κυβερνητικού εταίρου, όχι του στρατηγικού συνοδοιπόρου. Αποτελεί και μια έμμεση αλλά σαφή απάντηση στις τελευταίες δηλώσεις το προέδρου του ΔΗΚΟ με τις οποίες προσπαθεί να επαναφέρει σε τάξη τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη.
Η ανησυχία που καταγράφεται δεν είναι θεωρητική. Υπάρχει ο φόβος ότι το κόμμα θα επωμιστεί το βάρος της κυβερνητικής φθοράς χωρίς να συμμετέχει ουσιαστικά στη διαμόρφωση του πολιτικού σχεδίου για το αύριο. Ότι θα στηρίξει σήμερα έναν Πρόεδρο ο οποίος ήδη διαμορφώνει εναλλακτικές πολιτικές διαδρομές.
Στην ΕΔΕΚ, η ανάγνωση είναι λιγότερο αμφίθυμη και περισσότερο ρεαλιστική. Η δήλωση επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι η συνεργασία είναι συγκυριακή και ότι η ιδεολογική απόσταση παραμένει. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επιλογή του κόμματος να διατηρεί διακριτό πολιτικό λόγο και μεγαλύτερη κοινοβουλευτική αυτονομία. Μεγαλώνει το δίλημμα που άρχισε να επικρέμαται στο χώρο των σοσιαλιστών: μέσα ή έξω από το κυβερνητικό σχήμα. Μεγαλώνει και η πολιτική μοναξιά με δεδομένη τη ρήξη με τον πολιτικό χώρο του ΑΚΕΛ και την αύξηση του χάσματος με το χώρο του ΔΗΚΟ. Η δήλωση ωθεί την ΕΔΕΚ σε ένα επιταχυνόμενο ανασχεδιασμό της στρατηγικής της και επανατοποθέτηση της πορείας που θα την βγάζει από την πολιτική μοναξιά της.
Κοινός παρονομαστής και για τα δύο κόμματα είναι η συνειδητοποίηση ότι ο Πρόεδρος δεν κλείνει πολιτικά μαζί τους. Δεν προκαλεί ρήξη, αλλά δεν καλλιεργεί και την προοπτική κοινής πολιτικής πορείας. Κρατά την έξοδο ανοιχτή, όχι ως απειλή, αλλά ως στρατηγική επιλογή.
Το ουσιαστικό ζήτημα που αναδεικνύεται είναι η ασυμμετρία προσδοκιών. Τα κόμματα του κέντρου προσέγγισαν τη συνεργασία με τη λογική της κοινής πορείας. Ο Πρόεδρος κινείται με τη λογική της κοινής διακυβέρνησης, αλλά με παράλληλο, προσωπικό στρατηγικό σχεδιασμό.
Υπό αυτό το πρίσμα, η επιθυμία για κεντροδεξιά πλειοψηφία δεν είναι απλώς πολιτική προτίμηση. Είναι δήλωση ταυτότητας. Και ταυτόχρονα, μια υπενθύμιση ότι στην πολιτική άλλο είναι με ποιους κυβερνάς και άλλο προς τα πού τελικά κατευθύνεσαι.