WHO – Ανασκόπηση 2025: Νίκες στη δημόσια Υγεία και προκλήσεις για το μέλλον

Το 2025 υπήρξε μια χρονιά ορόσημο για τη δημόσια υγεία, σημαδεμένη από σημαντικές νίκες αλλά και σοβαρές προκλήσεις για τον παγκόσμιο υγειονομικό τομέα. Παρά τις μεγάλες περικοπές χρηματοδότησης και τις αυξανόμενες απειλές κατά της επιστήμης και της διεθνούς συνεργασίας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συνέχισε να ηγείται των παγκόσμιων προσπαθειών για την αντιμετώπιση των πιο σοβαρών προκλήσεων της εποχής μας.
Νίκες στον έλεγχο και την εξάλειψη ασθενειών
Η χρονιά σημείωσε σημαντικά επιτεύγματα στον έλεγχο και την εξάλειψη ασθενειών:
- Εξάλειψη μετάδοσης μητέρας-προς-παιδί: Οι Μαλδίβες έγιναν η πρώτη χώρα που πέτυχε «τριπλή εξάλειψη» HIV, σύφιλης και ηπατίτιδας Β, ενώ η Βραζιλία εξαλείφθηκε επίσης την μετάδοση HIV από μητέρα σε παιδί.
- Εξάλειψη τράχωμα, ασθενειών ύπνου και ποταμιαίας τύφλωσης: Ο Μπουρούντι, η Αίγυπτος και τα Φίτζι εξάλειψαν τον τράχωμα, η Γουινέα και η Κένυα εξάλειψαν την ασθένεια του ύπνου, ενώ το Νίγηρας έγινε η πρώτη αφρικανική χώρα που εξάλειψε την ποταμιαία τύφλωση.
- Μείωση θανάτων από φυματίωση: Οι θάνατοι από φυματίωση μειώθηκαν σημαντικά, με τις αφρικανικές και ευρωπαϊκές περιοχές να καταγράφουν 46% και 49% μείωση την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, το 2024 η φυματίωση σκότωσε ακόμα 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους.
- Προόδους στον έλεγχο της ελονοσίας: Η Γεωργία, η Σουρινάμ και το Τιμόρ-Λέστε πιστοποιήθηκαν ως ελεύθερες από ελονοσία. Επιπλέον, επτά αφρικανικές χώρες εισήγαγαν νέα εμβόλια κατά της ελονοσίας για περισσότερα από 10 εκατομμύρια παιδιά.
- Εμβολιαστικά προγράμματα: 86 εκατομμύρια κορίτσια εμβολιάστηκαν κατά του HPV, φέρνοντας τον κόσμο πιο κοντά στην εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου. Ο εμβολιασμός κατά της ιλαράς μείωσε τους θανάτους κατά 88% μεταξύ 2000–2024, σώζοντας περίπου 59 εκατομμύρια ζωές.
Υγειονομική πρόοδος και προκλήσεις
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν πιο υγιείς ζωές χάρη σε μειωμένη χρήση καπνού, καθαρότερο αέρα και καλύτερη πρόσβαση σε νερό και υγιεινή. Ωστόσο, η κάλυψη βασικών υπηρεσιών υγείας παραμένει ανεπαρκής, με υψηλά ποσοστά μητρικής και παιδικής θνησιμότητας. Οι περικοπές χρηματοδότησης το 2025 έχουν διαταράξει υπηρεσίες όπως η φροντίδα μητρότητας, ο εμβολιασμός και η πρόληψη HIV, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Παρά τις δυσκολίες, εγκρίθηκαν νέες θεραπείες για τον HIV και συνεχίζονται οι προσπάθειες για την τοπική παραγωγή φαρμάκων και διαγνωστικών. Η εκστρατεία Healthy beginnings, hopeful futures τόνισε την ανάγκη για επενδύσεις στη φροντίδα μητέρας και νεογνού, υπολογίζοντας ότι κάθε 1 δολάριο που επενδύεται αποδίδει 9–20 δολάρια σε κοινωνικό όφελος.
Ισότητα και προσβασιμότητα στην υγεία
Αν και οι χώρες έχουν επεκτείνει την κάλυψη υπηρεσιών και έχουν μειώσει τη φτώχεια λόγω υγειονομικών δαπανών, οι φτωχότεροι συνεχίζουν να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος. Ο WHO προτείνει δωρεάν βασική περίθαλψη για τους πιο ευάλωτους και αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης. Προβλέπεται έλλειψη 11,1 εκατομμυρίων υγειονομικών μέχρι το 2030, με ανισότητες στη διαθεσιμότητα νοσηλευτικού προσωπικού.
Μη μεταδοτικές ασθένειες και ψυχική υγεία
Η χρονιά σημαδεύτηκε από πολιτική δέσμευση για τις μη μεταδοτικές ασθένειες (NCDs) και την ψυχική υγεία. Υιοθετήθηκαν στόχοι για μείωση καπνίσματος, βελτίωση της υπέρτασης και πρόσβαση σε ψυχιατρική φροντίδα για 150 εκατομμύρια ανθρώπους έως το 2030. Επιπλέον, η WHO εισήγαγε οδηγίες για αντιμετώπιση παχυσαρκίας και βελτίωση διατροφικών πολιτικών, ενώ συνεχίζεται η καταπολέμηση του καπνίσματος και των επιβλαβών ουσιών.
Η ψυχική υγεία θεωρείται δικαίωμα του ανθρώπου, με τον WHO να υποστηρίζει πάνω από 40 περιοχές έκτακτης ανάγκης και 600 ειδικούς για να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε ψυχοκοινωνική στήριξη.
Επιστήμη, καινοτομία και παράδοση
Η WHO προώθησε την αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών, τη διασφάλιση επιστημονικής τεκμηρίωσης και την ενημέρωση του κοινού μέσω 82 εκατομμυρίων ακολούθων στα κοινωνικά δίκτυα. Παράλληλα, ξεκίνησε τη στρατηγική για την παραδοσιακή ιατρική 2025–2034, ενσωματώνοντας παραδοσιακή γνώση με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους.
Το 2025 επιβεβαιώνει ότι, παρά τις προκλήσεις, η WHO παραμένει καθοριστικός πυλώνας για την προαγωγή της δημόσιας υγείας, την ισότητα στην περίθαλψη και την ενίσχυση της επιστημονικής αριστείας παγκοσμίως.