ICIJ: Κυπριακή εταιρεία-βιτρίνα προμήθευε μυστικά τη Ρωσία με τεχνολογία για το πυρηνικό της υποβρύχιο πρόγραμμα

Η Ρωσία φέρεται να χρησιμοποίησε ευαίσθητο τεχνολογικό εξοπλισμό που απέκτησε κρυφά από εταιρείες σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία, για να προστατεύσει τον πυρηνικό της στόλο στην Αρκτική. Σύμφωνα με τη διεθνή έρευνα «Russian Secrets» που δημοσίευσε το International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) στις 23 Οκτωβρίου 2025, κομβικό ρόλο στο δίκτυο αυτό έπαιξε μια εταιρεία εγκατεστημένη στη Λεμεσό.
Η εταιρεία, που σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας συνδεόταν με Ρώσο επιχειρηματία – ο οποίος κατονομάζεται στο δημοσίευμα του ICIJ –, λειτουργούσε ως ενδιάμεσος για την προμήθεια σόναρ, υποβρύχιων ρομπότ, οπτικών ινών και ερευνητικών σκαφών, συνολικής αξίας άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο τεχνολογικός αυτός εξοπλισμός, όπως αποκαλύπτει το ICIJ, χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του ρωσικού προγράμματος υποβρύχιας παρακολούθησης «Harmony», που λειτουργεί ως «ασπίδα» για τα πυρηνικά υποβρύχια της Μόσχας στη Θάλασσα Μπάρεντς.
Η εταιρεία, αν και εμφανιζόταν ως εμπορική εταιρεία με νόμιμη δραστηριότητα στην Κύπρο, φέρεται να αποτελούσε κρίσιμο κόμβο σε ένα πολύπλοκο δίκτυο εταιρειών βιτρίνας με έδρες σε Σεϋχέλλες, Μπελίζ και Βρετανικές Παρθένους Νήσους, που είχαν σκοπό να αποκρύψουν τον τελικό αποδέκτη – τη ρωσική αμυντική βιομηχανία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται το ICIJ, περισσότερες από 50 δυτικές εταιρείες πούλησαν εξοπλισμό στην εταιρεία μεταξύ 2013 και 2024. Μεταξύ αυτών, αναφέρονται η νορβηγική Kongsberg, η ιαπωνική NEC και η αμερικανική EdgeTech. Όλες οι εταιρείες αρνούνται ότι γνώριζαν πως ο εξοπλισμός θα κατέληγε στη Ρωσία.
Όπως αποκάλυψαν οι δημοσιογράφοι που επισκέφθηκαν τα γραφεία της εταιρείας στη Λεμεσό, η εταιρεία φαίνεται να εγκαταλείφθηκε ξαφνικά, χωρίς προσωπικό ή δραστηριότητα, ενώ πρώην υπάλληλοι αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Η υπόθεση άρχισε να ξετυλίγεται το 2024, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις στην εταιρεία , στον επιχειρηματία και στις θυγατρικές του, για «παροχή προηγμένης τεχνολογίας που ενισχύει τη ρωσική πολεμική μηχανή».
Την ίδια περίοδο, οι γερμανικές αρχές δίωξαν τον Alexander Shnyakin, έμπορο ρωσο-κιργιζιανής καταγωγής, που κατηγορήθηκε για λαθρεμπόριο υποβρύχιας τεχνολογίας μέσω Κύπρου. Η έρευνα αποκάλυψε ένα πολυεπίπεδο δίκτυο «εικονικών» συναλλαγών που λειτουργούσε τουλάχιστον από το 2021.
Η τεχνολογία που μεταφέρθηκε μέσω του κυπριακού δικτύου χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση ενός δικτύου υποθαλάσσιων αισθητήρων, γνωστού ως σύστημα «Harmony», με στόχο την ανίχνευση εχθρικών υποβρυχίων κοντά στις βάσεις πυρηνικών όπλων της Ρωσίας.
Η τοποθεσία του συστήματος παραμένει απόρρητη, αλλά, σύμφωνα με τα δεδομένα που επεξεργάστηκαν οι ερευνητές, εντοπίζεται σε τόξο από το Μούρμανσκ έως τη Νόβαγια Ζέμλια, μέσα στα παγωμένα νερά της Αρκτικής.
Ο David O’Sullivan, απεσταλμένος της ΕΕ για τις κυρώσεις, δήλωσε στο NDR (όπως παραθέτει το ICIJ) ότι «οι Ρώσοι είναι εξαιρετικά επινοητικοί στο να παρακάμπτουν τις κυρώσεις», χρησιμοποιώντας πολύπλοκα δίκτυα και ψευδείς εμπορικές συναλλαγές.
Αντίστοιχα, ο Αντιναύαρχος Nils Andreas Stensønes, επικεφαλής της νορβηγικής υπηρεσίας πληροφοριών, σημείωσε ότι η Ρωσία εκμεταλλεύεται την ελεύθερη αγορά της ΕΕ για να αποκτά δυτική τεχνολογία, αποκρύπτοντας τον στρατιωτικό τελικό χρήστη.
Το ρεπορτάζ «Russia secretly acquired Western technology to protect its nuclear submarine fleet» είναι προϊόν της διεθνούς έρευνας «Russian Secrets», συντονισμένης από το ICIJ, σε συνεργασία με κορυφαία ΜΜΕ όπως τα NDR, WDR και Süddeutsche Zeitung (Γερμανία), Le Monde (Γαλλία), The Washington Post (ΗΠΑ), NRK (Νορβηγία), KRO-NCRV (Ολλανδία) και άλλα.