10 Χρόνια από τη σφαγή στο Μπατακλάν: Όταν η τρομοκρατία «πάτησε πόδι» στην Ευρώπη

Παρίσι, 13 Νοεμβρίου 2015. Μια νύχτα μουσικής μετατράπηκε σε εφιάλτη, όταν ένοπλοι του Ισλαμικού Κράτους εισέβαλαν στην αίθουσα συναυλιών «Μπατακλάν», σκορπίζοντας τον θάνατο.
Δέκα χρόνια μετά, η Ευρώπη θυμάται την πιο αιματηρή τρομοκρατική επίθεση της σύγχρονης ιστορίας της, μια επίθεση που άλλαξε για πάντα την αίσθηση ασφάλειας στην Γηραιά Ήπειρο.
Η νύχτα της 13ης Νοεμβρίου 2015
Στην αίθουσα συναυλιών Bataclan στο 11ο διαμέρισμα του Παρισιού, το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου 2015, τρεις ένοπλοι εισέβαλαν κατά τη διάρκεια της συναυλίας του αμερικανικού συγκροτήματος Eagles of Death Metal.
Ταυτόχρονα, σε καφετέριες και εστιατόρια στο 10ο και το 11ο διαμέρισμα και κοντά στο στάδιο Stade de France σημειώθηκαν επιθέσεις με καταιγισμό πυροβολισμών και βομβιστικές επιθέσεις.
Συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 130 άτομα – εκ των οποίων 90 στο Μπατακλάν– και τραυματίστηκαν εκατοντάδες. Η οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» (ISIS) ανέλαβε την ευθύνη, αποκαλώντας το «ευλογημένη επίθεση κατά της σταυροφορικής Γαλλίας».
Ήταν μια στιγμή-ορόσημο: Η τρομοκρατία μπήκε στο επίκεντρο της καθημερινής ζωής μιας ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, σε χώρο διασκέδασης και ασφάλειας. Το χτύπημα εναντίον νεαρών που απλώς διασκέδαζαν δημιούργησε νέα διάσταση φόβου.
Το ιστορικό υπόβαθρο και οι αλλαγές
Η επίθεση στο Bataclan δεν ήρθε «εκ του μηδενός». Η Γαλλία είχε ήδη πληγεί νωρίτερα το 2015 — με τα χτυπήματα στη σατιρική εφημερίδα Charlie Hebdo (7–9 Ιανουαρίου 2015) και το εβραϊκό σούπερ μάρκετ Hyper Cacher στις 9 Ιανουαρίου. Τα γεγονότα ταρακούνησαν τη γαλλική κοινωνία, αλλά η επίθεση της 13ης Νοεμβρίου αποτέλεσε σημείο καμπής καθώς η μορφή της επίθεσης -συντονισμένη, με ένοπλες ομάδες και πολλούς στόχους- ήταν πρωτότυπη για τη Δυτική Ευρώπη.
Iατροί περιθάλπουν θύματα σε εστιατόριο του Παρισιού, Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015
AP Photo/Thibault Camus, File
Μετά την επίθεση, η Γαλλία προχώρησε σε εκτενείς μεταρρυθμίσεις: Επέκταση των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών πληροφοριών, δημιουργία ειδικών γραφείων κατά της τρομοκρατίας, ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας εντός της χώρας (όπως η επιχείρηση Opération Sentinelle) και αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, απέκτησε πλέον σταθερό χαρακτήρα — όχι μόνο ως έκτακτο μέτρο.
Μαρτυρίες: Η ανθρώπινη πλευρά
Οι επιζώντες μας υπενθυμίζουν ότι πίσω από τις στατιστικές υπάρχουν ζωές που έσπασαν σε εκείνη τη νύχτα. Ένας από αυτούς, ο Αρτούρ Ντενοβώ, μιλώντας στο TIME, περιγράφει: «Όταν φτάνει ο Νοέμβριος, δεν μπορώ να κοιμηθώ καλά. Ξυπνάω από εφιάλτες».
Ο Sebastien Lascoux ήταν απορροφημένος από τη μουσική όταν οι ένοπλοι ισλαμιστές εισέβαλαν στην αίθουσα σκοτώνοντας και έναν από τους φίλους του. Δέκα χρόνια μετά, εξακολουθεί να τον στοιχειώνει ό,τι είδε και άκουσε εκείνη τη νύχτα της 13ης Νοεμβρίου 2015. Δεν μπορεί να πάει σε πολυσύχναστα μέρη ή κλειστούς χώρους, ούτε καν σε κινηματογράφους. Οι δυνατοί θόρυβοι του θυμίζουν πυροβολισμούς.
«Έπρεπε να μάθω ξανά πώς να ερμηνεύω όλους τους ήχους γύρω μου – τους θορύβους του δρόμου, κάθε ξαφνικό ήχο που σε κάνει να πηδάς», είπε, μιλώντας στο Reuters.
Η Layla Gharnouti και η αδελφή της Myriam, νοσοκόμα, βρισκόταν στο διαμέρισμα της μητέρας τους, περίπου 200 μέτρα από το Μπατακλάν.
Άκουσαν ανθρώπους να φωνάζουν και να τρέχουν στο δρόμο, άνοιξαν την πόρτα τους και δέχτηκαν δεκάδες άτομα. Μετέτρεψαν το διαμέρισμα σε πρόχειρο ιατρείο και περιποιήθηκαν τους τραυματίες ακόμη και με ουίσκι, καθώς δεν είχαν απολυμαντικό.
«Το διαμέρισμα μύριζε αίμα», είπε η Μυριάμ, που σήμερα είναι 46 ετών. Ζει ακόμα στο Παρίσι, το οποίο θεωρεί «πληγωμένη πόλη».
Μετά την επίθεση, η υπηρεσία συμβουλευτικής της πόλης του Παρισιού δέχθηκε πάνω από 9.000 κλήσεις από επιζώντες και οικογένειες θυμάτων μέσα σε λίγες ημέρες.
Αυτές οι φωνές μας υπενθυμίζουν ότι το μέγεθος της τραγωδίας δεν περιορίζεται στον αριθμό των νεκρών. Τα ψυχολογικά τραύματα δεν αποτυπώνονται στις στατιστικές.
Τι άλλαξε από τότε στον τομέα της ασφάλειας και της αντιτρομοκρατίας
Μετά το 2015, η Γαλλία ενίσχυσε τα μέτρα επιτήρησης και ασφάλειας: Οι έλεγχοι σε συναυλίες, εκδηλώσεις και δημόσιους χώρους έγιναν πιο αυστηροί, η στρατιωτική παρουσία στην πόλη κανονικοποιήθηκε.
Στρατιώτες περιπολούν κοντά στην πλατεία Trocadero με τον Πύργο του Άιφελ στο βάθος, στο Παρίσι.
AP Photo/Emilio Morenatti
Ο τότε πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ χαρακτήρισε τις επιθέσεις «πράξη πολέμου» και κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ολόκληρη τη χώρα, η οποία επέτρεψε την ταχύτερη διεξαγωγή ερευνών και ερευνών χωρίς ένταλμα. Περίπου 10.000 στρατιώτες αναπτύχθηκαν σε ευαίσθητες περιοχές, όπως σιδηροδρομικοί σταθμοί και χώροι λατρείας.
Γάλλοι στρατιώτες του αντιτρομοκρατικού σχεδίου «Vigipirate» της Γαλλίας, γνωστού ως «Επιχείρηση Sentinelle», περιπολεί δίπλα στον καθεδρικό ναό της Νοτρ Νταμ στο Στρασβούργο.
AP Photo/Jean Francois Badias
Με την πάροδο του χρόνου – μετά από άλλες ισλαμιστικές επιθέσεις, όπως η επίθεση με φορτηγό το 2016 στη Νίκαια και ο αποκεφαλισμός ενός δασκάλου το 2020 – αυτά τα προσωρινά μέτρα ενσωματώθηκαν στη νομοθεσία.
Η ανάλυση της επίθεσης στο Μπατακλάν, αυτών που προηγήθηκαν, αλλά και αυτών που ακολούθησαν, δείχνει ότι πλέον στην Ευρώπη η μορφή της απειλής έχει αλλάξει: Οι μεγάλες συντονισμένες επιθέσεις γίνονται σπανιότερες, ενώ αυξάνονται οι «μοναχικοί» δράστες -οι αποκαλούμενοι «μοναχικοί λύκοι»- , οι οποίοι χρησιμοποιούν πλέον πιο «ευτελή» μέσα: Μαχαίρια, οχήματα, μικρές ομάδες.
Έχει περάσει ο κίνδυνος; Πόσο ασφαλείς είμαστε στην Ευρώπη;
Η απάντηση των ειδικών είναι ξεκάθαρη: Όχι, ο κίνδυνος δεν έχει εξαφανιστεί αλλά έχει μετασχηματιστεί. Κάποια βασικά σημεία:
- Η απειλή εξελίσσεται: Όπως αναφέρει η ακαδημία των Ενόπλων Δυνάμεων, των ΗΠΑ: «Η παρακμή του εδαφικού χαλιφάτου του Ισλαμικού Κράτους μείωσε την ικανότητα της οργάνωσης να οργανώνει σύνθετες συντονισμένες επιθέσεις στη Δύση, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζονται πιο απλοί τρόποι επίθεσης».
- Καμία εγγύηση: Παρά τη σημαντική βελτίωση στην επαγρύπνηση, η διασφάλιση κάθε σημείου συναθροίσεων είναι εξαιρετικά δύσκολη — υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο απρόβλεπτης επίθεσης.
- Μετατόπιση της προσοχής: Όπως επισημαίνει μελέτη, η γαλλική κοινωνία πλέον βλέπει και άλλες απειλές παράλληλα με τον ισλαμιστικό.
Κάθε χρόνο γίνεται μια άλλη εκδήλωση μνήμης, που φέρνει τα γεγονότα ξανά στο προσκήνιο. Δέκα χρόνια μετά, η Ευρώπη δεν επέστρεψε στην «κανονικότητα». Αντίθετα, η αυξημένη ασφάλεια, η αναζήτηση απειλών και η διατήρηση της μνήμης, έχουν γίνει η νέα «κανονικότητα» που απαιτεί υποστήριξη των επιζώντων και των θυμάτων, αλλά και διατήρηση της κοινωνικής συνοχής έναντι του διχασμού που η τρομοκρατία ευνοεί.
Πηγή: cnn.gr