Όταν ο μεσολαβητής μοιάζει να χαϊδεύει τον εισβολέα

Του Πατριάρχη
Η εικόνα από τη κοινή συνέντευξη Τύπου Τραμπ και Ζελένσκι είχε κάτι πιο ενδιαφέρον πέραν από τις συνηθισμένες ατάκες κομπασμού του Προέδρου των ΗΠΑ. Δεν ήταν μόνο το ύφος. Ήταν η αγωνιώδης πρόθεση να πείσει ότι η Ρωσία είναι θύμα παρεξήγησης. Ο Αμερικανός Πρόεδρος εμφανίστηκε να επενδύει πολιτικά σε ένα αφήγημα εξίσωσης ευθυνών εισβολέα και αμυνόμενου, με μια εμμονική αναφορά στο ότι δήθεν «κυκλοφόρησαν πολλά ψέματα για τη Ρωσία», χωρίς να μπαίνει στην ουσία, χωρίς να κατονομάζει ποια είναι αυτά τα «ψέματα», χωρίς να αγγίζει το προφανές. Και ποιο είναι το προφανές; Η Ρωσία εισέβαλε, η Ρωσία βομβαρδίζει, η Ρωσία ζητά εδάφη ως έπαθλο. Κι όμως η πλάστιγγα του Τραμπ έγερνε αλλού.
Δεν είναι λεπτομέρεια ότι η συνάντηση έγινε λίγη ώρα μετά από τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ με τον Πούτιν και στον απόηχο νέων μαζικών ρωσικών επιθέσεων σε πολυκατοικίες στο Κίεβο. Όταν την ίδια μέρα μετράς νεκρούς και σκοτάδι σε ουκρανικές πόλεις, η άρνηση να καταδικάσεις καθαρά τον δράστη δεν είναι «διπλωματία». Είναι μήνυμα.
Το δεύτερο σημείο που ξεχώρισα ήταν ο προσωπικός θυμός Τραμπ που ξεχείλιζε προς τους πολιτικούς αντιπάλους του στο εσωτερικό των ΗΠΑ, με τον Μπάιντεν και τη Χίλαρι Κλίντον να λειτουργούν ως βολικοί αποδιοπομπαίοι τράγοι. Το πρόβλημα είναι πως αυτή η αμερικανική εσωτερική παράσταση παίζεται πάνω στη σκηνή ενός πραγματικού πολέμου. Η Ουκρανία δεν χρειάζεται κήρυγμα για το ποιος φταίει στην Ουάσιγκτον. Χρειάζεται μια συμφωνία που να μην είναι πρόσκληση στη Μόσχα για την επόμενη φάση της εισβολής.
Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πρόβλημα. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε τι περιλαμβάνει το σχέδιο 20 σημείων στο οποίο ΗΠΑ και Ουκρανία «πλησιάζουν», αλλά τα δύσκολα κεφάλαια παραμένουν ανοιχτά. Το εδαφικό και οι εγγυήσεις, αποτελούν αγκάθια με τη Μόσχα να απαιτεί παραχωρήσεις και να απορρίπτει προτάσεις συμφωνίας όταν δεν τη βολεύουν. Αν ο στόχος είναι μια «ειρήνη» που θα αφήνει την Ουκρανία γυμνή από αξιόπιστη προστασία, τότε δεν μιλάμε για ειρήνη, μιλάμε για ανάπαυλα μέχρι τη νέα εισβολή.
Και μέσα σε όλα αυτά, πλανιέται ο κυνισμός του παζαριού. Η συζήτηση για «ανταλλάγματα» και για ορυκτό πλούτο, με τις σπάνιες γαίες να παρουσιάζονται ως απόδειξη επιτυχίας, δείχνει μια επικίνδυνη μετατόπιση. Σαν να μετριέται η αμερικανική στάση όχι με όρους ασφάλειας της Ευρώπης και αποτροπής, αλλά με όρους ταμείου. Αυτό το μοτίβο είχε φανεί και παλαιότερα στη ρητορική περί «πληρωμής» της βοήθειας προς την Ουκρανία.
Η εκτίμηση ότι η Ρωσία θα βρει τρόπο να ξεφύγει από μια δεσμευτική συμφωνία δεν είναι απαισιοδοξία αλλά ιστορική εμπειρία. Η Μόσχα ξέρει να αγοράζει χρόνο, να υπογράφει γενικόλογα κείμενα και να συνεχίζει την επεκτατική της πολιτική, ιδίως όταν απέναντί της διαισθάνεται πως έχει έναν μεσολαβητή σαν τον Τραμπ που επιζητεί το χειροκρότημα περισσότερο από αποτέλεσμα. Αν η Δύση θέλει πραγματική ειρήνη, η συνταγή δεν αλλάζει.
Πίεση στον επιτιθέμενο, εγγυήσεις στον αμυνόμενο, ενότητα Ευρώπης και Αμερικής. Όλα τα άλλα είναι ωραία για την τηλεόραση, μέχρι να χτυπήσουν οι πύραυλοι σε κάποια ουκρανική πόλη.