Χρηματοδότηση και δανειοδότηση στην Κύπρο

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία Οκτωβρίου που δημοσίευσε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου καταγράφεται καθαρή μείωση των νέων δανείων κατά €18,5 εκατ., φτάνοντας τα €429,4 εκατ., κυρίως λόγω της πτώσης των δανείων προς επιχειρήσεις, ενώ αντίθετα τα δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκαν στα €117,5 εκατ.
Η πορεία των επιτοκίων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την κίνηση της αγοράς. Τα επιτόκια νέων καταναλωτικών δανείων αυξήθηκαν στο 6,88%, ενώ τα στεγαστικά δάνεια σημείωσαν άνοδο στο 3,73%. Οι επιχειρήσεις είδαν διαφοροποιήσεις ανάλογα με το ύψος των δανείων: τα δάνεια μέχρι €1 εκατ. αυξήθηκαν στο 4,39%, ενώ τα δάνεια άνω του €1 εκατ. μειώθηκαν στο 3,69%. Ταυτόχρονα, τα καταθετικά επιτόκια διατηρήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα, με τις τράπεζες να διαθέτουν υψηλή ρευστότητα, η οποία τον Οκτώβριο του 2025 έφτασε στο 329%, έναντι μέσου όρου 162% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η χρονιά που πέρασε έδειξε ότι το κόστος δανεισμού θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα για αρκετό διάστημα (σε σχέση για παράδειγμα με πριν πέντε έτη), γεγονός που απαιτεί από νοικοκυριά και επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τις ταμειακές τους ροές και τους προϋπολογισμούς τους. Πολλές οικογένειες προχώρησαν σε αναδιαρθρώσεις των δανείων τους, αντιλαμβανόμενες ότι η περίοδος υψηλών επιτοκίων και ακρίβειας δεν είναι παροδική. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις είχαν σε μεγάλο βαθμό προνοήσει νωρίτερα, εξασφαλίζοντας την αναπροσαρμογή των δανείων τους και την οργάνωση των οικονομικών τους έτσι ώστε να παραμείνουν βιώσιμες.
Η δανειοδότηση αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς μηχανισμούς που διαθέτουν οι επιχειρήσεις για να ενισχύσουν τη λειτουργία τους, να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους και να εξασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Σε ένα δυναμικό επιχειρηματικό περιβάλλον -όπου οι συνθήκες της αγοράς μεταβάλλονται ταχύτατα και ο ανταγωνισμός εντείνεται- η πρόσβαση σε χρηματοδότηση συχνά καθορίζει αν μια επιχείρηση θα εξελιχθεί, θα παραμείνει στάσιμη ή θα υποχωρήσει.
Οι επιχειρήσεις χρειάζονται κεφάλαια για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, να εισάγουν νέα προϊόντα, να επενδύσουν σε τεχνολογία και να βελτιώσουν τις υποδομές τους. Η δανειοδότηση παρέχει τα αναγκαία κονδύλια χωρίς να απαιτείται άμεση απομείωση της ρευστότητας της επιχείρησης.
Η χρηματοδότηση είναι αναγκαία για αγορά σύγχρονου εξοπλισμού για αύξηση παραγωγικής ικανότητας, επέκταση σε νέες αγορές ή άνοιγμα νέων καταστημάτων, για ψηφιακό μετασχηματισμό και αυτοματοποίηση των διαδικασιών και για την έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων, που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα. Οι επενδύσεις αυτές αυξάνουν την παραγωγικότητα και τη μακροπρόθεσμη κερδοφορία, καθιστώντας την επιχείρηση πιο ανθεκτική και καινοτόμα.
Ακόμη και οι υγιείς επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα ρευστότητας, ειδικά όταν παρουσιάζονται καθυστερήσεις στις εισπράξεις, προκύπτουν εποχιακές διακυμάνσεις ή απαιτείται προμήθεια αποθεμάτων πριν την πώλησή τους.
Η δανειοδότηση βραχυπρόθεσμης μορφής (όπως κεφάλαιο κίνησης ή πιστωτικές γραμμές) λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλίδα, επιτρέποντας την κάλυψη των καθημερινών υποχρεώσεων: πληρωμές προμηθευτών, μισθοδοσία, λειτουργικά έξοδα.
Με αυτό τον τρόπο, η επιχείρηση αποφεύγει πιέσεις που θα μπορούσαν να διαταράξουν τη λειτουργία της ή να πλήξουν την αξιοπιστία της στην αγορά. Απρόβλεπτα γεγονότα όπως οικονομικές υφέσεις, πανδημίες, αύξηση κόστους πρώτων υλών ή γεωπολιτικές κρίσεις μπορούν να περιορίσουν τη ρευστότητα και τη ζήτηση.
Η δυνατότητα πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αντέξουν περιόδους μειωμένων εσόδων, να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες, να επενδύσουν σε αναπροσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου. Συνεπώς, η «συνετή» δανειοδότηση λειτουργεί και ως μηχανισμός προστασίας απέναντι στον οικονομικό κίνδυνο.
Η υπεύθυνη και συνεπής διαχείριση δανείων βοηθά μια επιχείρηση να χτίσει θετικό ιστορικό με τις τράπεζες, δημιουργώντας καλύτερους όρους χρηματοδότησης στο μέλλον, χαμηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη των επενδυτών και συνεργατών.
Η δανειοδότηση επιτρέπει στις επιχειρήσεις να διατηρήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στις μετοχές τους, σε αντίθεση με την άντληση κεφαλαίων μέσω πώλησης/έκδοσης μετοχών. Με αυτόν τον τρόπο οι ιδιοκτήτες δεν μειώνουν τα ποσοστά τους, διατηρείται ο στρατηγικός έλεγχος και αποφεύγονται συγκρούσεις με νέους μετόχους.
Το σωστό μείγμα ιδίων και ξένων κεφαλαίων (capital structure) οδηγεί σε βέλτιστο κόστος κεφαλαίου και ισχυρότερη χρηματοοικονομική απόδοση.
Οι τράπεζες, αξιοποιώντας τα περιθώρια που τους προσφέρει η ρευστότητα, μπορούν να στηρίξουν τη βιωσιμότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται ότι η οικονομία δεν εκτίθεται σε υπερβολικό ρίσκο.
Τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν την πρόκληση των στεγαστικών δανείων, όπου η απόφαση για νέο δάνειο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: την αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων, το υψηλό κόστος δανεισμού, την εξεύρεση ιδίων κεφαλαίων και τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω πληθωριστικών πιέσεων.
Οι κινήσεις της κυβέρνησης για την εξασφάλιση προσιτής κατοικίας, όπως τα πολεοδομικά κίνητρα και η παροχή κεφαλαίων σε επιχειρήσεις για στήριξη της αγοράς, παραμένουν σε φάση εφαρμογής και αναμένονται να προσφέρουν πρόσθετη στήριξη στον τομέα στέγασης. Η περιορισμένη προσφορά νέων οικιστικών μονάδων λόγω καθυστερήσεων στις διαδικασίες αδειοδότησης αποτελεί έναν ακόμα παράγοντα που δυσχεραίνει την αγορά.
Η χρηματοδότηση, είτε μέσω δανεισμού είτε μέσω οργανικών κερδών ή επενδύσεων, παραμένει εργαλείο ανάπτυξης, ικανό να ενισχύσει την επιχειρηματική δραστηριότητα και να στηρίξει τα νοικοκυριά. Η στρατηγική διαχείριση κεφαλαίων, η τεχνολογική αναβάθμιση και η προσαρμογή στις διεθνείς τάσεις είναι βασικοί παράγοντες για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα της κυπριακής οικονομίας, με στόχο τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και της επιχειρηματικής δυναμικής.