Χιλή: Η εκλογή του Καστ αναζωπυρώνει τα φαντάσματα της δικτατορίας Πινοτσέτ

Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής, ο ηγέτης της άκρας δεξιάς Χοσέ Αντόνιο Καστ, υποσχέθηκε χθες Κυριακή να «αποκαταστήσει την τήρηση του νόμου» στη χώρα, που παρουσιάζει ως κράτος βυθισμένο στην ανασφάλεια.
«Η Χιλή νίκησε (…) Η ελπίδα να ζούμε χωρίς φόβο νίκησε», είπε ο υπερσυντηρητικός πρώην κοινοβουλευτικός, 59 ετών, στην επινίκια ομιλία του στο Σαντιάγο, μετά την επικράτησή του με μεγάλη διαφορά στην αναμέτρηση με την υποψήφια συμμαχίας παρατάξεων της αριστεράς και του κέντρου Γιανέτ Χάρα.
Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, ο οποίος θα ορκιστεί και θα αναλάβει καθήκοντα τον Μάρτιο, θα είναι ο πιο δεξιός πρόεδρος που έχει γνωρίσει η Χιλή από το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας του Πινοτσέτ (1973-1990).
O θρίαμβος της ακροδεξιάς ανοίγει ξανά πληγές της δικτατορίας
Όταν στρατιωτικοί γκρέμισαν ξημερώματα την πόρτα κι άρπαξαν τον σύντροφό της από το κρεβάτι τους, την άνοιξη του 1986, η Αλίσια Λίρα ήταν 37 χρονών.
Έτρεξε πίσω από τα στρατιωτικά οχήματα ουρλιάζοντας.
Δεν ξαναείδε ποτέ τον σύντροφό της, τον Φελίπε Ριβέρα.
Τον βρήκαν δολοφονημένο, με πολλαπλά τραύματα από σφαίρες στο κεφάλι.
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, εκμυστηρεύεται πως «ο πόνος είναι ακόμη οξύς». Αλλά, προσθέτει, τίποτα δεν θα τη σταματήσει στον αγώνα της για να εξασφαλίσει «δικαιοσύνη και την αποκάλυψη της αλήθειας».
Η νίκη χθες Κυριακή του ακροδεξιού Χοσέ Αντόνιο Καστ, που θα αναλάβει επόμενος πρόεδρος της Χιλής, ξαναζωντανεύει τα φαντάσματα της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990) στη χώρα που παραμένει σημαδεμένη από το αιματηρό παρελθόν της.
«Κλαίω επειδή αισθάνομαι ανίσχυρη»
Η νίκη του δηλωμένου θαυμαστή του Πινοτσέτ, που θα γίνει τον Μάρτιο ο πρώτος ακροδεξιός αρχηγός του κράτους της Χιλής μετά το τέλος της δικτατορίας, κάνει την Αλίσια Λίρα «να κλαίει επειδή αισθάνεται ανίσχυρη», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο με πρησμένα μάτια.
Στο πανωφόρι της έχει πάντα τη φωτογραφία αυτού που αποκαλεί, ακόμη, «αγάπη μου».
Κάποιοι από τους υπεύθυνους για τη δολοφονία του συνεχίζουν να κυκλοφορούν ελεύθεροι.
Άλλοι καταδικάστηκαν σε μειωμένες ποινές.
«Δεν πάψαμε ποτέ να πιστεύουμε στη δικαιοσύνη, όσο ευτελής κι όσο καθυστερημένη κι αν είναι», λέει η σχεδόν ογδοντάρα πρόεδρος της Ένωσης οικογενειών εκτελεσθέντων για πολιτικούς λόγους.
Ο αδελφός της είχε επίσης συλληφθεί και βασανιστεί από τη στρατιωτική χούντα.
Στα 75 της, η Αλίσια Λάρα βγήκε από συνάντηση με τον απερχόμενο πρόεδρο της αριστεράς Γκαμπριέλ Μπόριτς στο προεδρικό μέγαρο, βαδίζοντας αργά, στηριζόμενη στο μπαστούνι της. «Για εμάς, αυτή η κυβέρνηση ήταν σαν πνοή καθαρού αέρα», είχε πει, μπροστά σε μνημείο αφιερωμένο στις γυναίκες που έγιναν θύματα της καταστολής του στρατιωτικού καθεστώτος.
Η μεγαλύτερη επιτυχία της κυβέρνησης Μπόριτς ήταν γι’ αυτήν η ώθηση που έδωσε σε εθνικό σχέδιο για τον εντοπισμό των εξαφανισμένων.
Πλέον η κ. Λίρα και άλλοι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Χιλή θα βρουν απέναντί τους από την άνοιξη την κυβέρνηση του κ. Καστ, υποστηρικτή της χούντας που άφησε πίσω πάνω από 3.200 νεκρούς και αγνοούμενους και δεκάδες χιλιάδες φυλακισθέντες και βασανισθέντες.
«Πρέπει να φανούμε ακόμα πιο δυνατοί και να προχωρήσουμε», τονίζει.
Χάρη και πολεμική
Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ έχει προαναγγείλει πως θα υποστηρίξει σχέδιο νόμου που προκαλεί πολεμική–προβλέπει να απονεμηθεί χάρη σε κάπου 140 πρώην στελέχη του στρατού και του μηχανισμού ασφαλείας, που κρατούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας τα οποία διαπράχθηκαν επί χούντας. Ανάμεσά τους στον ταξίαρχο ε.α. Μιγκέλ Κράσνοφ, στον οποίο επιβλήθηκε αθροιστικά ποινή χιλίων και πλέον χρόνων κάθειρξης.
Στην πρώτη του προεκλογική εκστρατεία, το 2017, ο υπερσυντηρητικός υποψήφιος είχε επισκεφθεί στη φυλακή ανθρώπους καταδικασμένους για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι είχε διαβεβαιώσει πως το στρατιωτικό καθεστώς είχε κάνει «πολλά πράγματα» για να… υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είχε υπερασπιστεί τον Μιγκέλ Κράσνοφ, καταδικασμένο –μεταξύ άλλων– για τον βασανισμό εγκύου. «Βλέποντάς τον, δεν μπορώ να φανταστώ όλα όσα λένε γι’ αυτόν», διαβεβαίωνε τον ραδιοφωνικό σταθμό T13.
Σε εκείνες τις εκλογές, δεν είχε συγκεντρώσει ούτε το 8% των ψήφων.
Η Γκάμπι Ριβέρα ήταν ακόμη έφηβη όταν άρχισε να ψάχνει τον εξαφανισμένο πατέρα της, το 1975.
Δεν βρήκε το λείψανό του παρά το 2001, σε στρατιωτική εγκατάσταση.
«Πέρασα περισσότερο χρόνο ψάχνοντας τον πατέρα μου απ’ όσο ζήσαμε μαζί», εξηγεί η επικεφαλής της Ένωσης οικογενειών εξαφανισμένων κρατουμένων.
Θυμάται ακόμη την τελευταία φορά που τη φίλησε και της είπε καληνύχτα.
Η πιθανή απονομή χάριτος σε δράστες παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα ήταν «φρικτή» εξέλιξη, υπογραμμίζει.
Νέος, ο Χοσέ Αντόνιο Καστ είχε ψηφίσει «ναι» στο δημοψήφισμα του 1988, με το ερώτημα αν οι στρατιωτικοί έπρεπε να παραμείνουν στην εξουσία.
Όμως η πλειοψηφία των Χιλιανών ψήφισε «όχι», οδηγώντας στο τέλος της δικτατορίας.
Η ακροδεξιά απέφυγε επιμελώς να αναφερθεί στον Πινοτσέτ σε αυτή την εκστρατεία. Η ομάδα του κ. Καστ δεν έδωσε συνέχεια στα αιτήματα του Γαλλικού Πρακτορείου να του παραχωρήσει συνέντευξη.
«Ο Καστ εξελέγη παρά, και όχι χάρη, στην υποστήριξή του στον Πινοτσέτ», εκτιμά ο πολιτολόγος Ρόμπερτ Φουνκ του πανεπιστημίου της Χιλής.
Πολλοί φοβούνται ότι μέλλονται δραστικές μειώσεις των προϋπολογισμών του Μουσείου Μνήμης και πολλών θεσμών που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Χιλή.
Το μουσείο προσέφερε αξιοπρέπεια και προβολή στα θύματα της δικτατορίας στη χώρα, που παραμένει «διχασμένη» εξαιτίας των «τραυμάτων» που άφησε πίσω το στρατιωτικό καθεστώς, λέει η διευθύντριά του Μαρία Φερνάντα Γκαρσία. «Η ιστορία μας δεν μπορεί να σβηστεί (…) Είναι μόνιμη υπενθύμιση στην κοινωνία πως οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να επαναληφθούν ποτέ».