Φαρμακείον - oπτικά Χατζηπαύλου: 119 χρόνια ιστορίας ζωντανεύουν… αλλιώς

Στην καρδιά της Παλιάς Λευκωσίας, απέναντι από την εκκλησία της Φανερωμένης, βρίσκεται ένα από τα ελάχιστα σημεία της πόλης όπου ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει. Το παλιό φαρμακείο και οπτικό κατάστημα της οικογένειας Χατζηπαύλου λειτουργούσε συνεχώς από τις αρχές του 20ού αιώνα, περνώντας από γενιά σε γενιά και υπηρετώντας την περιοχή σε εποχές που η Φανερωμένη ήταν κέντρο εμπορίου και ζωής. Η αναβίωση του χώρου δεν έγινε τυχαία.
Για τον Μιχάλη Χατζηπαύλου, εγγονό του πρώτου ιδιοκτήτη Μιχαλάκη Χατζηπαύλου, το μαγαζί είναι κομμάτι οικογενειακής και τοπικής ιστορίας. Με σεβασμό στις ρίζες του, αποφάσισε να το αναπαλαιώσει όπως ακριβώς ήταν όταν λειτουργούσε ως φαρμακείο και οπτικό κατάστημα. Οι παλιές ζυγαριές ακριβείας, τα μπουκαλάκια, τα εξεταστικά μηχανήματα και η ανυψωτική καρέκλα, που σώζονται μέχρι σήμερα, θυμίζουν μια εποχή όπου τα φάρμακα δεν έρχονταν έτοιμα στα κουτιά αλλά παρασκευάζονταν στο χέρι. Η απόφαση για αναπαλαίωση γεννήθηκε όταν η μητέρα του, η Μάρω Χατζηπαύλου, η οποία πέρασε εβδομήντα χρόνια στο μαγαζί, αναγκάστηκε να σταματήσει να εργάζεται λόγω της πανδημίας.
Ο κ. Μιχάλης επέλεξε να τιμήσει τους τρεις ανθρώπους που κράτησαν ζωντανή τη μικρή οικογενειακή επιχείρηση για περισσότερο από έναν αιώνα. Με τη στήριξη της εκκλησιαστικής επιτροπής Φανερωμένης και χωρίς ουσιαστική βοήθεια από τον Δήμο Λευκωσίας, όπως ο ίδιος αναφέρει στον «Π», προχώρησε στη συντήρηση και ανανέωση του χώρου. Σήμερα το μαγαζί λειτουργεί πλέον ως παραδοσιακό καφενείο και μπαρ, διατηρώντας τον ιστορικό του χαρακτήρα και προσελκύοντας καθημερινά νέους, τουρίστες και κατοίκους της πόλης που θέλουν να ανακαλύψουν ή να θυμηθούν την Παλιά Λευκωσία.
Από τον παππού στον εγγονό
«Με λένε Μιχάλη Χατζηπαύλου και μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες για το φαρμακείο του παππού μου, Μιχαλάκη. Ήταν γιατρός και φαρμακοποιός και θεωρούσε το κτήριο όχι μόνο επάγγελμα αλλά και αποστολή. Από μικρός θυμάμαι να με παίρνουν μαζί στο παλιό κτήριο. Μύριζε βότανα, αλκοόλη, εκχυλίσματα και κάτι ακόμη που δεν ήξερα να εξηγήσω τότε. Ήταν η μυρωδιά της προσφοράς. Εκείνης της παλιάς αντίληψης ότι η θεραπεία δεν περιοριζόταν στα φάρμακα αλλά περιλάμβανε την κουβέντα, τη φροντίδα και την ανθρώπινη επαφή. Αυτές οι μνήμες έμειναν μέσα μου σαν ένα απαλό κάλεσμα που δεν σίγησε ποτέ».
Όπως εξηγεί, ήταν στρατιώτης στην τουρκική εισβολή και μετά έφυγε για το London School of Economics σπουδάζοντας οικονομικά. Το φαρμακείο ιδρύθηκε το 1909 από τον Μιχαλάκη Χατζηπαύλου, απόφοιτο Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και θεωρείτο από επιστημονική πλευρά το πλέον πρωτοποριακό της εποχής. Τα πρώτα χρόνια τα φάρμακα τότε, γνωστά ως σύνθετα, παρασκευάζονταν με τη μίξη διαφόρων φαρμακευτικών ουσιών, καθώς δεν υπήρχαν τα έτοιμα φάρμακα όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. «Ο πατέρας μου, Κλεόβουλος Χατζηπαύλου, αποφασίζει να ακολουθήσει την ιατρική επιστήμη και το 1938, μετά την απόκτηση του πτυχίου από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφασίζει να σπουδάσει και οπτικός στη Γερμανία. Ο Β΄ Παγκόσμιος όμως τον έφερε πίσω στην Κύπρο και έτσι έγινε κι αυτός φαρμακοποιός. Επέστρεψε όμως στη Γερμανία για να γίνει οπτικός και μαζί με τη μητέρα μου έφεραν τα καλύτερα μηχανήματα της εποχής». Το 1949, ο Κλεόβουλος ανέλαβε το οικογενειακό φαρμακείο και σε ηλικία 24 χρονών διευθύνει ένα από τα μεγαλύτερα φαρμακεία της εποχής (Παγκόσμιο Φαρμακείο), όπου και εργάζεται με τον αδελφό του Κώστα. Μαζί, δημιούργησαν παράλληλα εταιρεία εισαγωγής και εμπορίας καλλυντικών και ειδών μόδας προμηθεύοντας τα φαρμακεία της εποχής.
Η επιστροφή
Πώς αποφάσισε να ανοίξει ξανά το μαγαζί; «Όταν το κτήριο άρχισε να φθείρεται και έμεινε για χρόνια κλειστό λόγω της πανδημίας, ένιωθα ότι ένα κομμάτι της οικογενειακής μας ιστορίας έσβηνε σιγά σιγά. Περνούσα έξω από τη Φανερωμένη και κοιτούσα το παλιό φαρμακείο σαν να με περίμενε. Σαν να μου έλεγε ότι δεν πρέπει να μείνει έτσι. Η ιδέα της αναπαλαίωσης δεν ήρθε ξαφνικά. Ήρθε σαν ένα χρέος που ωρίμαζε. Σκεφτόμουν ότι, αν δεν κάνω κάτι εγώ, σίγουρα το κτήριο θα κατέληγε μια ξεχασμένη σκιά του εαυτού του. Κάποια στιγμή αποφάσισα πως είχε έρθει η ώρα να το αγγίξω ξανά, πάντα με σεβασμό. Κάθε αλλαγή έπρεπε να είναι προσεκτική. Ήθελα να κρατήσω τον παλιό χώρο ζωντανό, διακριτικά αφημένο πάνω στη νέα του μορφή. Επίσης στο πατάρι, το οποίο διατηρείται, υπάρχει ακόμη η καρέκλα του παππού μου, για όποιον ερχόταν για έλεγχο ματιών. Ίσως είναι και μοναδική στο είδος της τη στιγμή αυτή στην Κύπρο».
Όταν ολοκληρώθηκε το βασικό κομμάτι της αποκατάστασης και πέρασε η διαχείριση στα χέρια του Χρήστου και του Χαράλαμπου Κωνσταντίνου ο ίδιος αναφέρει πως ένιωσε ανακούφιση. «Ο Χαράλαμπος έχει μια φρέσκια ματιά αλλά και εκείνη την εκτίμηση για το τι σημαίνει ένας χώρος με τόση ιστορία. Αυτό με έκανε να νιώσω ότι το φαρμακείο επέστρεφε πια ως κάτι μεγαλύτερο από εμάς. Και είμαι τυχερός που βρήκα τον Χρήστο Κωνσταντίνου μαζί με τον γιο του, τον Χαράλαμπο που το είδαν με αγάπη», εξηγεί.
Η Λευκωσία άλλαξε
Ο Μιχάλης Χατζηπαύλου μιλά και για τον χαρακτήρα που πήρε πλέον η Λευκωσία. Ο κόσμος άλλαξε αλλά και οι συνήθειές του, αναφέρει, αφού παλιά συναντούσες εδώ τους γυαλοπούληδες, όπως τους έλεγαν, εδώ κάτω -στην Πράσινη Γραμμή- έσφυζε από δραστηριότητα και ζωή. Τα τοπικά καταστήματα ήταν γεμάτα, θυμάται. Ευτυχώς, όπως αναφέρει έχει αρχίσει και πάλι να παίρνει ζωή η εντός των τειχών Λευκωσία. «Έχει αρχίσει να ξαναζεί χάρη στην παρουσία φοιτητών και νέων ανθρώπων. Αυτό το βλέπω ως μια δεύτερη αναγέννηση της πόλης. Ήδη βλέπουμε παιδιά που μένουν στην εστίες του δήμου να περπατούν και εύχομαι να έρθουν κι άλλοι νέοι. Εμείς χρωστάμε και ένα τεράστιο ευχαριστώ στην εκκλησιαστική επιτροπή της Παναγίας. Το κτήριο εδώ, όπως και του Τσαούση και η βιβλιοθήκη ανήκουν όλα στην Εκκλησία, η οποία μας τα ενοικιάζει. Όπως και η Στέγη Γραμμάτων. Και όπως αναφέρει το φαρμακείο πλέον δεν είναι πια ένα παλιό κτήριο. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ένα σημείο συνάντησης. «Εδώ αποφασίσαμε να δημιουργηθεί κάτι σύγχρονο και ταυτόχρονα vintage all-day bar και καφέ, με 19 δικά μας signature coctails. Με κύριο στόχο να κρατηθεί η ζωή στο κέντρο». Όπως αναφέρει, η πιο συγκινητική στιγμή είναι όταν μπαίνουν άνθρωποι στο μαγαζί και κοντοστέκονται για να μάθουν την ιστορία του αλλά και για να βγάλουν φωτογραφίες.