Τριάντα προτάσεις ΠΕΟ για τη φορολογική μεταρρύθμιση

Τις θέσεις της επί των νομοσχεδίων που κατέθεσε το Υπουργείο Οικονομικών για τη φορολογική μεταρρύθμιση, προώθησε στη βουλή η ΠΕΟ.
Η συντεχνία συμμετείχε σε όλες τις δραστηριότητες διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, είτε από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου (ΚΟΕ-ΠΚ), είτε από το Υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ).
Στο πλαίσιο αυτής της διαβούλευσης υποβλήθηκαν δύο γραπτά κείμενα. Το πρώτο υποβλήθηκε στην αρχή της διαβούλευσης, ενώ το δεύτερο που ήταν πιο συγκεκριμένο υποβλήθηκε μετά που το ΚΟΕ-ΠΚ παρουσίασε τις προτάσεις του για την φορολογική μεταρρύθμιση.
Η ΠΕΟ είχε επίσης συνάντηση με τον υπουργό οικονομικών, Μάκη Κεραυνό, στον οποίο διαβίβασε τις βασικές ανησυχίες και αντιρρήσεις επί των σχεδιαζόμενων αλλαγών, και προτάσεις, ώστε η φορολογική μεταρρύθμιση να γίνει πιο δίκαιη για τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα.
Όπως σημειώνει, οι εξελίξεις στην φορολογία και στην κατανομή του εθνικού εισοδήματος των τελευταίων 23 χρόνων και ειδικότερα μετά το 2013, έχουν λειτουργήσει επιβαρυντικά προς τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα (αφενός αυξήσεις των έμμεσων φορολογιών - την τελευταία τριετία και των τιμών - που πάντα πλήττουν δυσανάλογα τα χαμηλότερου εισοδήματος νοικοκυριά και αφετέρου μετατόπιση σημαντικού μέρους του εθνικού εισοδήματος από την εργασία προς τα κέρδη των επιχειρήσεων).
Γι’ αυτό, τονίζει, η φορολογική μεταρρύθμιση δεν μπορεί παρά να επικεντρωθεί στη δημιουργία ενός κοινωνικά δίκαιου φορολογικού συστήματος. «Η φορολογική μεταρρύθμιση είναι μία μεγάλη ευκαιρία για το κράτος μας να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε να μπορέσει να ασκήσει επιτέλους την αναδιανεμητική του λειτουργία», υπογραμμίζει.
30 προτάσεις γύρω από 6 άξονες μεταρρύθμισης
Η ΠΕΟ κατέθεσε 30 προτάσεις γύρω από 6 άξονες μεταρρύθμισης
1. Προοδευτική φορολόγηση των εισοδημάτων, με μεγάλη φορολογική κλιμάκωση όσο αυξάνουν τα εισοδήματα και με αντίστοιχη αυξημένη φορολογία των επιχειρηματικών κερδών που στη χώρα μας βρίσκεται στο πιο χαμηλό επίπεδο
2. Μείωση του μεριδίου του οριζόντιου έμμεσου φορολογικού βάρους στο συνολικό φορολογικό βάρος, όπως της φορολογίας στην κατανάλωση και του ΦΠΑ, που ως γνωστό έχουν δυσβάσταχτες επιπτώσεις στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα και στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού
3. Εισαγωγή/επέκταση της φορολογίας του πλούτου και της μεγάλης ακίνητης ιδιοκτησίας
4. Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και ανάκτηση φορολογικών οφειλών προς το δημόσιο
5. Σχεδιασμός φορολογικών κινήτρων με ολιστική προσέγγιση
6. Σύνδεση της φορολογικής μεταρρύθμισης με την κοινωνική πολιτική, ώστε να στηριχθούν τα ευάλωτα νοικοκυριά και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, που διαφορετικά δεν θα επωφεληθούν από την φορολογική μεταρρύθμιση
Ετεροβαρής η μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με την ΠΕΟ, η συνολική μεταρρύθμιση είναι ετεροβαρής, σημειώνοντας ότι ευνοεί περισσότερο τις επιχειρήσεις και τους μετόχους τους. «Συμφωνούμε, βέβαια, με την αύξηση του εταιρικού φόρου εισοδήματος από 12,5% σε 15,0%. Ωστόσο, η συνολική αποτίμηση είναι ευνοϊκή για τις επιχειρήσεις και τους μετόχους τους επειδή μειώνει άλλες φορολογίες, όπως η Ειδική Εισφορά για την Άμυνα που μειώνεται από 17% σε 5%, η πλήρης κατάργηση της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων που καταργείται έναντι της εισαγωγής 5% φόρου παρακράτησης για φορολογικούς κάτοικους της Κύπρου, και άλλες ευνοϊκές για τις επιχειρήσεις αλλαγές», τονίζει.
Παράλληλα, διαφωνεί με το γεγονός ότι η φορολογική μεταρρύθμιση δεν μειώνει το μερίδιο των έμμεσων και ως εκ τούτου οριζόντιων φορολογιών στο συνολικό φορολογικό βάρος, όπως της φορολογίας στην κατανάλωση και του ΦΠΑ, που ως γνωστό, υποδεικνύει, έχουν δυσβάσταχτες επιπτώσεις στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα και στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Θεωρεί ότι για να είναι η φορολογική μεταρρύθμιση ολοκληρωμένη και να ανταποκρίνεται στον χαρακτηρισμό «Ολοκληρωμένος Φορολογικός Μετασχηματισμός» που της έχει αποδοθεί, θα πρέπει να επεκταθεί και στις έμμεσες φορολογίες, ώστε να βελτιωθεί η θέση και των φορολογούμενων με χαμηλά εισοδήματα. Μέσα σε αυτό το πνεύμα προτείνει:
• Μείωση του γενικού ΦΠΑ κατά 1-2%,
• Μόνιμη μείωση του ΦΠΑ στον ηλεκτρισμό από 19% σε 5%,
• Μείωση του ΦΠΑ στο 0% για προϊόντα πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα, νερό και φάρμακα,
• Μείωση του ΦΠΑ στο 5% για όλες τις ενεργειακές επενδύσεις των νοικοκυριών για την πρώτη κατοικία (εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος παραγωγής ενέργειας, συστήματος αποθήκευσης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης κατοικίας),
Δεν είναι επαρκής η αύξηση αφορολόγητου
Παράλληλα, αναφέρει ότι συμφωνεί με την αύξηση του αφορολόγητου, ωστόσο θεωρεί ότι δεν είναι επαρκής. «Κατά τη δική μας ανάλυση η αύξηση δεν είναι επαρκής, νοούμενου ότι από το 2008 (για 17 χρόνια δηλαδή) το αφορολόγητο παραμένει στάσιμο. Εκτιμούμε ότι τα δημοσιονομικά και φορολογικά δεδομένα επέτρεπαν από το 2017/18 μέχρι 2025 να γίνουν 2-3 αυξήσεις του αφορολόγητου εισοδήματος. Η μη αύξηση του αφορολόγητου εισοδήματος σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών που ταλανίζει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, ισοδυναμεί ουσιαστικά με αύξηση του φόρου εισοδήματος. Επομένως η μία αύξηση των €1000 από το 2026 δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής, ακόμη και με την εισαγωγή των εκπτώσεων. Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι από το 2008 μέχρι το 2024 ο τιμαριθμικός δείκτης (ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά 22.5%. Με βάση την εξέλιξη του ΔΤΚ, το αφορολόγητο εισόδημα θα έπρεπε να είχε αυξηθεί στις €24,000».
Νοουμένου ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο εισαγάγει και πιστώσεις, προτείνει:
Αύξηση του αφορολόγητου εισοδήματος φυσικών προσώπων σε €22,500,
Θέσπιση μηχανισμού τιμαριθμοποίησης του αφορολόγητου εισοδήματος που θα ενεργοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα που δεν θα ξεπερνούν τα πέντε έτη.
Κλίμακες
Επίσης, η ΠΕΟ συμφωνεί με την προοδευτική προσαρμογή των φορολογικών κλιμακίων.
«Ήταν και δική μας εισήγηση. Ωστόσο, η προσαρμογή δεν είναι ανάλογη σε όλα τα φορολογικά κλιμάκια. Παρατηρούμε ότι όσο αυξάνεται το εισόδημα η διαφοροποίηση είναι πιο γενναιόδωρη ( το 1ο κλιμάκιο αυξάνεται κατά €1000 ευρώ, το δεύτερο κατά €2000, το τρίτο κατά €4000 και το τέταρτο κατά €24000. Η φορολόγηση των εισοδημάτων φυσικών προσώπων στην Κύπρο είναι, σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ., λιγότερο προοδευτική και τώρα με την μεταρρύθμιση θα γίνει ακόμη λιγότερο προοδευτική».
Για μία προοδευτική μεταρρύθμιση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων προτείνει:
Οι διαφοροποιήσεις του εύρους των φορολογικών κλιμακίων να είναι ισότιμες σε όλα τα κλιμάκια,
Αύξηση του πιο ψηλού κλιμακίου στο 40% (που είχε καταργηθεί το 2002),
Την εισαγωγή ενός πρόσθετου κλιμακίου με 45% για τα πολύ ψηλά εισοδήματα που ξεπερνούν τις €100,000, όπως ισχύσει στα περισσότερα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
Όπως και στο ύψος του αφορολόγητου εισοδήματος: θέσπιση μηχανισμού τιμαριθμοποίησης του αφορολόγητου εισοδήματος που θα ενεργοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα που δεν θα ξεπερνούν τα πέντε έτη.
Ειδικό φορολογικό καθεστώς
Ακόμη, διαφωνεί με τη διάρκεια του ειδικού φορολογικού καθεστώτος για όσους από το εξωτερικό αναλαμβάνουν για πρώτη φορά απασχόληση στην Κύπρο, επειδή η παρατεταμένη διάρκεια, τονίζει, συνιστά προκλητική διάκριση σε βάρος των ντόπιων εργαζομένων. Προτείνει η διάρκεια όλων των σχετικών σχεδίων να περιοριστεί από τα 17 στα 10 χρόνια.
Συμφωνεί με την εισαγωγή φορολογικών εκπτώσεων που λαμβάνουν υπόψη τη σύνθεση της οικογένειας, τις δαπάνες για στέγαση ή για ενεργειακή αναβάθμιση. Είναι μία θέση που η ΠΕΟ εκφράζει και στηρίζει για αρκετά χρόνια. Δεν θεωρεί, ωστόσο, ότι η εξοικονόμηση €300 ανά έτος για κάθε φορολογούμενο αποτελεί επαρκής πολιτική στέγασης.
Συμφωνεί επίσης με την αύξηση της οροφής από τις €80,000 στις €100,000 για τις πολύτεκνες οικογένειες. Το είχε εισηγηθεί αυτό στη δεύτερη γραπτή τοποθέτησή της, μετά που παρουσιάστηκαν οι προτάσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Περεταίρω, θεωρεί σωστό η πρόνοια αυτή θα πρέπει να διαφοροποιηθεί, ώστε να περιλαμβάνει και τις οικογένειες με τρία παιδιά και η εισοδηματική οροφή να αυξάνεται για κάθε πρόσθετο παιδί. Γι' αυτό προτείνει:
Συμφωνεί ακόμη με όλα τα προτεινόμενα μέτρα φορολογικής συμμόρφωσης και καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Διαφωνεί με την εισαγωγή φορολόγησης της δραστηριότητας των ταμείων προνοίας.
Κοινωνική πολιτική
Σύμφωνα με τη συντεχνία, για να στηριχθούν ενεργητικά τα ευάλωτα νοικοκυριά και τα νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων που διαφορετικά δεν θα επωφεληθούν, θα πρέπει η φορολογική μεταρρύθμιση να συνδεθεί με την κοινωνική πολιτική. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προτείνει:
Επέκταση της κοινωνικής πολιτικής σε νέα πεδία,
Αύξηση όλων των υφιστάμενων επιδομάτων και τιμαριθμοποίηση τους,
Επέκταση και βελτίωση των σχεδίων που αποσκοπούν στη συμφιλίωση εργασιακής και οικογενειακής ζωής
Επέκταση και βελτίωση των μέτρων στήριξης της στέγασης.
Τέλος, επειδή αντιλαμβάνεται ότι οι πιο πάνω προτάσεις αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες ή μειώνουν τα φορολογικά έσοδα, σε τέτοιο βαθμό που ίσως η εξαιρετική κατάσταση των δημόσιων οικονομικών δεν θα μπορεί να αντέξει, και επειδή θέλει το κράτος να έχει το αναγκαίο δημοσιονομικό περιθώριο για να ασκήσει τον αναδιανεμητικού του ρόλο, έχει επεξεργαστεί και προτείνει τα παρακάτω πρόσθετα φορολογικά μέτρα που απευθύνονται σε νομικά και φυσικά πρόσωπα που έχουν επωφεληθεί την τελευταία δεκαετία από την εντυπωσιακή ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας. Προτείνει:
Επιβολή φορολογίας στα απροσδόκητα κέρδη των τραπεζών και των επιχειρήσεων παραγωγής ενέργειας που έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία τρία χρόνια,
Επιβολή φορολογίας στη μεγάλη ακίνητη ιδιοκτησία, πέραν των €3 εκ., που ήταν και πρόταση του ΚΟΕ-ΠΚ,
Επιβολή ετήσιου τέλους σε νομικά πρόσωπα και στους non domicile, που επίσης ήταν πρόταση του ΚΟΕ-ΠΚ,
Επεξεργασία και εισαγωγή αντικινήτρων για την αδρανούσα ακίνητη ιδιοκτησία,
Εισαγωγή ειδικού φόρου κατανάλωσης για είδη πολυτελείας.
Επεξεργασία και επαναφορά του φόρου κληρονομιάς με αφορολόγητο ποσό και κλιμάκωση ανάλογα με το ύψος της αξίας της κληρονομιάς.