Τρανς δικαιώματα, ορισμός της γυναίκας και η παρεξήγηση της προστασίας

Η Valentina Petrillo συμμετείχε στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι στα 200 και 400 μέτρα γυναικών. Δεν κατάφερε να εξασφαλίσει μετάλλιο, ωστόσο έγραψε ιστορία ως η πρώτη τρανς αθλήτρια στα χρονικά της διοργάνωσης.
Τον δρόμο για τα τρανς άτομα στους Ολυμπιακούς Αγώνες, άνοιξε η αρσιβαρίστρια Laurel Hubbard το 2021 στο Τόκιο. Η συμμετοχή τρανς ατόμων στον γυναικείο αθλητισμό είναι πλέον γεγονός σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έρχεται να επανεξετάσει τους κανονισμούς για τα τρανς άτομα, τα οποία εντάχθηκαν στον γυναικείο αθλητισμό το 2015. Η νέα πρόεδρος, Κίρστι Κόβεντρι, πρώην Ολυμπιονίκης της κολύμβησης, ανακοίνωσε ότι η γυναικεία κατηγορία θα περιοριστεί σε άτομα που γεννήθηκαν γυναίκες. Επικαλέστηκε επιστημονική γνωμάτευση που δείχνει ότι «τα χαρακτηριστικά της αντρικής βιολογίας δίνουν σαφή πλεονεκτήματα σε βάρος των γυναικών». Αυτό δηλαδή που φώναζαν αθλήτριες όλα αυτά τα χρόνια, αλλά αγνοούνταν εις το όνομα της συμπερίληψης.
Το θέμα της πρόσβασης σε χώρους που προορίζονται για χρήση αποκλειστικά από γυναίκες, δεν αφορά μόνο τον αθλητισμό. Σε χώρες όπου το φύλο αναγνωρίζεται ως μια ανοικτή επιλογή και εναπόκειται στον αυτοπροσδιορισμό κάθε ατόμου, άντρες που δηλώνουν γυναικεία ταυτότητα φύλου έχουν πρόσβαση σε γυναικείες τουαλέτες, σε φυλακές, αποδυτήρια, ακόμη και καταφύγια κακοποιημένων γυναικών.
Στην Κύπρο, η πολιτική αντιπαράθεση για το κατά πόσο «τα τρανς άτομα είναι ή δεν είναι γυναίκες», ξεκίνησε μόλις τον περασμένο μήνα. Αφορμή ήταν ο Νόμος για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών που ψηφίστηκε το 2021. Στον νόμο είχε προστεθεί ένας «ορισμός της γυναίκας» με τον οποίο εντάσσονταν σ’ αυτόν άτομα με «θηλυκή ταυτότητα φύλου». Αν δηλαδή αυτοπροσδιορίζεσαι ως γυναίκα, θεωρείσαι νομικά γυναίκα.
Τότε το θέμα πέρασε στα ψιλά -ούτε καν οι βουλευτές δεν κατάλαβαν τι ψήφιζαν- αλλά επανήλθε τον περασμένο μήνα, όταν ζητήθηκε από δύο βουλευτές η τροποποίηση του ορισμού της γυναίκας στη βάση της βιολογίας. Σε μια νομοθεσία -το τονίζουμε- που αφορά τη βία κατά των Γυναικών. Ακολούθησαν σφοδρές αντιδράσεις.
Ακούσαμε για «επιστροφή στον μεσαίωνα» και πως αν δεν επιτρέψουμε στα τρανς άτομα να ορίζονται ως «γυναίκες», ούτε λίγο ούτε πολύ, απευθύνουμε ανοικτή πρόσκληση για την κακοποίηση τους. Στην πραγματικότητα, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, με αναφορά στο κοινωνικό φύλο, διευρύνει επαρκώς το πλαίσιο προστασίας. Άλλωστε, η προστασία οποιασδήποτε ευάλωτης ομάδας δεν προϋποθέτει να οριστούν πρώτα ως γυναίκες!
Επί της ουσίας, δεν χρειάζεται καν ορισμός της γυναίκας. Αυτό που χρειάζεται όμως είναι η ξεχωριστή νομική προστασία τους, διότι υπάρχουν σαφή βιολογικά χαρακτηριστικά που καθιστούν τις γυναίκες ευάλωτες σε μορφές βίας που έχουν να κάνουν με το φύλο τους. Τα τρανς άτομα είναι επίσης ευάλωτα σε όλες τις μορφές βίας για διαφορετικούς λόγους και αν κρίνεται ότι οι υφιστάμενες νομοθεσίες δεν τα καλύπτουν, θα πρέπει να αναθεωρηθούν.
Η επιθετική ρητορική, η παραπληροφόρηση και η τοξικότητα των θέσεων όσων μιλούν για το «δικαίωμα» των τρανς να ορίζονται ως γυναίκες, όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά μάλλον ενισχύει τις προκαταλήψεις σε βάρος τους, κολλώντας τους στην πλάτη έναν στόχο, για να έχει κάπου να χτυπάει κάθε μισάνθρωπος.
Ελεύθερα, 7.12.2025