Το ΑΚΕΛ και το χαμένο στοίχημα της διεύρυνσης

Όταν ο Στέφανος Στεφάνου αναλάμβανε πριν από περίπου πέντε χρόνια την ηγεσία του ΑΚΕΛ, είχε ως στόχο όπως υποστήριζε να οδηγήσει το κόμμα της Αριστεράς στα ποσοστά άλλων καιρών μέσω του εκσυγχρονισμού και της ανανέωσης. Και εξαιτίας αυτού, ανάμεσα στις πρώτες κινήσεις που έκανε ήταν να προετοιμάσει την βάση και τα στελέχη για τέτοιες καταστατικές αλλαγές που θα άνοιγαν αναπόφευκτα το κόμμα στην ευρύτερη κοινωνία. Ακολούθησαν οι σημειολογικές κινήσεις της ανακαίνισης των γραφείων στην Εζεκία Παπαϊωάννου, η παρουσίαση ενός νέου λογότυπου και η εξαγγελία αλλαγής των Νέων Δυνάμεων σε Κοινωνική Συμμαχία. Το λογότυπο κρύφτηκε σε ένα συρτάρι μετά τις αντιδράσεις στελεχών και μελών, ενώ η Κοινωνική Συμμαχία βρίσκεται σε καθεστώς αδράνειας. Αυτό, σε συνδυασμό με τις καταστατικές αλλαγές που πέρασαν απαρατήρητες στην ευρύτερη κοινωνία έδωσαν την αίσθηση από την αρχή πως δεν είναι εύκολος, ούτε ο εκσυγχρονισμός του ΑΚΕΛ ούτε η διαδικασία διεύρυνσης. Και επιβεβαιώθηκε λίγο πολύ όταν επικυρώθηκε το ψηφοδέλτιο του κόμματος από την Κεντρική Επιτροπή την Κυριακή που πέρασε.
Σκληρό κομματικό προφίλ και οι πέριξ
Μία ματιά στο ψηφοδέλτιο του κόμματος αρκεί για να διαπιστώσει κανείς πως το ΑΚΕΛ όχι μόνο δεν διευρύνεται, αλλά χάνει και την όποια εξωστρέφειά επεδίωκε αρχικά ο Στέφανος Στεφάνου. Στην Πάφο για παράδειγμα διαπιστώνεται πως από τους πέντε υποψηφίους, οι τρεις είναι κομματικά στελέχη του ΑΚΕΛ. Στη Λεμεσό, οι έξι από τους δώδεκα υποψηφίους είναι μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ και ο έβδομος, μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΔΟΝ. Στη Λάρνακα, από τους έξι υποψηφίους, η μία υποψήφια είναι επαρχιακή γραμματέας της ΕΔΟΝ Λάρνακας και ο δεύτερος πρόεδρος της Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων. Στην Αμμόχωστο, οι τρεις από τους έντεκα είναι υφιστάμενοι βουλευτές και άλλοι τρεις έμμισθα στελέχη του κόμματος. Στην Κερύνεια, οι δύο από τους τρεις συμμετέχουν ενεργά σε επιτροπές του κόμματος, ο ένας ως μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Κερύνειας του ΑΚΕΛ και η δεύτερη ως μέλος της Επαρχιακής Επιτροπής ΑΚΕΛ Λευκωσίας–Κερύνειας. Στη Λευκωσία, οι δεκατέσσερις από τους δεκαεπτά υποψηφίους είναι ενεργά στελέχη του κόμματος — κάποιοι έμμισθα στελέχη, άλλοι υφιστάμενοι βουλευτές και άλλοι συμμετέχουν σε συλλογικά σώματα και επιτροπές που συνδέονται με το κόμμα.
Οι μειωμένες προοπτικές
Για ποιο λόγο όμως το κόμμα κατέληξε με ένα ψηφοδέλτιο σκληρού κομματικού πυρήνα και χωρίς ηχηρά ονόματα; Ίσως γιατί όταν ο Στέφανος Στεφάνου μιλούσε για διεύρυνση και άνοιγμα στην ευρύτερη κοινωνία, το έκανε προτού διαπιστωθεί η πλήρης διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Ο παράγοντας Φειδίας Παναγιώτου και σίγουρα η παρουσία του Οδυσσέα Μιχαηλίδη στις επικείμενες εκλογές, δημιουργεί την αίσθηση ότι αλλάζει η εκλογική συμπεριφορά. Σε αυτό το πλαίσιο ίσως να θεωρήθηκε προτιμότερο να παίξει το κόμμα εκ του ασφαλούς διατηρώντας τις ψήφους που ήδη έχει μέσω του σκληρού του πυρήνα παρά με τον πειραματισμό επιλογής προσώπων από τον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς. Η αλήθεια ωστόσο είναι πως δεν υπήρξε εξαρχής μεγάλο ενδιαφέρον από προσωπικότητες εκτός του σκληρού κομματικού πυρήνα για δύο λόγους:
- Μειωμένη προοπτική εκλογής καθώς οι θέσεις θεωρούνται ήδη κλειδωμένες σε συγκεκριμένες επαρχίες
- Το ΑΚΕΛ δεν έχει προχωρήσει σε τέτοιες αλλαγές, ούτως ώστε να φέρει κοντά προσωπικότητες που δεν ανήκουν στον χώρο
Το παράδειγμα της Λευκωσίας
Το ζήτημα της μειωμένης προοπτικής εκλογής αναδείχθηκε κυρίως στην επαρχία Λευκωσίας. Το ΑΚΕΛ με την αποχώρηση -βάσει ορίου θητειών- των Άντρου Κυπριανού, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, Γιώργου Λουκαϊδη και Άριστου Δαμιανού, θα είχε την ιδανική ευκαιρία να προσεγγίσει προσωπικότητες που έχουν αναδειχθεί σε άλλους επαγγελματικούς χώρους με το σαφές κίνητρο της πιθανότητας εκλογής. Μία παρόμοια κατάσταση ισχύει και στον ΔΗΣΥ Λευκωσίας, με την αποχώρηση των Αβέρωφ Νεοφύτου, Νίκου Τορναρίτη και Χάρη Γεωργιάδη με αποτέλεσμα να μπουν στην κούρσα ηχηρά ονόματα όπως ο πρώην υπουργός Υγείας Γιώργος Παμπορίδης, η τέως υφυπουργός Κοινωνικής Ευημερίας Αναστασία Ανθούση, ο τέως υπουργός Άμυνας Χαράλαμπος Πετρίδης και ο αντιδήμαρχος Αγλαντζιάς Ανδρέας Κωνσταντίνου. Αντιθέτως στο ΑΚΕΛ είδαν με ανησυχία την μεγάλη αλλαγή σε αυτή τη χρονική συγκυρία με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί το χαρτί των εξαιρέσεων. Για πολλούς η εξαίρεση του Γιώργου Λουκαϊδη και του Άριστου Δαμιανού ήταν φωτογραφική καθώς ο Στέφανος Στεφάνου έλεγε συχνά πως δεν μπορεί να διανοηθεί μία κοινοβουλευτική ομάδα χωρίς τα δύο αυτά στελέχη. Τόσο για την κοινοβουλευτική τους πείρα αλλά και για την δημοτικότητά τους εντός του κόμματος. Όμως παρά την δυναμική που έχουν και τις εξηγήσεις που δόθηκαν αυτή η κίνηση ενείχε αντιφάσεις και έστειλε μηνύματα μάλλον συγκεχυμένα.
• Επικράτησε η αίσθηση ότι μία πολιτική ελίτ εντός του κόμματος είναι υπεράνω καταστατικών αλλαγών καθώς το ίδιο δεν ίσχυσε για άλλα στελέχη
• Λειτούργησε ως ανάχωμα στην ανανέωση και τη διεύρυνση
• Δημιουργείται ένα κακό προηγούμενο και εσωστρέφεια στελεχών πριν την μεγάλη μάχη
Δεν πέρασε βεβαίως απαρατήρητο το γεγονός ότι ενώ το κόμμα χάνει από το ψηφοδέλτιο την πρώτη σε σταυρούς προτίμησης -για δύο εκλογικές μάχες- Ειρήνη Χαραλαμπίδου, δεν έβαλε στο παιχνίδι μία αντίστοιχη υποψηφιότητα. Αφενός που θα αποτελεί ένα ηχηρό όνομα με στόχο να κοπάσει τις φωνές που αντιδρούν με τον- βάσει καταστατικού- αποκλεισμό της από το ψηφοδέλτιο και αφετέρου που θα μπορεί να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο εκλογικό σώμα. Συγκρατώντας κατ’ επέκταση διαρροές που θα έχει το κόμμα στο σενάριο που η Ειρήνη Χαραλαμπίδου επιλέξει να κατέλθει είτε με το Κίνημα Άλμα είτε με το ΔΗΚΟ.
Το ζήτημα της απουσίας ηχηρών ονομάτων φαίνεται να υπάρχει και στην περίπτωση της επαρχίας Λεμεσού, αλλά και στην Κερύνεια. Στην Κερύνεια είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ενώ το 2021 κατέρχονταν τρία δυνατά ονόματα, αυτό του Χρίστου Χριστόφια, της Ελένης Μαύρου και του Πάμπου Παπαγεωργίου, σήμερα δεν φαίνεται να παρουσιάζεται η ίδια δυναμική. Υπενθυμίζεται, ότι ο νυν βουλευτής Χρίστος Χριστόφιας δεν διεκδικεί αυτή τη φορά σεβόμενος το καταστατικό του κόμματος που προνοεί ότι οι επαρχιακοί γραμματείς δεν μπορούν να είναι παράλληλα και υποψήφιοι. Και στην περίπτωση της Λεμεσού όμως, δεν έχει διαπιστωθεί μία ομαλή συνέχεια και διαδοχή –ακόμα και σε στελεχιακό προσωπικό- του Κώστα Κώστα που είχε ένα ευρύτερο ακροατήριο, αλλά και του Ανδρέα Καυκαλιά.
Το ερώτημα που εγείρεται είναι κατά πόσο με ένα σκληρά κομματικό ψηφοδέλτιο, θα καταφέρει το κόμμα να συσπειρωθεί, μπροστά στον κίνδυνο διαρροών τόσο από το Άλμα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, όσο και από το Βόλτ. Ακόμη και από την πιθανότητα ψήφων προς την Άμεση Δημοκρατία του Φειδία Παναγιώτου. Αυτό που φαίνεται είναι πως η Εζεκία Παπαϊωάννου στρώνει τον δρόμο για τη νέα γενιά στελεχών του, ωστόσο θα πρέπει να απαντήσει το ερώτημα του πόσο διατεθειμένο είναι το κόμμα να διευρυνθεί, να εκσυγχρονιστεί και να ακούσει την ευρύτερη κοινωνία σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει.