Τελικά τι φέρνει την ευτυχία;

Ένα από τα πιο δημοφιλή μαθήματα στα αμερικανικά πανεπιστήμια είναι η «Εισαγωγή στην Αστρονομία», που είναι ανοιχτή σε φοιτητές κάθε κατεύθυνσης. Αρκετοί έχουν δηλώσει κατά καιρούς ότι μπαίνουν στο μάθημα αγχωμένοι, αλλά βγαίνουν μετά από ενενήντα λεπτά νιώθοντας ανακούφιση, επειδή αντιλαμβάνονται πως δεν είναι τίποτα παραπάνω από «μια κουκκίδα πάνω σε μια κουκκίδα». Το παράδειγμα αυτό μας δείχνει ότι η επίγνωση του πόσο μικροί είμαστε δεν μειώνει την αξία της ανθρώπινης εμπειρίας αλλά προσφέρει προοπτική, ηρεμία και επίγνωση ότι το άτομο δεν αποτελεί το επίκεντρο της προσοχής και της κριτικής.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι σκέφτονται κυρίως τον εαυτό τους, όχι τους γύρω τους. Ο κόσμος πιθανότατα θα συνέχιζε αμετάβλητος ακόμα και χωρίς την παρουσία οποιουδήποτε ατόμου και είναι πιθανό ότι οι μελλοντικές γενιές δεν θα γνωρίζουν καν τα ονόματα των προγόνων τους. Παρ’ όλα αυτά, συχνά έχουμε την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το κέντρο του ενδιαφέροντος. Αυτή η εντύπωση συνδέεται εξελικτικά με την ανάγκη για κοινωνική άνοδο, καθώς η υπερβολική αίσθηση της σημασίας του ατόμου ευνόησε την επιβίωση και την αναπαραγωγή.
Η συνεχής εστίαση στον εαυτό μας όμως επιβαρύνει την ψυχική μας κατάσταση. Έρευνες έχουν δείξει ότι η έντονη ενασχόληση με τον εαυτό μας αυξάνει το άγχος που σχετίζεται με κοινωνικές καταστάσεις ή απαιτητικές εργασίες. Ιδίως σε άτομα με υψηλό κοινωνικό άγχος, παρατηρείται μεγαλύτερη νευρωνική δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το στρες. Σε μελέτη του 2002, καλαθοσφαιριστές που κλήθηκαν να επικεντρωθούν στην προσωπική τους απόδοση εμφάνισαν υψηλότερα επίπεδα άγχους απ' όσους δεν έλαβαν σχετική οδηγία.
Ακόμα και η επιτυχία στην κοινωνική ιεραρχία δεν εξασφαλίζει ηρεμία. Έρευνες σε μπαμπουίνους έδειξαν πως τα κυρίαρχα αρσενικά παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης αλλά και ορμονών άγχους. Στον άνθρωπο, τα επίπεδα άγχους μειώνονται μόνο όταν η υψηλή θέση παραμένει σταθερή για μεγάλο διάστημα, γεγονός σπάνιο. Για να είμαστε πιο ευτυχισμένοι, λοιπόν, απαιτείται συχνά να αντισταθούμε στα φυσικά μας ένστικτα. Η κοινωνία και ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενθαρρύνουν τη διόγκωση του εγώ. Αντιθέτως, η πραγματική ηρεμία επιτυγχάνεται με τη σμίκρυνση της αίσθησης του εαυτού μας. Προτείνονται τρεις πρακτικές:
1. Νιώστε δέος
Η εμπειρία της επαφής με κάτι τόσο μεγάλο που ξεπερνά την αντιληπτική μας ικανότητα μάς κάνει να αισθανόμαστε μικροί και ενισχύει το αίσθημα της ευτυχίας. Το δέος μπορεί να προέλθει από τη φύση, την τέχνη, τη μουσική ή από καλές πράξεις.
2. Αναζητήστε το θείο
Στις μεγάλες θρησκείες συναντάται η ιδέα της διάλυσης του εγώ μέσω της ένωσης με κάτι ανώτερο. Μελέτες δείχνουν ότι η ανάκληση πνευματικών εμπειριών μειώνει τη δραστηριότητα των εγκεφαλικών περιοχών που σχετίζονται με την έντονη συναισθηματική επεξεργασία.
3. Προσφέρετε τις υπηρεσίες σας ανώνυμα
Η προσφορά στον συνάνθρωπο αυξάνει την ευημερία μας, ειδικά όταν γίνεται χωρίς αναγνώριση. Μελέτη του 2020 σε 114 ανώνυμους δωρητές νεφρού έδειξε ότι ήταν κατά μέσο όρο πιο ευτυχισμένοι από τον γενικό πληθυσμό. Δεν χρειάζεται να προβούμε σε μια τόσο σπουδαία πράξη· η ανιδιοτελής προσφορά αρκεί.
Η αυτοεκτίμηση συνδέεται με θετικά συναισθήματα που είναι προσωρινά και δεν οδηγεί απαραίτητα σε μακροχρόνια ευτυχία. Μπορεί ακόμη και να ενισχύσει τον ναρκισσισμό και την ψευδαίσθηση ότι το εγώ βρίσκεται στο επίκεντρο των πάντων. Η επίγνωση της ασημαντότητάς μας, αντιθέτως, καλλιεργεί σταθερότερη ευημερία.
Ο άνθρωπος είναι «μια κουκκίδα πάνω σε μια κουκκίδα», αλλά είναι πολύτιμη κουκκίδα και αγαπητή στις λίγες κουκκίδες που έχει γύρω του. Αυτό αρκεί για μια καλή ζωή.
Πηγή: lifo.gr