Τέχνη, θρησκεία και όρια ελευθερίας: Ο Αχιλλέας Δημητριάδης ξεκαθαρίζει το νομικό τοπίο μετά τον σάλο που προέκυψε με το κολάζ έργων του Γαβριήλ [ηχητικό]

Τη σαφή διάκριση ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης, τα όρια της προσβολής και τη χρήση του ποινικού δικαίου σε ζητήματα τέχνης και δημόσιου λόγου έθεσε ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης, μιλώντας στο ραδιόφωνο του Πολίτη 107.6 και 97.6 και στην εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση», με αφορμή τον σάλο που προκλήθηκε γύρω από έκθεση του καλλιτέχνη Γιώργου Γαβριήλ.
Ο κ. Δημητριάδης υπενθύμισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, βάσει του Συντάγματος του 1960, δεν έχει επίσημη θρησκεία, σημειώνοντας πως το κράτος ιδρύθηκε με σαφή πρόνοια διαχωρισμού κράτους και θρησκείας. Όπως ανέφερε, «αν ανατρέξει κανείς στο πώς λειτουργούσε το κράτος τότε, δεν υπήρχε καν υπουργείο Παιδείας», θέλοντας να υπογραμμίσει ότι οι θεσμοί συγκροτήθηκαν με διαφορετικές ισορροπίες από τις σημερινές.
Όσον αφορά το ερώτημα για το πού σταματά το δικαίωμα του καθενός να εκφράζεται ελεύθερα και πού αρχίζει το δικαίωμα του άλλου να θίγεται. Ο κ. Δημητριάδης τόνισε ότι η συζήτηση αυτή δεν μπορεί να αποκοπεί από το πολιτικό και χρονικό πλαίσιο, επισημαίνοντας ότι βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο, γεγονός που συχνά οξύνει τις αντιδράσεις και τη δημόσια αντιπαράθεση.
Αναφερόμενος στη συγκεκριμένη υπόθεση του εικαστικού Γιώργου Γαβριήλ, σημείωσε ότι ο καλλιτέχνης είχε προγραμματίσει έκθεση στην Πάφο και ότι τρίτο πρόσωπο δημιούργησε κολάζ με έργα του, το οποίο στη συνέχεια αναδημοσιεύθηκε από σελίδα στο Facebook και προβλήθηκε από βουλευτή. Όπως είπε, «υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα ιδιοκτησίας και δεν μπορεί κάποιος να παίρνει έργα οποιουδήποτε, και μάλιστα με σκοπό να θίξει έναν καλλιτέχνη».
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ηθική διάσταση της υπόθεσης ο κ. Δημητριάδης, υπογραμμίζοντας ότι η έκθεση θα γινόταν σε ιδιωτικό χώρο και ότι αποτελεί δικαίωμα κάθε δημιουργού να εκθέτει το έργο του. Παράλληλα, σημείωσε πως μια ομάδα επιχειρεί να επιβάλει τις δικές της θέσεις γύρω από τη θρησκεία, προσθέτοντας ότι «η θρησκεία θίγεται από αυτόν που έφτιαξε το κολάζ και όχι από τον ίδιο τον καλλιτέχνη». Σε ερώτηση για το διαδικτυακό λιντσάρισμα και κατά πόσο αυτό εμπίπτει στη νομοθεσία για τη ρητορική μίσους, ο κ. Δημητριάδης απάντησε καταφατικά, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι η ποινική οδός δεν είναι πάντοτε η ενδεδειγμένη. Όπως ανέφερε, ο Γενικός Εισαγγελέας μπορεί να κινήσει ποινική διαδικασία, ενώ υπάρχει και η αστική οδός, όπου ένα δικαστήριο μπορεί να δικαιώσει ή όχι τον προσφεύγοντα. «Πολλά από αυτά δεν χρίζουν ποινικής τιμωρίας», τόνισε. Ξεκαθάρισε επίσης ότι το «κλείσιμο του στόματος» μέσω ποινικών διαδικασιών δεν συνάδει με τη λογική της ελευθερίας της έκφρασης και ότι, εάν κάποιος θεωρεί πως θίγεται, ο δρόμος είναι η προσφυγή στα αστικά δικαστήρια. «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν επιτρέπουν αυτή τη συμπεριφορά από το κράτος», υπογράμμισε.
Τέλος, αναφερόμενος στην καλλιτεχνική έμπνευση από την κοινωνία και τη θρησκεία, ο κ. Δημητριάδης σημείωσε ότι ένα δικαστήριο μπορεί να δικαιώσει κάποιον που υποστηρίζει ότι θίγεται, μόνο εφόσον αυτό αποδειχθεί. Όπως κατέληξε, «είναι πολύ μεγάλο το εύρος που δίνεται στο δικαίωμα ελευθερίας του καλλιτέχνη», θέτοντας σαφές πλαίσιο υπέρ της καλλιτεχνικής έκφρασης σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Ακούστε την παρέμβαση του Αχιλλέα Δημητριάδη στην «Πρωινή Επιθεώρηση» που μεταδίδεται καθημερινά από τον Πολίτη 107.6 & 97.6:
ΠΟΛΙΤΗΣ 107,6 · ΠΡΩΙΝΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 16-12-2025