Σχέδιο Αξιολόγησης: Κρίσιμη ψηφοφορία με ανοιχτό το μέτωπο στην Παιδεία

• Οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών προειδοποιούν για κενά και κινδύνους στη λειτουργία των σχολείων
• Ασάφειες, αυξημένο κόστος και πιέσεις στα σχολεία
Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Στην Ολομέλεια της Βουλής οδηγείται σήμερα το νέο Σχέδιο Αξιολόγησης Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτικού Έργου, σε μια συνεδρία που αναμένεται να αποτελέσει σημείο καμπής για την Παιδεία και να καθορίσει τις εξελίξεις των επόμενων μηνών. Παρά τις έντονες, τεκμηριωμένες και επανειλημμένες αντιδράσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων, όλα δείχνουν ότι το νομοσχέδιο θα υπερψηφιστεί από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ωστόσο, η σημερινή ψήφιση δεν φαίνεται να σηματοδοτεί το τέλος της διαδρομής, αλλά περισσότερο την αρχή μιας νέας περιόδου με αυξημένη ένταση, αβεβαιότητα και ανοιχτά μέτωπα στον χώρο της εκπαίδευσης, τόσο σε θεσμικό όσο και σε συνδικαλιστικό επίπεδο.
Οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών κάνουν λόγο για μια διαδικασία που στιγματίστηκε από έλλειψη ουσιαστικού θεσμικού διαλόγου, ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και την προώθηση ενός σχεδίου το οποίο δεν θεωρούν ούτε παιδαγωγικά ολοκληρωμένο ούτε λειτουργικά εφαρμόσιμο στην πράξη. Ιδιαίτερη ενόχληση προκαλεί το γεγονός ότι κρίσιμες ρυθμίσεις και βασικές λεπτομέρειες του συστήματος παραπέμπονται σε μεταγενέστερο στάδιο, μέσω κανονισμών ή Επιτροπής Παρακολούθησης, αφού προηγουμένως θα έχει ψηφιστεί το βασικό νομοθετικό πλαίσιο, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αβεβαιότητας ως προς την εφαρμογή και τις πραγματικές συνέπειες του νέου συστήματος στα σχολεία.
Κενά και ασαφείς πρόνοιες
Έντονη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα δεν έχουν καθοριστεί τα βασικά κριτήρια βάσει των οποίων θα αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί, παρότι αυτά αποτελούν τον πυρήνα κάθε συστήματος αξιολόγησης και προϋπόθεση για την αξιοπιστία του. Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η πρακτική «πρώτα ψηφίζουμε και μετά καθορίζουμε» υπονομεύει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την αντικειμενικότητα του ίδιου του συστήματος, δημιουργώντας συνθήκες ανασφάλειας στους εκπαιδευτικούς και αφήνοντας περιθώρια αυθαιρεσίας κατά την εφαρμογή του στην πράξη.
Παράλληλα, σοβαρά ερωτήματα εγείρονται για τη διαμορφωτική αξιολόγηση, τον ακριβή ρόλο και τις αρμοδιότητες των διευθυντικών στελεχών, αλλά και για ζητήματα που αφορούν αποσπασμένους εκπαιδευτικούς και ανώτερες βαθμίδες, για τις οποίες δεν έχουν κατατεθεί ολοκληρωμένα και σαφή σχέδια υπηρεσίας. Όπως επισημαίνεται, η απουσία αυτών των ρυθμίσεων εντείνει το κλίμα αβεβαιότητας στα σχολεία και δυσχεραίνει τον προγραμματισμό της καθημερινής εκπαιδευτικής λειτουργίας.
Έντονη δυσαρέσκεια από ΟΕΛΜΕΚ και ΠΟΕΔ
Η ΟΕΛΜΕΚ, μέσα από αποφάσεις των συλλογικών της οργάνων, προειδοποιεί ότι το νομοσχέδιο προωθείται ερήμην των άμεσα επηρεαζόμενων, μεταβάλλοντας ουσιωδώς τους όρους εργασίας των εκπαιδευτικών χωρίς τον προβλεπόμενο κοινωνικό και θεσμικό διάλογο. Όπως σημειώνεται, πρόκειται για πρακτική που δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή σε ζητήματα που αφορούν χιλιάδες εργαζόμενους και τον ίδιο τον χαρακτήρα της δημόσιας εκπαίδευσης. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, κλιμάκωση των μέτρων, εφόσον η Ολομέλεια δεν προχωρήσει σε ουσιαστικές διορθώσεις.
Αντίστοιχη είναι και η στάση της ΠΟΕΔ, η οποία εκφράζει έντονη ανησυχία για την τελική μορφή του νομοσχεδίου, επισημαίνοντας ότι σημαντικές εισηγήσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων δεν υιοθετήθηκαν κατά τη συζήτηση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας. Συνδικαλιστικοί κύκλοι τονίζουν ότι η απογοήτευση αυτή δεν αφορά μόνο επιμέρους ρυθμίσεις, αλλά αγγίζει τη συνολική φιλοσοφία και κατεύθυνση του συστήματος αξιολόγησης.
Πολιτικό διακύβευμα και επόμενη μέρα
Το Σχέδιο Αξιολόγησης έχει ήδη απορριφθεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των καθηγητών στο δημοψήφισμα του Μαΐου 2025, γεγονός που προσδίδει στη σημερινή συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής ιδιαίτερο πολιτικό και συμβολικό βάρος, τόσο για το περιεχόμενο της απόφασης όσο και για τον τρόπο με τον οποίο αυτή λαμβάνεται. Για τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, η ψήφιση του νομοσχεδίου χωρίς ουσιαστικές αλλαγές ενέχει τον κίνδυνο να βαθύνει το ρήγμα ανάμεσα στην Πολιτεία και την εκπαιδευτική κοινότητα, με συνέπειες που δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν για το επόμενο διάστημα και οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν τη συνοχή και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος.
Καθώς η Ολομέλεια καλείται να λάβει τις τελικές της αποφάσεις, το κρίσιμο ερώτημα παραμένει κατά πόσο θα υπάρξει χώρος –έστω και την ύστατη στιγμή– για διορθωτικές παρεμβάσεις που να διασφαλίζουν ένα σύγχρονο, αξιόπιστο και παιδαγωγικά τεκμηριωμένο σύστημα αξιολόγησης. Ένα σύστημα που να υπηρετεί ουσιαστικά τη βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης, χωρίς να εγκλωβίζει τα σχολεία σε λογικές επιθεωρητισμού, γραφειοκρατίας και στενού διοικητικού ελέγχου, αλλά να στηρίζεται στον διάλογο, τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη.
Ενθετάκι
Λεφτά για επιθεωρητές, βάρη για τα σχολεία: Πού πάνε τα 12,9 εκατ. ευρώ
Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης βρίσκεται και η οικονομική διάσταση του νέου συστήματος αξιολόγησης, η οποία προκαλεί έντονο προβληματισμό στις εκπαιδευτικές οργανώσεις. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, περίπου το 75% του συνολικού κόστους των 12,9 εκατ. ευρώ κατευθύνεται στην αύξηση των θέσεων επιθεωρητών, με ετήσια επιβάρυνση του κρατικού μισθολογίου που προσεγγίζει τα 8 εκατ. ευρώ, στοιχείο που, όπως σημειώνεται, αναδεικνύει τις προτεραιότητες του σχεδιασμού. Την ίδια στιγμή, δεν προβλέπεται ουσιαστική ενίσχυση των σχολικών μονάδων, ούτε σε επίπεδο διοικητικής αποφόρτισης ούτε σε χρόνο ή πρόσθετο προσωπικό, παρά τις αυξημένες απαιτήσεις που τίθενται.
Οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών υπογραμμίζουν ότι το νέο πλαίσιο μεταφέρει δυσανάλογο βάρος στα διευθυντικά στελέχη, τα οποία καλούνται να αναλάβουν αυξημένα και ιδιαίτερα απαιτητικά καθήκοντα, τόσο παιδαγωγικά όσο και διοικητικά, χωρίς επαρκή στήριξη. Σε μια περίοδο που ήδη καταγράφεται μειωμένο ενδιαφέρον για τη διεκδίκηση θέσεων Διευθυντών, εκφράζεται ο φόβος ότι το σύστημα, όπως σχεδιάστηκε, θα επιτείνει το πρόβλημα στελέχωσης, θα ενισχύσει τη διοικητική πίεση και θα δυσχεράνει περαιτέρω τη λειτουργία των σχολείων στην καθημερινή τους πράξη.