«Συνταγματικό δικαίωμα η έκφραση - Δεν εμπίπτει θέμα προσβολής των θείων»: Ο δικηγόρος Ηλίας Χρίστου για τον Γιώργο Γαβριήλ και την ακύρωση της έκθεσης

Αποτελεί ή όχι ελευθερία έκφρασης το έργο του εικαστικού Γιώργου Γαβριήλ; Ο δικηγόρος Ηλίας Χρίστου, μιλώντας στο ραδιοφώνο του Πολίτη 107,6 και 97,6, δίνει τη δική του θέση σε όλο αυτό το κύμα αντιδράσεων και δηλώσεων που προκλήθηκε και κατέληξε σε απειλές κατά της ζωής του ίδιου του καλλιτέχνη και του γκαλερίστα, με επακόλουθο την ακύρωση της έκθεσής του στην Πάφο. Στην παρέμβασή του, στην ραδιοφωνική εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση», ο νομικός εξηγεί τα νομικά όρια της τέχνης και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν.
Όπως ανέφερε ο κ. Χριστού, πρόκειται για «ένα πολύπλοκο ζήτημα που χρειάζεται προσεκτική ανάλυση». Το δικαίωμα της έκφρασης, τόνισε, «προστατεύεται από το άρθρο 19 του Συντάγματος και ο καθένας μπορεί να εκφραστεί όπως θέλει», ωστόσο υπάρχουν, πρόσθεσε, περιορισμοί, όπως η απαγόρευση της εξύβρισης ή της συκοφαντικής δυσφήμισης.
«Ακόμα και όταν ένα έργο προκαλεί, πρέπει να ληφθεί υπόψη αν προσβάλλει σκοπίμως κάποιον. Ο Γαβριήλ χρησιμοποιεί έναν αλληγορικό τρόπο, χωρίς λόγια στους πίνακές του. Μέσα από εικόνες μεταφέρει σκέψεις και συναισθήματα, προκαλώντας τον θεατή να προβληματιστεί», υπογράμμισε.
Σύμφωνα με τον δικηγόρο, η τέχνη μπορεί να προκαλεί χωρίς να είναι προσβλητική. «Υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις στην Ευρώπη, όπως από το ομόσπονδο δικαστήριο της Γερμανίας, που ορίζουν τα όρια της τέχνης και τα δικαιώματα των καλλιτεχνών», εξήγησε, αναφέροντας μάλιστα την παραδοχή του Πάμπλο Πικάσο ότι «δεν ξέρω και ακόμα κι αν ήξερα δεν θα σας έλεγα» για το τι συνιστά τέχνη.
Ο κ. Χριστού σχολίασε επίσης τον σάλο που προκάλεσε το έργο ενός άλλου καλλιτέχνη, του κύριου Δίπλαρου, σημειώνοντας ότι ο πίνακας που βρέθηκε «παρουσιάζει ενδιαφέρον. Διότι σε ορισμένους μπορεί να προκαλεί οργή, σε εμένα προκαλεί άλλα πράγματα. Βλέπω έναν άντρα να κοιμάται δίπλα στον Χριστό, γυμνό. Αυτό σημαίνει ότι κοιμάται με τη σεξουαλικότητά του, με τις σκέψεις του, τις οποίες εκφράζει ανοιχτά». Ερωτηθείς για τις αντιδράσεις που υποστηρίζουν ότι τα έργα προσβάλλουν την Ορθόδοξη Πίστη, ο δικηγόρος ξεκαθάρισε: «Ο καθένας βλέπει αυτό που θέλει. Το ότι κάποιος μπορεί να νιώθει προσβεβλημένος δεν σημαίνει ότι το έργο είναι πραγματικά προσβλητικό ή ότι ο καλλιτέχνης είχε τέτοιο σκοπό».
Σχετικά με το νομικό πλαίσιο, ο κ. Χριστού υπογράμμισε ότι «υπάρχει νόμος για την προσβολή των θείων, αλλά στην περίπτωση του Γαβριήλ δεν εμπίπτει. «Υπάρχουν πολλές δικαστικές αποφάσεις που το επιβεβαιώνουν. Το έργο του δεν προσβάλλει τον Χριστιανισμό. Η τέχνη οφείλει να προκαλεί, αλλά δεν αποτελεί έγκλημα». Ανέφερε ακόμη παραδείγματα από την Ευρώπη, όπου έργα τέχνης που θεωρήθηκαν προσβλητικά για τον Χριστιανισμό δεν αντιμετωπίστηκαν με τον ίδιο τρόπο όπως τα έργα για τον Μωάμεθ, υπογραμμίζοντας ότι η αντίληψη αλλάζει με τα χρόνια.
Ο δικηγόρος έθεσε επίσης ζήτημα κοινωνικής αντίδρασης και υπερβολής. «Δεν μπορούμε να καταδικάζουμε κάποιον επειδή προκαλεί με την τέχνη του. Αν αρχίσουμε να δικάζουμε για κάθε ερέθισμα, σύντομα θα φτάσουμε να ελέγχουμε τη σκέψη και τη δημιουργία των ανθρώπων. Το χειρότερο από όλα είναι ότι, εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας, βγήκαν σε ψηφοθηρική παγανιά όλοι οι πολιτικοί να διαμαρτυρηθούν», σημείωσε.
Σχετικά με το κολλάζ που κυκλοφόρησε και αποδίδεται σε άλλο καλλιτέχνη, ο κ. Χριστού ξεκαθάρισε ότι «καθόλου δεν είναι λίβελος, είναι εξαιρετικό έργο. Η τέχνη εμπνέει τέχνη. Πρέπει να είναι περήφανος ο Γαβριήλ γι’ αυτόν που το δημιούργησε». Παράλληλα τόνισε ότι η γκαλερί είναι ιδιωτικός χώρος και ο ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να εκθέτει ό,τι θέλει.
Καταλήγοντας, ο Ηλίας Χριστού τόνισε ότι το έργο του Γαβριήλ είναι τέχνη που προκαλεί σκέψη και προβληματισμό χωρίς να προσβάλλει, προστατεύεται από τη δημοκρατία και δεν πρέπει να περιορίζεται από νόμους για προσβολή των θείων.
Ακούστε ολόκληρη την παρέμβαση του δικηγόρου Ηλία Χρίστου στο ραδιόφωνο του Πολίτη 107,6 και 97,6 και στην εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση»