Συγκοινωνίες εκτός τροχιάς: Έκθεση ΕΥ για λάθη,υπερπληρωμές & μηδενικός έλεγχο

Μια αποκαλυπτική εικόνα προβλημάτων στη λειτουργία των δημόσιων επιβατικών μεταφορών καταγράφει η νέα Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το Υπουργείο Μεταφορών και το Τμήμα Οδικών Μεταφορών. Ο έλεγχος αφορά τις πληρωμές των συμβάσεων λεωφορείων για τα έτη 2022 και 2023, καθώς και δείγμα εισπράξεων του ΤΟΜ για το 2023.
Διεκδικήσεις άνω των €59 εκατ. από αναδόχους
Πέντε εταιρείες λεωφορείων διεκδικούν μέσω αγωγών περισσότερα από €59 εκατομμύρια για τη δεκαετία 2010–2020, λόγω διαφωνιών ως προς τον υπολογισμό της κυβερνητικής συνεισφοράς. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει χρόνια από τη λήξη των συμβάσεων, το Τμήμα Οδικών Μεταφορών δηλώνει ότι δεν μπορεί ακόμη να υπολογίσει το πιθανό συνολικό ύψος τυχόν οφειλών, αφήνοντας ανοιχτό ένα σημαντικό δημοσιονομικό κενό.
Ανεφάρμοστοι μηχανισμοί επίδοσης και απώλεια εσόδων
Οι συμβάσεις προβλέπουν συγκεκριμένους μηχανισμούς παρακολούθησης της απόδοσης των εταιρειών, ωστόσο αυτοί δεν εφαρμόστηκαν στην πράξη. Η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι η Αναθέτουσα Αρχή δεν παρακολουθεί συστηματικά την επίτευξη των ποιοτικών στόχων, με αποτέλεσμα να μην επιβάλλονται οι χρηματικές κυρώσεις που προνοούνται σε περιπτώσεις χαμηλών επιδόσεων. Η απουσία λειτουργικής παρακολούθησης ενέχει κίνδυνο απώλειας σημαντικών κρατικών εσόδων
Καθυστερήσεις και παραλείψεις στην επιβολή ποινών
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι αρκετοί ανάδοχοι καθυστέρησαν ή δεν υπέβαλαν καθόλου τα απαιτούμενα στοιχεία, όπως τριμηνιαίες εκθέσεις και οικονομικούς λογαριασμούς. Σε πολλές περιπτώσεις οι ποινές δεν επιβλήθηκαν, ενώ αλλού επιβλήθηκαν καθυστερημένα. Η ασυνέπεια αυτή δημιουργεί εντύπωση δυνητικής άνισης μεταχείρισης μεταξύ εταιρειών και υπονομεύει την αξιοπιστία της εποπτείας. Το πρόβλημα καταγράφεται λεπτομερώς στους σχετικούς πίνακες της έκθεσης για τα έτη 2022 και 2023.
Λάθη στους υπολογισμούς αποζημιώσεων και υπερπληρωμές
Στο δείγμα των πληρωμών που εξετάστηκε εντοπίστηκαν λάθη στη χρήση δεικτών, κυρίως λόγω παρωχημένων ή λανθασμένων στοιχείων πληθωρισμού. Τα λάθη αυτά οδήγησαν σε υπερπληρωμές €67.951 το 2022 και €35.175 το 2023. Παρότι τα ποσά δεν θεωρούνται μεγάλα σε σχέση με το συνολικό ύψος των συμβάσεων, η Ελεγκτική Υπηρεσία υπογραμμίζει ότι το σημαντικό πρόβλημα είναι η αδυναμία του ΤΟΜ να υπολογίσει με ακρίβεια τις αποζημιώσεις και να προχωρήσει εγκαίρως σε συμφιλίωση των διαφορών.
Συγκέντρωση ρόλων και κίνδυνος λαθών στις πληρωμές
Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα αφορά τον διαχωρισμό καθηκόντων. Το ίδιο άτομο φέρεται να υπολόγιζε τα ποσά, να συμμετείχε στους ελέγχους των υπολογισμών και να εισηγείτο την τελική πληρωμή. Η πρακτική αυτή παραβιάζει βασικές αρχές εσωτερικού ελέγχου και αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο λανθασμένων ή μη ανιχνεύσιμων πληρωμών.
Excel για εκατομμύρια ευρώ χωρίς δικλίδες ασφαλείας
Όλοι οι υπολογισμοί των κρατικών αποζημιώσεων γίνονται σε υπολογιστικά φύλλα Excel, χωρίς κλειδωμένους τύπους ή σύστημα ελέγχου αλλαγών. Η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι η εκτεταμένη χρήση Excel χωρίς ασφαλιστικές δικλίδες αποτελεί σοβαρό λειτουργικό κίνδυνο, καθώς μια απλή αλλαγή κελιού μπορεί να οδηγήσει σε υπερπληρωμές ή υποπληρωμές εκατομμυρίων.
Σύμβαση Τηλλυρίας χωρίς ποινές και χωρίς οικονομικά στοιχεία
Στη σύμβαση για τις συγκοινωνίες της Τηλλυρίας εντοπίζεται ένα δομικό κενό: δεν υπάρχει καμία πρόνοια για επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση καθυστέρησης υποβολής στοιχείων. Ο ανάδοχος, σύμφωνα με την έκθεση, δεν υπέβαλε οικονομικές καταστάσεις για τα έτη 2022 και 2023 και η Αναθέτουσα Αρχή δεν είχε τρόπο να τον υποχρεώσει να συμμορφωθεί.
Λανθασμένος υπολογισμός τελών κυκλοφορίας – Υπερχρεώσεις στους πολίτες
Το μηχανογραφικό σύστημα TOMIS υπολογίζει λανθασμένα τις επιβαρύνσεις για εκπρόθεσμη ανανέωση άδειας κυκλοφορίας, εφαρμόζοντας ποσοστό επί του ετήσιου τέλους ακόμη και όταν ο πολίτης ανανεώνει για περίοδο τριών ή έξι μηνών. Η πρακτική αυτή οδηγεί σε υπερχρεώσεις που δεν συνάδουν με τον νόμο.
Ασυμφωνίες μεταξύ FIMAS και TOMIS και αμφισβήτηση της ακρίβειας των εσόδων
Παρά τις μηνιαίες προσπάθειες συμφιλίωσης εσόδων, τα συστήματα FIMAS και TOMIS συνεχίζουν να εμφανίζουν διαφορές που δεν εξηγούνται. Η έκθεση προειδοποιεί ότι η κατάσταση επηρεάζει την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων της Δημοκρατίας και δημιουργεί αμφιβολίες για την πληρότητα των εσόδων.
Το συμπέρασμα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας
Η έκθεση καταδεικνύει ότι οι αδυναμίες δεν είναι μεμονωμένες αλλά διαρθρωτικές. Αφορούν τη μη εφαρμογή συμβατικών εργαλείων, τη χαλαρή εποπτεία, την απουσία τεχνολογικών δικλίδων, την έλλειψη προσωπικού και την ανεπαρκή διαχείριση κινδύνων. Παράλληλα, η Υπηρεσία προαναγγέλλει δύο νέες εκθέσεις: μία για την οδική ασφάλεια και μία για την εμπειρία των πολιτών στις δημόσιες συγκοινωνίες, οι οποίες αναμένονται εντός του 2026.