Ρεύμα–φωτιά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Η Κύπρος αναδεικνύεται ξανά «πρωταθλήτρια» στην ακρίβεια του ηλεκτρικού ρεύματος, σύμφωνα με νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, η οποία βασίζεται σε στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2025. Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι ότι στην κατηγορία των πιο ευάλωτων νοικοκυριών η χρέωση στην Κύπρο είναι 60% υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, σε όρους αγοραστικής δύναμης. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις πληρώνουν περίπου 20% πιο ακριβό ρεύμα σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, γεγονός που διαβρώνει περαιτέρω την ανταγωνιστικότητά τους.
Η έκθεση δείχνει ότι η μείωση του ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα από το 19% στο 9% συνέβαλε στη συγκράτηση του κόστους, ωστόσο η Κύπρος εξακολουθεί να κρατά τα «σκήπτρα» στους φουσκωμένους λογαριασμούς σε επίπεδο ΕΕ.
Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση για τη μείωση του ΦΠΑ με σκοπό τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατατέθηκε από το ΑΚΕΛ. Η κυβέρνηση αρχικά απέρριψε το μέτρο, υποστηρίζοντας ότι δεν συμβαδίζει με τους κοινοτικούς κανόνες. Στη συνέχεια, ωστόσο, υποχρεώθηκε να συναινέσει, μετά την απευθείας παρέμβαση του ΑΚΕΛ στον Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ, Νταν Γιόργκενσεν. Σε γραπτή απαντητική επιστολή, ο Επίτροπος επιβεβαίωσε ότι το μέτρο είναι εφικτό και απόλυτα συμβατό με το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Παρά τις παρεμβάσεις, η Κύπρος παραμένει μία από τις ακριβότερες χώρες στην Ευρώπη, σε ένα από τα βασικότερα αγαθά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Με βάση την έκθεση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, προκύπτουν τα ακόλουθα:
• Στην κατηγορία DA –που αφορά τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά με κατανάλωση κάτω από 1.000 kWh– η χρέωση στην Κύπρο είναι 65,92 ευρώ ανά 100 kWh, έναντι 46,23 ευρώ στην ΕΕ. Δηλαδή, η τιμή είναι υψηλότερη κατά 42,6%. Μάλιστα, εκφρασμένη σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, η τιμή στην Κύπρο είναι υψηλότερη κατά 60,5% (73,93 ευρώ στην Κύπρο έναντι 46,06 ευρώ στην ΕΕ). Αυτό συμβαίνει επειδή, πέρα από την ακρίβεια στο ηλεκτρικό ρεύμα, τα νοικοκυριά στην Κύπρο είναι αντιμέτωπα και με το πρόβλημα των μειωμένων μισθών, οι οποίοι είναι περίπου 40% χαμηλότεροι από τον μέσο όρο της ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η Κύπρος (65,92 ευρώ ανά 100 kWh) βρίσκεται στην πρώτη θέση, ενώ ακολουθούν η Ιταλία (64,80 ευρώ) και η Τσεχία (60,02 ευρώ), ενώ χαμηλότερα βρίσκονται η Ολλανδία (5,93 ευρώ), η Ουγγαρία (9,07 ευρώ) και η Βουλγαρία (13,28 ευρώ).
• Στην κατηγορία DB –με κατανάλωση 1.000–2.499 kWh– σε απόλυτους αριθμούς η μέση τιμή στην Κύπρο (31,31 ευρώ ανά 100 kWh) είναι ελαφρώς χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ (32,13 ευρώ). Παρά ταύτα, εκφρασμένη σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, παραμένει υψηλότερη (34,28 ευρώ έναντι 31,92 ευρώ). Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται η Γερμανία (43,47 ευρώ), το Βέλγιο (39,39 ευρώ) και η Τσεχία (38,93 ευρώ), ενώ στην άλλη πλευρά της κλίμακας βρίσκονται η Ουγγαρία (8,78 ευρώ), η Βουλγαρία (13,13 ευρώ) και η Μάλτα (13,90 ευρώ).
• Στην κατηγορία DC –η οποία αφορά κυρίως νοικοκυριά της μεσαίας τάξης με κατανάλωση 2.500 – 4.999 kWh– η Κύπρος βρίσκεται στην 7η θέση με 29,32 ευρώ ανά 100 kWh έναντι 28,72 ευρώ στην ΕΕ. Η διαφορά σε αγοραστική δύναμη φτάνει το 12,2% (32,10 ευρώ έναντι 28,62 ευρώ). Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται η Γερμανία (38,35 ευρώ), το Βέλγιο (35,71 ευρώ) και η Δανία (34,85 ευρώ), ενώ στην άλλη πλευρά βρίσκονται η Ουγγαρία (10,40 ευρώ), η Μάλτα (12,44 ευρώ) και η Βουλγαρία (13,00 ευρώ).
• Στην κατηγορία DD –η οποία αφορά νοικοκυριά με μεγαλύτερη κατανάλωση (π.χ. πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες), καθώς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις με κατανάλωση 5.000 – 14.999 kWh– η Κύπρος βρίσκεται στην 5η θέση με 28,48 ευρώ έναντι 26,29 ευρώ στην ΕΕ. Σε Πρότυπα Αγοραστικής Δύναμης η διαφορά φτάνει το 18,4% (31,18 ευρώ έναντι 26,33 ευρώ). Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται η Γερμανία (34,36 ευρώ), Βέλγιο (32,88 ευρώ), Ιταλία (30,89 ευρώ) και Ιρλανδία (30,01 ευρώ), ενώ χαμηλότερα βρίσκονται η Βουλγαρία (12,88 ευρώ), η Ουγγαρία (13,12 ευρώ) και η Μάλτα (13,76 ευρώ).
• Στην κατηγορία DE –η οποία αφορά κυρίως επιχειρήσεις με κατανάλωση άνω των 15.000 kWh– η Κύπρος βρίσκεται στην 8η θέση με υψηλές τιμές (26,72 ευρώ ανά 100 kWh έναντι 25,37 ευρώ). Σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, η διαφορά φτάνει το 14,8% (29,25 ευρώ έναντι 25,49 ευρώ). Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται η Γερμανία (32,67 ευρώ), το Βέλγιο (30,21 ευρώ) και η Μάλτα (29,91 ευρώ), ενώ χαμηλότερα βρίσκονται η Βουλγαρία (12,73 ευρώ), η Φινλανδία (15,32 ευρώ) και η Σλοβενία (15,49 ευρώ).
Προτάσεις ΑΚΕΛ για μείωση του κόστους και ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας
Πέραν του μέτρου της μείωσης του ΦΠΑ, το ΑΚΕΛ έχει προτείνει επίσης τα ακόλουθα για τη μείωση του κόστους ενέργειας και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας:
• Απόσυρση των λεγόμενων «πράσινων» φορολογιών.
• Μόνιμο μειωμένο ΦΠΑ 5% στον ηλεκτρισμό (αντί του έκτακτου 9%), για σταθερή οικονομική ανακούφιση σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
• Κατάργηση της διπλής φορολογίας στα καύσιμα.
• Ταχεία αύξηση του ποσοστού ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της ΑΗΚ.
• Φορολόγηση των υπερκερδών από ΑΠΕ για τη χρηματοδότηση μέτρων κατά της ενεργειακής φτώχειας.
• Μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ για ενεργειακές αναβαθμίσεις κατοικιών και «πράσινες» επενδύσεις.
• Επέκταση προγραμμάτων χρηματοδότησης φωτοβολταϊκών και πλήρης επιχορήγηση για ευάλωτους καταναλωτές.
• Αυτόματη ένταξη των δικαιούχων στην ειδική διατίμηση της ΑΗΚ.
Παράλληλα, το ΑΚΕΛ κατέθεσε προτάσεις για τη διασφάλιση της επάρκειας ηλεκτρισμού, όπως η επίσπευση των διαδικασιών στη Δεκέλεια, η ολοκλήρωση υποδομών αποθήκευσης και η διαφοροποίηση της τιμολογιακής πολιτικής, με χαμηλότερες χρεώσεις σε ώρες πλεονάζουσας παραγωγής ΑΠΕ και μετατόπιση μεγάλων φορτίων.
Επιπλέον, πρότεινε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, όπως κίνητρα για ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων και αξιόπιστα σχήματα αποθήκευσης με προτεραιότητα σε οικίες και μικρούς παραγωγούς.
Ακόμη, εισηγήθηκε προτεραιότητα στα φωτοβολταϊκά «στέγης», ενίσχυση ενεργειακών κοινοτήτων και καλύτερη αξιοποίηση τοπικών υποδομών για ενδυνάμωση της ενεργειακής αυτονομίας.