«Πόσο καιρό ζει ένας κλάδος ελαίας;» της Χάρις Χαραλάμπους

Στα περίχωρα της πόλης Bar του Μαυροβουνίου, βρίσκεται μια από τις αρχαιότερες ελιές στον κόσμο, η οποία χρονολογείται στα 2,250 χρόνια ζωής περίπου, και η οποία ακόμη βγάζει καρπούς. Γύρω από το μεγάλο σε περιφέρεια δέντρο κάνουν βόλτες 20 χαριτωμένες χελωνίτσες που ζουν στον ίδιο χώρο. Λόγω του ότι πρόκειται για εθνικό μνημείο, το ελαιόλαδο που παράγεται από την ελιά αυτή διαμοιράζεται σε μπουκαλάκια και δίδεται ως δώρο σε αρχηγούς κρατών που πραγματοποιούν επίσημη επίσκεψη στη χώρα.
Και το νησί μας διαθέτει ελιές ηλικίας εκατοντάδων ετών, σε πολλές ημιορεινές περιοχές και χωριά (π.χ. Ψεματισμένος, Αγγλεισίδες, Ξυλιάτος, Περιστερώνα Πάφου, Αγία Ειρήνη Κερύνειας, Τέμπλος). Τοπικές εταιρείες παραγωγής ελαιολάδου έχουν βραβευθεί για την υψηλής ποιότητας λάδι τους, πλούσιο σε ωφέλιμες πολυφαινόλες. Δυστυχώς, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, λόγω της ανομβρίας η φετινή παραγωγή έχει μειωθεί στο 20%, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ανθρώπους που καλλιεργούν κι εξαρτούνται από τη γη για να ζήσουν.
Από τη στιγμή που μια ελιά μπορεί να επιβιώσει για χιλιάδες χρόνια, νοουμένου ότι λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, το ίδιο βέβαια θα συμβεί και με έναν κλάδο της – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Με τον ανεκδιήγητο «κλάδο ελαίας» του, ο Μακάριος έδωσε το Δεκέμβριο 1974, εντελώς αυτόβουλα και χωρίς νομική ισχύ, συγχωροχάρτι πρώτα στον εαυτό του για όσα ο ίδιος έκανε συνειδητά και απερίσκεπτα από το 1960 και μετά, για να αλλάξει το Σύνταγμα της ΚΔ και να εξουσιάζει τον τόπο όπως ήθελε (σαν Μονάρχης), και ακολούθως σε όλους τους προδότες που θεώρησαν ότι είχαν το δικαίωμα να καταλύσουν το κράτος με τη βία και να δολοφονήσουν όσους δεν γούσταραν. Αμφιβάλλει κανείς ότι αν δεν πέθαινε ο Μακάριος το 1977, σε ηλικία 63 ετών, και αν δεν θεωρούσε απειλή τους οπλισμένους πραξικοπηματίες, δεν θα τον πείραζε να παραμείνει Πρόεδρος κι Αρχιεπίσκοπος μέχρι τα 92 του, όπως κάνει ο Paul Biya, o νυν πρόεδρος του Καμερούν, ετών 92, που καπηλεύεται την εξουσία από το 1982;
Μέχρι να αναμετρηθούμε, επιτέλους, θαρραλέα με την Ιστορία μας, όπως έκαναν οι Γερμανοί μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα τσακωνόμαστε για το τι αποτελεί «εσχάτη προδοσία» ώστε να υπάρχουν και οι ανάλογες, παραδειγματικές τιμωρίες. Την αμνηστία που σκέφτηκε να εφαρμόσει ο Μακάριος για τον εαυτό του, τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, τα καπετανάτα και τους πραξικοπηματίες, θα τη ζήλευε ο Νίκος Αναστασιάδης, που αρνείται να λογοδοτήσει για όσα έπραξε ο ίδιος εναντίον του τόπου του. Σε αντίθεση, όμως, με το Μακάριο, που μας πήρε μερικές δεκαετίες για να αρχίσουμε να τον κατεβάζουμε από το βάθρο όπου τοποθέτησε ο ίδιος τον εαυτό του και ο περίγυρός του, ο Νίκος Αναστασιάδης ήδη έχει αποδομηθεί, στην Κύπρο και διεθνώς, για τον αθέμιτο πλουτισμό του και τη συμπεριφορά του στο Κραν Μοντανά (κι ας αδυνατεί ο ίδιος να το πιστέψει, κάτι για το οποίο δεν τον βοηθούν η χρόνια εξάρτησή του από το αλκοόλ και όσα μέλη του στενού του περιβάλλοντος εξαρτώνται από αυτόν).
Ο νυν ΠτΔ, χαρακτηριζόμενος ως ο «νέος Μακάριος», και χρησιμοποιώντας κι αυτός νερωμένους όρους όπως «διχασμός» για το τι οδήγησε και τι σύνεβηκε στις 15/7/1974, φαίνεται να προσφέρει το δικό του «κλάδο ελαίας» προς τους φασίστες απογόνους του Γρίβα και της δεκαετίας του ’70, που στεγάστηκαν πρώτα στο ΔΗΣΥ και ακολούθως στο ΕΛΑΜ. Δεν αποκλείεται ο Νίκος Χριστοδουλίδης να θεωρεί τον εαυτό του αυθεντία στην επίλυση συγκρούσεων, καθώς συστεγάζει στο Προεδρικό το ΔΗΚΟ, την ΕΔΕΚ και το ΕΛΑΜ, δεμένοι όλοι με την ίδια πεποίθηση για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο κόσμος: «Διατηρήσου στην εξουσία για όσο περισσότερο καιρό μπορείς». Δεν θα με ξάφνιαζε αν, στα πλαίσια αυτού του γεφυρώματος, δόθηκαν στο ΡΙΚ οδηγίες να εξισώσει, σε ερώτηση στην πρόσφατη δημοσκόπησή του, τις «παραταξιακές» ευθύνες όσων εμπλάκηκαν στα γεγονότα του 1974.
Όπως ίσως μπορείτε να αντιληφθείτε, ένα μέλος της στερημένης γενιάς που γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά το 1974 και που μεγάλωσε σε προσφυγικό οικισμό στη Λευκωσία, βλέποντας καθημερινά τον Πενταδάκτυλο με την απορία «Θα δω ποτέ τι βρίσκεται από την άλλη πλευρά;”, είναι δύσκολο να μην αισθάνεται έντονα, όπως εγώ πιο πάνω, για όσα και όσους ακόμα διατηρούν την πατρίδα του μοιρασμένη. Ο συναισθηματικός αντίκτυπος των συμβάντων της περιόδου 1960-1974 πάλλεται ακόμα από γενιά σε γενιά και αναζητά έκφραση, δικαίωση και λύτρωση.
Δυστυχώς, ανάμεσα στα διάφορα ψυχολογικά των Κυπραίων, ως απότοκο της διαχρονικής απουσίας λογοδοσίας σε όλα τα επίπεδα, βρίσκεται και το ότι λατρεύουν το σιουμάλισμα, ανεξαρτήτως του αν το αξίζουν. Μη διανοηθείς να τους πεις ότι δεν κάνουν κάτι σωστά, θα σε στείλουν στο πυρ το εξώτερον και θα σε βγάλουν τρελό/ή. Στη Δημόσια Υπηρεσία, για παράδειγμα, αν είσαι Προϊστάμενη και τολμήσεις να βάλεις αξιολόγηση 9.6/10 (αντί Άριστα 10/10) σε υφιστάμενους σου που, υπό κανονικές συνθήκες, με το ζόρι θα έπιαναν τη βάση, είναι άξιοι να σε κάνουν «με τα χάπια» (true story). Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δεν μπορεί να στεριώσει η όποια βελτιωμένη και ειλικρινής αξιολόγηση στη δημόσια εκπαίδευση και στο δημόσιο γενικότερα.
*Ψυχολόγος, Εκπαιδεύτρια