Πολυμέτωπος διπλωματικός πόλεμος με την Τουρκία: Από το Λίβανο μέχρι τον ΟΑΣΕ και από την Κεντρική Ασία έως τις Βρυξέλλες

Ο Χακάν Φιντάν εμφανίστηκε τις προάλλες ενοχλημένος γιατί με όποιον μιλήσει στην Ευρώπη αναφέρεται στην Κύπρο. Από την άλλη όμως όποια κίνηση κι αν κάνει η Κυπριακή Δημοκρατία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, έχει να αντιμετωπίσει την Τουρκία η οποία κινείται σε πολλαπλά επίπεδα για να μπλοκάρει κάθε κυπριακή διπλωματική προσπάθεια.
Ανάμεσα σε Κυπριακή Δημοκρατία και Τουρκία υφίσταται ένας συνεχής διπλωματικός πόλεμος σε πολλά μέτωπα. Ένας διπλωματικός πόλεμος ο οποίος διεξάγεται με διαφορετικά μέσα τα οποία έχει στη διάθεσή της κάθε πλευρά. Είναι πάντως αξιοσημείωτο το πάθος με το οποίο η Άγκυρα προσπαθεί να μπλοκάρει κάθε κίνηση ή ενέργεια της κυπριακής πλευράς.
Η επιτυχία του Λιβάνου
Η πρόσφατη συμφωνία με τον Λίβανο για οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης είναι ένα πρόσφατο δείγμα διπλωματικής επιτυχίας από πλευράς της Λευκωσίας. Κατάφερε, μετά από 18 χρόνια προσπαθειών επί τεσσάρων κυβερνήσεων να φτάσει σε μια συμφωνία η οποία πάει πολύ πιο πέρα από την οικονομική της πτυχή. Η πολυετής αυτή προσπάθεια δεν κατέληγε σε μια συμφωνία όχι ένεκα της αδυναμίας ή ανικανότητας από κυπριακής πλευράς, αλλά λόγω των συνεχών παρασκηνιακών παρεμβάσεων από μέρους της Άγκυρας προς την κατεύθυνση της Βηρυτού.
Μιλώντας με κυβερνητικές πηγές οι οποίες γνωρίζουν όλη την προϊστορία των προσπαθειών με το Λίβανο σημειώνουμε το ότι η Άγκυρα κινήθηκε μέχρι και το επίπεδο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να αποτρέψει τη γειτονική χώρα στο να προχωρήσει σε μια συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κύπρο.
Η τουρκική πλευρά εκμεταλλευόταν την ιδιάζουσα κατάσταση στο Λίβανο και τις διασυνδέσεις που είχε με διάφορες θρησκευτικές-πολιτικές ομάδες της χώρας προκειμένου να καταφέρνει να μπλοκάρει τον διάλογο ή να προκαλεί αναταράξεις όποτε οι δύο πλευρές έφταναν κοντά σε μια συμφωνία.
Μετά την αρχική συμφωνία της 17ης Ιανουαρίου 2007 με την οποία μπήκαν κάτω οι συντεταγμένες και οι δύο χώρες τράβηξαν τη γραμμή που χώριζε τις αποκλειστικές οικονομικές τους ζώνες, υπήρξαν άλλες δύο-τρεις περιπτώσεις που Λευκωσία και Βηρυτός έφτασαν πολύ κοντά στο να υπογράψουν την τελική συμφωνία, χωρίς ωστόσο να το καταφέρνουν, ένεκα παρεμβάσεων τρίτων.
Η συγκυρία της συμφωνίας ανάμεσα σε Λίβανο και Ισραήλ έδωσε την ευκαιρία στη Λευκωσία να επανέλθει αλλά βρέθηκε εκ νέου αντιμέτωπη με το τουρκικό παρασκήνιο στην Βηρυτό. Ένα παρασκήνιο που δεν μπορούσε να ανατρέψει τα συμφωνηθέντα του 2007 αλλά στόχευε στο προκαλέσει προβλήματα προκειμένου να μην ολοκληρωθεί ποτέ η συμφωνία. Όπως φάνηκε και από δημοσιεύματα στο λιβανικό Τύπο, η όλη προσπάθεια αφορούσε δήθεν περισσότερα δικαιώματα που είχε ο Λίβανος και ότι η αρχική συμφωνία ήταν ετεροβαρής υπέρ της Κύπρου. Κάτι που δεν ίσχυε όμως στην πραγματικότητα.
Γιατί όμως αυτή τη φορά τα κατάφερε και υπογράφηκε η συμφωνία:
Η σημερινή κυβέρνηση του Λιβάνου ήταν αποφασισμένη να προχωρήσει στην υπογραφή της συμφωνίας, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά οφέλη για τη χώρα. Εξού και πήγε τη συμφωνία μέσα από κανάλια όπου δεν μπορούσε να μπλοκαριστεί έμμεσα ή άμεσα από τρίτους.
Αμφότερες οι πλευρές εργάστηκαν πολύ στο παρασκήνιο με στόχο να καταφέρουν να φτάσουν στην τελική συμφωνία, κάτι που δυσκόλεψε τις παρεμβάσεις τρίτων.
Η τουρκική πλευρά φαίνεται να εκτιμούσε ότι τελικά οι δύο χώρες δεν θα προχωρούσαν σε τελική συμφωνία. Όταν το αντιλήφθηκε ήταν κάπως αργά, έκανε τις κινήσεις της στο παρασκήνιο, πλην όμως χωρίς αποτέλεσμα. Γεγονός που επιτρέπει σε Λίβανο και Κύπρο να προχωρήσουν.
Στα μέτωπα του Στρασβούργου και της Βιέννης
Αυτή την εβδομάδα η κυπριακή διπλωματία είχε δύο ακόμα δύσκολες μάχες να δώσει, μια στο Στρασβούργο και την Επιτροπή Αναπληρωτών Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης και η άλλη στη Βιέννη και την υπουργική σύνοδο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Η Κύπρος, όπως ανέφερε και ο υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, επαναβεβαίωσε την υποψηφιότητά της για την Προεδρία του ΟΑΣΕ για το 2027, προσφέροντας και μια λύση στο πρόβλημα που προέκυψε για την απουσία απόφασης για τις προεδρίες του οργανισμού από το 2026 και μετέπειτα. Πλην όμως, όπως ο ίδιος Κύπριος ΥΠΕΞ παραδέχθηκε με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος του ΟΑΣΕ μπλόκαρε την υποψηφιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν και ο Κ. Κόμπος δεν το ανέφερε, είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για την Τουρκία η οποία στην προκειμένη περίπτωση και τη δεδομένη στιγμή πέτυχε το στόχο της.
Παρά την απογοήτευση ένεκα των τουρκικών ενεργειών ο ΥΠΕΞ ανέφερε ότι η κυπριακή υποψηφιότητα παραμένει στο τραπέζι, προαγγέλλοντας εντατικές διαβουλεύσεις με στόχο τη θετική έκβαση.
Προηγουμένως στο Στρασβούργο στην ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε στην Επιτροπή Αναπληρωτών Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης η κυπριακή πλευρά κατάφερε να κρατήσει ανοικτή την επιτήρηση της Τουρκίας σε σχέση με την απόφαση του ΕΔΑΔ στην Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή. Η Άγκυρα προσπαθεί εδώ και μερικά χρόνια να επιτύχει κλείσιμο της υπόθεσης, εξέλιξη που επηρεάζει άμεσα μια σημαντική πτυχή του Κυπριακού όπως είναι το περιουσιακό.
Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι ένα 24ωρο πριν από την ψηφοφορία στο Στρασβούργο ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Τουφάν Έρχιουρμαν έσπευσε να προαγγείλει σημαντικές εξελίξεις για το περιουσιακό μετά την 4η Δεκεμβρίου. Θεωρώντας εν πολλοίς σίγουρο ότι η Άγκυρα θα τα κατάφερνε αυτή τη φορά και θα εξασφάλιζε τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων που θα τερμάτιζαν την επιτήρηση και θα έκλεινε η υπόθεση.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας κατά την ψηφοφορία στην Επιτροπή Αναπληρωτών Υπουργών (σε σύνθεση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) του Συμβουλίου της Ευρώπης η πρόταση για να κλείσει η επιτήρηση έλαβε 17 θετικές ψήφους, σε σύγκριση με 19 που έλαβε πέρσι κατά την αντίστοιχη ψηφοφορία. Έξι χώρες ψήφισαν εναντίον και υπήρξαν και 23 αποχές. Σημειώνεται ότι για να περάσει η πρόταση για κλείσιμο της επιτήρησης χρειάζονταν 24 θετικές ψήφους.
Προφανώς και η βεβαιότητα που εξέφρασε ο Έρχιουρμαν την προηγούμενη μέρα είχε να κάνει με το γεγονός ότι η Τουρκία υπολειπόταν πέντε ψήφους για να πετύχει το στόχο της. Αντ’ αυτού πήρε δύο ψήφους λιγότερες από την ψηφοφορία 2024.
Εξέλιξη που ανάγκασε τον Έρχιουρμαν να βγει και να υποστηρίξει ότι «δεν υπήρξε καμιά αρνητική εξέλιξη όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της ‘επιτροπής ακίνητης περιουσίας’» και πως «δεν έχει προκύψει κανένα αρνητικό αποτέλεσμα ούτε σε άλλα ζητήματα που σχετίζονται με την ιδιοκτησία». Παραπέμποντας στην επόμενη συζήτηση του όλου θέματος στο Στρασβούργο τον Ιούνιο.
Θα μπορούσε να ήταν και χειρότερα: Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στο Στρασβούργο η Κυπριακή Δημοκρατία είχε εισηγηθεί τη λήψη απόφασης για την ετοιμασία προσχεδίου ψηφίσματος για παραπομπή ερμηνευτικού ερωτήματος προς το ΕΔΑΔ, αναφορικά με την ερμηνεία της παραγράφου 63 της απόφασης του ΕΔΑΔ του 2014 επί της Δίκαιης Ικανοποίησης.
Όπως αναφέρει το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του η «παραπομπή ερωτήματος γίνεται σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 46.3 της Σύμβασης, το οποίο προνοεί ότι σε περίπτωση που η Επιτροπή Υπουργών θεωρεί ότι η εκτέλεση της απόφασης εμποδίζεται λόγω ερμηνευτικού προβλήματος, τότε δύναται να παραπέμψει το ζήτημα στο Δικαστήριο, για να απαντήσει στο ερμηνευτικό ερώτημα».
Στην ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε στη συνέχεια η κυπριακή πρόταση έλαβε 22 θετικές ψήφους, ενώ υπήρξαν τρεις εναντίον και είκοσι αποχές. Υπολειπόταν μόλις δύο ψήφους από την παραπομπή, κάτι που θα ανέτρεπε το όλο «παιχνίδι» στο Στρασβούργο.