Ποιος φοβάται την Ευρώπη των κανόνων;

Του Πατριάρχη
Ο Έλον Μασκ δεν περιορίστηκε να διαμαρτυρηθεί για ένα πρόστιμο. Μίλησε για αναγκαιότητα «κατάργησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και για Ευρωπαίους πολιτικούς που προδίδουν τους λαούς τους. Αφορμή το πρόστιμο των €120 εκατομμυρίων που επέβαλε η Κομισιόν στην πλατφόρμα X για παραπλανητικό σχεδιασμό του γνωστού μπλε σήματος και έλλειψη διαφάνειας στις διαφημίσεις και στα δεδομένα που βλέπουν οι ερευνητές.
Από το πουθενά εμφανίστηκαν και οι ένοικοι του Λευκού Οίκου, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του, Τζ. Ντι Βανς, οι οποίοι έσπευσαν να στηρίξουν τον Μασκ καταγγέλλοντας το πρόστιμο ως επίθεση κατά της αμερικανικής τεχνολογίας και της ελευθερίας του λόγου. Η απόφαση παρουσιάστηκε ως δήθεν απόπειρα της Ευρώπης να φιμώσει τους Αμερικανούς και να τιμωρήσει μια «αντισυστημική» πλατφόρμα.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι προσωπικό δράμα του Μασκ, αλλά σύγκρουση δύο διαφορετικών αντιλήψεων για το τι σημαίνει Δύση. Από τη μια πλευρά μια Ευρώπη που προσπαθεί να προστατεύσει τους πολίτες της βάζοντας κανόνες στις διαδικτυακές πλατφόρμες και από την άλλη ένα μπλοκ πολιτικών και επιχειρηματιών που βαφτίζουν κάθε ρύθμιση «λογοκρισία», μόνο και μόνο επειδή περιορίζει την ανεξέλεγκτη ισχύ τους.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες προφανώς δεν ασχολείται με το αν ο Μασκ είναι συμπαθής ή αντιπαθής. Ασχολείται με το ότι το μπλε σήμα στην πλατφόρμα μπορεί να παραπλανήσει τον χρήστη, κάνοντας τον να νομίζει πως έχει απέναντί του κάποιον αυθεντικό και έγκυρο ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για όποιον πλήρωσε συνδρομή. Ασχολείται και με την έλλειψη διαφάνειας στις διαφημίσεις, η οποία ανοίγει τον δρόμο σε απάτες σε δίκτυα προπαγάνδας και σε ξένες μυστικές υπηρεσίες που ψάχνουν φθηνούς τρόπους επιρροής.
Δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να σκεφτούμε ποιος τρίβει τα χέρια του όταν βλέπει τον Τραμπ να συγκρούεται με τις Βρυξέλλες για χάρη του Μασκ. Στη Μόσχα παρακολουθούν μια Δύση που σπαράσσεται εσωτερικά ενώ η Ουκρανία εξακολουθεί να πληρώνει το τίμημα της ρωσικής εισβολής. Κάθε πλήγμα στην αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε παρουσίασή της ως «γραφειοκρατικού τέρατος» που καταπιέζει τους πολίτες της, προσφέρει δωρεάν υλικό στη ρωσική προπαγάνδα.
Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε και την πιο πεζή διάσταση. Οι μεγάλες πλατφόρμες είναι σχεδόν όλες αμερικανικές. Όσο η Ευρώπη επιβάλλει κανόνες τόσο αυξάνονται τα κόστη συμμόρφωσης τόσο περιορίζεται η δυνατότητα αυτών των εταιρειών να κερδίζουν χρήματα από αδιαφάνεια και επιθετικές πρακτικές. Το κήρυγμα περί «ελευθερίας του λόγου» είναι βολικό περιτύλιγμα για πολύ συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα.
Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη;
Πρώτον να μην παρασυρθεί στη φασαρία των κοινωνικών δικτύων. Ο Μασκ ζει από τον θόρυβο. Η απάντηση της Ένωσης πρέπει να μένει νομική τεκμηριωμένη και ψύχραιμη. Να εξηγεί ότι οι ίδιοι κανόνες ισχύουν για όλες τις πλατφόρμες και ότι το ζήτημα είναι η προστασία των πολιτών όχι η τιμωρία μιας συγκεκριμένης εταιρείας.
Δεύτερον να μιλήσει στους δικούς της ανθρώπους. Αν ο Ευρωπαίος δεν καταλαβαίνει με απλά παραδείγματα γιατί τον αφορά το μπλε σήμα οι διαφημίσεις και τα δεδομένα τότε αφήνει το «παιχνίδι» στα χέρια όσων παρουσιάζουν την ΕΕ ως εχθρό της ελευθερίας. Η Ευρώπη οφείλει να εξηγήσει ότι χωρίς κανόνες κερδίζουν οργανωμένα συμφέροντα και χάνουν οι πολίτες.
Τρίτον να επιμείνει στον ρόλο της, ως δύναμη κανόνων μέσα στη Δύση. Δεν μπορεί να αντισταθμίσει την αμερικανική στρατιωτική ισχύ αλλά μπορεί να ορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί η ψηφιακή οικονομία. Αν υποχωρήσει σήμερα στον Μασκ αύριο θα υποχωρήσει σε κάθε αυταρχικό καθεστώς που απαιτεί ασυδοσία στο διαδίκτυο.
Σε μια εποχή που η Ρωσία αμφισβητεί ανοιχτά τα σύνορα και τις αξίες της Δύσης το ελάχιστο που χρειάζεται είναι μια Ευρώπη που δεν φοβάται να υπερασπιστεί τους νόμους της απέναντι σε δισεκατομμυριούχους και σε πρόσκαιρους ενοίκους της εξουσίας. Αν η Ένωση πάψει να είναι ένωση δικαίου τότε δεν θα χρειαστεί ο Μασκ για να την καταργήσει θα έχει αυτοϋπονομευθεί μόνη της.