Ποιος σκέφτηκε αποστολή εθελοντισμού ανηλίκων στην Τανζανία;

Του Πατριάρχη
Η ιστορία που προβάλλεται ως ταξίδι «προσφοράς» κατέληξε σε θρίλερ ακυρωμένων πτήσεων και αγωνίας. Δεκατέσσερις μαθητές ιδιωτικού σχολείου, με δύο εκπαιδευτικούς και δύο συνοδούς, βρίσκονται κολλημένοι στην Τανζανία, ενώ συνολικά είκοσι δύο Κύπριοι αναμένονται να επαναπατριστούν, αφού τα γεγονότα μετά τις εκλογές στη χώρα, προκάλεσαν βίαιες ταραχές και περιορισμούς στις μετακινήσεις. Οι αρχές της Τανζανίας επέβαλαν απαγορεύσεις κυκλοφορίας και η διεθνής ειδησεογραφία μιλά για νεκρούς και τραυματίες. Υπάρχει λόγος που δεν μάθαμε για ποιο ιδιωτικό σχολείο πρόκειται και τι πήγαν να κάνουν οι μαθητές σε μια επικίνδυνη χώρα της ανατολικής Αφρικής;
Το κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών διαχειρίζεται την επιστροφή, με την πληροφορία ότι η ομάδα βρίσκεται περίπου 300 χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο των ταραχών. Αυτά δεν αποτελούν δραματοποίηση μιας ιστορίας εθελοντισμού, αλλά είναι τα δεδομένα των τελευταίων ημερών.
Από εδώ αρχίζουν οι υποχρεώσεις. Τα ταξίδια μαθητών στο εξωτερικό δεν είναι «πάμε και βλέπουμε». Υπάρχουν πρωτόκολλα, διαδικασίες, έντυπα, προθεσμίες, επιβεβαιώσεις, εγκρίσεις, ώστε κανένα σχολείο να μην κάνει του κεφαλιού του χωρίς έγκριση του Υπουργείου παιδείας. Υπάρχουν επίσημες οδηγίες για εκπαιδευτικές εκδρομές εξωτερικού, που πρέπει να ακολουθούνται πριν την αναχώρηση. Δεν πρόκειται για γραφειοκρατικό καπρίτσιο, αλλά για δίχτυ ασφαλείας που επιβάλλεται όταν ταξιδεύουν ανήλικοι.
Το ότι πρόκειται για ιδιωτικό σχολείο δεν αλλάζει κάτι. Τα ιδιωτικά σχολεία λειτουργούν με εσωτερικούς κανονισμούς που εγκρίνονται από το Υπουργείο Παιδείας και υπάγονται σε συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο. Αυτό σημαίνει πολιτικές υγείας και ασφάλειας, αξιολόγηση κινδύνου πριν από κάθε εκδρομή, σαφές σχέδιο έκτακτης ανάγκης και καθορισμένη αλυσίδα ευθύνης για τον αρχηγό κάθε αποστολής. Η ίδια η πρακτική των σχολείων προβλέπει ότι οι κανονισμοί τους, υποβάλλονται για έγκριση και ισχύουν δεσμευτικά. Όποιος λοιπόν νομίζει ότι αρκεί μια καλή πρόθεση, ας διαβάσει τους κανόνες που οι ίδιοι επικαλούνται.
Υπάρχει και το επιχειρησιακό σκέλος. Ποιος οργάνωσε το ταξίδι στο έδαφος της Τανζανίας, ποια οργάνωση υποδέχθηκε την ομάδα, ποιο πρωτόκολλο ασφάλειας εφαρμόστηκε και ποιο ήταν το σχέδιο διαφυγής σε περίπτωση κάποιας έκτακτης ανάγκης όπως αυτή που βιώνει η χώρα; Σε τέτοιου τύπου αποστολές το ελάχιστο πακέτο περιλαμβάνει ασφαλιστήριο που να καλύπτει ρητά επαναπατρισμό, πλήρη καταγραφή επαφών και αποτύπωση διαδρομών. Αυτά δεν είναι θεωρητικά, αλλά περιγράφονται στον τρόπο που το Υπουργείο Παιδείας ζητά να οργανώνονται οι εκδρομές, με συγκεκριμένα έντυπα και σχέδια. Αλλιώς, μιλάμε για βόλτες στο άγνωστο.
Μπορεί να είναι δευτερευούσης σημασίας, αλλά τίθεται και το θέμα του κόστους, αν και προτεραιότητα είναι η ασφαλής επιστροφή των παιδιών. Σε καιρούς ομαλούς, οι γονείς καλύπτουν συμμετοχές και έξοδα μέσω σχολείου ή πρακτορείου. Όταν όμως η κατάσταση ξεφεύγει και χρειάζονται έκτακτες ρυθμίσεις, η ευθύνη μοιράζεται ανάμεσα στο κράτος, στον ασφαλιστικό φορέα και στον διοργανωτή, αναλόγως όρων και καλύψεων. Γι’ αυτό και τώρα απαιτείται καθαρή απάντηση, χωρίς υπεκφυγές. Ποιο ασφαλιστήριο υπήρχε, ποιο σχέδιο κρίσης είχε εγκριθεί, ποιος θα πληρώσει το κόστος επαναπατρισμού;
Αν ο εθελοντισμός είναι να διδάσκει στα παιδιά ευθύνη και μέτρο, ας ξεκινά από τους μεγάλους. Δημοσιοποίηση τώρα των τριών βασικών εγγράφων, της έγκρισης του Υπουργείου με ημερομηνίες και συνοδούς, του ασφαλιστηρίου με τις ρήτρες επαναπατρισμού και του φακέλου οργάνωσης και δραστηριοτήτων στη Τανζανία.
Τέλος μια προσωπική απορία. Ποιος σκέφτηκε αυτή την αποστολή εθελοντισμού με ανήλικους σε μια αφρικανική χώρα και γιατί;