Πενιχρή η δαπάνη για Έρευνα και Ανάπτυξη – 6 προτάσεις για ενίσχυση

Σύμφωνα με την ειδική έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου (2023) το σύνολο της δαπάνης για Έρευνα και Ανάπτυξη αντιστοιχεί μόλις στο 0,68% του ΑΕΠ. Με δύο λόγια, αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΑΚΕΛ, η έρευνα και η ανάπτυξη υποχρηματοδούνται από την Πολιτεία και αυτό στερεί από την κοινωνία τη δυνατότητα να δημιουργήσει βιώσιμη απασχόληση, δυναμικότερες δημόσιες υπηρεσίες και αυτοδύναμη οικονομία βασισμένη στη γνώση.
Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, η έρευνα θεωρείται δημόσιο αγαθό και η κοινωνική επένδυση φέρνει απτά αποτελέσματα:
- Στη Φινλανδία με 3,1% επένδυση επι του ΑΕΠ υπάρχει διαχρονική κρατική επένδυση στη δημόσια εκπαίδευση και στην έρευνα, στενή σύνδεση πανεπιστημίων, πολιτείας και εργαζομένων και στρατηγική προώθησης κοινωνικής καινοτομίας.
- Στη Δανία με 3,3% επένδυση επι του ΑΕΠ με υψηλά επίπεδα δημόσιας χρηματοδότησης για την έρευνα, με έμφαση στην υγεία, την κοινωνική πρόνοια και την πράσινη μετάβαση, υπάρχει μοντέλο που διασφαλίζει ισότητα πρόσβασης και κοινωνικό όφελος.
- Στη Σουηδία με 3,64% επένδυση επι του ΑΕΠ, συνδυάζεται κρατική υποστήριξη και συλλογικός σχεδιασμός έρευνας μέσω κοινωνικού διαλόγου, προωθώντας πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα στην κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη.
Το ΑΚΕΛ σημειώνει πως αυτά είναι παραδείγματα που αποδεικνύουν πως όταν η έρευνα υπηρετεί την κοινωνία και όχι τα ιδιωτικά συμφέροντα, παράγει ουσιαστική πρόοδο, μειώνει ανισότητες και στηρίζει τη δημοκρατία της γνώσης.
Τα κράτη που θέλουν να θεωρούνται κοινωνικά και προοδευτικά, οφείλουν να ενισχύουν το δημόσιο σκέλος της επένδυσης.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το ΑΚΕΛ προτείνει τα εξής μέτρα προς την κυβέρνηση:
- Εθνική στόχευση: Να τεθεί στόχος τουλάχιστον το 1,5% του ΑΕΠ για Έρευνα και Ανάπτυξη ως το 2030.
- Ν’ αυξηθούν άμεσα οι δημόσιες δαπάνες για έρευνα και να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση στην έρευνα ενισχύει το κοινωνικό και δημόσιο συμφέρον.
- Να ενισχυθούν σημαντικά η ιατρική έρευνα, οι κοινωνικές επιστήμες, οι ανθρωπιστικές σπουδές και η έμπρακτη καινοτομία που εξυπηρετεί το κοινωνικό σύνολο και όχι μόνο την τεχνολογία για τον ανταγωνισμό των εταιρειών.
- Να ενισχυθεί η εκπαίδευση και η ερευνητική καριέρα και να υποστηριχθούν οι δομές των Δημοσίων Πανεπιστημίων και των ερευνητικών ιδρυμάτων με σταθερή χρηματοδότηση, διασφαλισμένη θέση για νέους ερευνητές, και σταθερούς δρόμους επαγγελματικής εξέλιξης.
- Ν’ αξιοποιηθούν πλήρως χρηματοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε. (όπως το Horizon Europe), με επαρκή εθνική συνεισφορά και διαφανή διαχείριση, ώστε η έρευνα να μην αφορά μόνο την εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων.
- Να θεσμοθετηθεί ετήσια αναφορά για τις δαπάνες Ε&Α, δημόσια προσβάσιμη, με ανάλυση κατά τομέα και δημιουργία δείκτη προόδου, για να γνωρίζουν οι πολίτες πού κατευθύνονται τα χρήματα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτέλεσμα.
Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να σπάσει την παθητικότητα στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Το ΑΚΕΛ προτείνει και στηρίζει ένα κοινωνικά προσανατολισμένο σχεδιασμό στην έρευνα, όπου η γνώση δεν είναι εμπόρευμα, αλλά δύναμη για κοινωνική απελευθέρωση, δημόσιο όφελος και ισότιμη ανάπτυξη.