Ο Τσίπρας, ο Αναστασιάδης και η αλήθεια για το Κραν Μοντανά

Στο 762 σελίδων βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, που κυκλοφόρησε στα βιβλιοπωλεία την περασμένη Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2025, με τίτλο «Ιθάκη»/εκδόσεις Gutenberg, ο πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας καταγράφει γεγονότα και παρασκήνια που συγκλόνισαν τη χώρα του αλλά και την Ευρώπη, την περίοδο 2015-2019, όταν η οικονομική κρίση σάρωνε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια και διέλυε τις ζωές των ανθρώπων: δανειστές, σενάρια εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, κλειστές τράπεζες, δημοψήφισμα, συναντήσεις με ξένους ηγέτες, μνημόνια, στενοί συνεργάτες κ.λπ. Στα 11+1 κεφάλαια του βιβλίου υπάρχουν και κάποιες γραμμές για το τι ο ίδιος βίωσε τις ημέρες που οι προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού βρίσκονταν στο τελευταίο μίλι, στις διαπραγματεύσεις του Κραν Μοντανά, τον Ιούλιο του 2017.
Τι γράφει ο Τσίπρας
Κάτω από τον τίτλο «Κυπριακό, μια ανάσα από τη λύση», ο πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας, γράφει μεταξύ άλλων για το Κυπριακό και τις δραματικές ώρες των συνομιλιών του Κραν Μοντανά που κατέρρευσαν στο περιβόητο δείπνο της 6ης Ιουλίου – ξημερώματα 7ης του 2017 (Πέμπτη - Παρασκευή αντίστοιχα): «[..] Από τον Απρίλιο του 2015 ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας αναδείχτηκε ο Μουσταφά Ακιντζί. Ένας ανοιχτόμυαλος πολιτικός, που έδειξε ότι πίστευε στην ανάγκη για επανένωση της Κύπρου και ήταν έτοιμος να πάρει δύσκολες αποφάσεις για αυτόν τον στόχο, στο περιορισμένο πλαίσιο όπου μπορούσε να κινηθεί. Οι δικοινοτικές συνομιλίες είχαν δυναμική το 2015 και το 2016, αλλά η προοπτική επίλυσης αποδυναμώθηκε σημαντικά στις συναντήσεις του Μοντ Πελεράν στις 7-11 και 20-21 Νοεμβρίου. Τότε μπήκε στο τραπέζι το εδαφικό. Οι συγκεντρώσεις χιλιάδων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στη Λευκωσία, το βράδυ της 22ας Νοεμβρίου, ωστόσο, έδωσαν ένα σημαντικό μήνυμα για τη λαϊκή υποστήριξη που είχε η προοπτική δίκαιης και βιώσιμης επίλυσης του ζητήματος. Έτσι, το κλίμα άλλαξε ξανά, απότομα, στη συνάντηση της 1ης Δεκεμβρίου στην Κύπρο. Εκεί συμφωνήθηκε νέα συνάντηση στη Γενεύη για τις 9 Ιανουαρίου και, πρώτη φορά στην ιστορία του Κυπριακού, ανταλλαγή χαρτών στις 11 και Διεθνής Διάσκεψη στις 12 του ίδιου μήνα. Όπως καταγράφει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στην Έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας (28.9.2017), «μέχρι τον Ιανουάριο του 2017 οι παράμετροι της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα ήταν γνωστές και είχαν σε μεγάλο βαθμό συμφωνηθεί».
Στρατηγική της Ελλάδας
«Η στρατηγική που είχαμε εξαρχής συμφωνήσει με τον Νίκο Κοτζιά ήταν η Ελλάδα να μην εμπλακεί στις υπόλοιπες εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, παρά μονάχα στη διεθνή πτυχή της ασφάλειας. Να αξιώσει την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής και την άρση του αναχρονιστικού πλαισίου των εγγυητριών δυνάμεων, που αφορούσε Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Κοτζιάς είχε από νωρίς τονίσει σε δημόσιες δηλώσεις του ότι η εμπλοκή της Ελλάδας στις συνομιλίες θα αφορούσε αποκλειστικά αυτή την πτυχή του Κυπριακού και όχι τα υπόλοιπα πέντε θέματα όπως είχαν ήδη οριστεί από τις διαπραγματεύσεις Χριστόφια - Ταλάτ το 2008 (διακυβέρνηση, οικονομία, ευρωπαϊκά, περιουσιακό και εδαφικό). Αυτή τη στρατηγική είχαμε συμφωνήσει και με την ελληνοκυπριακή πλευρά, σε σειρά συσκέψεων που πραγματοποιήσαμε τότε με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη, παρουσία των διπλωματικών μας συμβούλων, Βαγγέλη Καλπαδάκη και Νίκου Χριστοδουλίδη. Σταθερή και δημόσια διατυπωμένη ελληνική και ελληνοκυπριακή θέση καθ’ όλες τις συνομιλίες ήταν η ανάγκη για άμεση κατάργηση του αναχρονιστικού, μετα-αποικιακού συστήματος εγγυήσεων και αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων από το νησί. Ήμασταν αποφασιστικά αντίθετοι σε οποιοδήποτε χρονοδιάγραμμα σταδιακής κατάργησης (sunset clause) του συστήματος των εγγυήσεων. Χάρη και στις ενέργειες του Νίκου Κοτζιά, υπήρξαν θετικά βήματα στην αφετηρία αυτής της προσπάθειας».
Σύμφωνο Φιλίας
«Η βρετανική θέση για την κατάργηση των εγγυήσεων ήταν κατ' αρχήν θετική, ενώ εξασφαλίστηκε και η συμμετοχή της ΕΕ ως παρατηρητή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεδομένου ότι η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου αποτελεί σημαντική πτυχή της επίλυσης του Κυπριακού. Παράλληλα, ο Κοτζιάς συνέδεσε την επίλυση του Κυπριακού με ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και για την περιοχή, προτείνοντας την υπογραφή Συμφώνου Φιλίας Ελλάδας- Τουρκίας- Ομοσπονδιακής Κύπρου. Στις 14 Δεκεμβρίου 2016 στις Βρυξέλλες, πραγματοποιήσαμε με τον Πρόεδρο της Κύπρου και την ομάδα του την πιο ουσιαστική συντονιστική συνάντηση ενόψει της Διάσκεψης που θα ακολουθούσε. Συμφωνήσαμε με ξεκάθαρο τρόπο και χωρίς υπεκφυγές τη διαπραγματευτική μας τακτική και τις κόκκινες γραμμές μας. Μέρος της στρατηγικής μας ήταν ότι εγώ δεν θα συμμετείχα στις διαπραγματεύσεις μέχρις ότου γίνει σαφές ότι υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα θετικής κατάληξης. Η τουρκική πλευρά πίεζε για την παρουσία μου εκεί από την αρχή, μαζί με αυτήν του Τούρκου Πρωθυπουργού Γιλντιρίμ. Προφανώς παίζοντας με τους τίτλους, αφού τυπικά ο Γιλντιρίμ θεωρείτο ομόλογός μου, αλλά προφανώς δεν ήταν ο ηγέτης της άλλης πλευράς».
«Άνοιξε παράθυρο»
«Ανέμενα με μεγάλη αγωνία τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις, ελπίζοντας ότι θα σημειωνόταν πρόοδος και στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, ούτως ώστε να μεταβώ και ο ίδιος στη Γενεύη. Ωστόσο, ήταν σαφές ότι η Τουρκία επέμενε στις θέσεις της για τις εγγυήσεις και μάλιστα χωρίς να δέχεται να συζητήσει ουσιαστικά το ζήτημα των κατοχικών στρατευμάτων. Ενδεχομένως την ενεθάρρυνε η στάση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκείνη την εποχή, που στήριζε ενεργά μεν την επίλυση του Κυπριακού, αλλά ταυτόχρονα αποδεχόταν την πρόταση για ένα «sunset clause» (ρήτρα λήξης ισχύος) στις εγγυήσεις. [..] Στη συνάντησή μου με τον Μπιναλί Γιλντιρίμ, στην Αθήνα στις 19 Ιουνίου 2017, ενόψει του Κραν Μοντανά, τόνισα τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η ΕΕ για τις εγγυήσεις ασφάλειας στην Κύπρο και τη σημασία που είχε η συμμετοχή της στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός επανέλαβε τις πάγιες θέσεις της χώρας του, αλλά άνοιξε ένα παράθυρο και για τον ρόλο της ΕΕ στο μελλοντικό πλαίσιο ασφάλειας σε μια ομοσπονδιακή Κύπρο. Όπως δήλωσε στην κοινή συνέντευξη Τύπου μας: «Η ΕΕ θα πρέπει να παρέχει τις αναγκαίες εγγυήσεις ούτως ώστε να καταστεί βιώσιμη η λύση που θα βρεθεί στο Κυπριακό». Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε στο Κραν Μοντανά, εφόσον θα είχαν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για λύση».
«Σημαντική επιτυχία»
«[..] Στη Διάσκεψη του Κραν Μοντανά, στις 30 Ιουνίου, η κατάθεση του λεγόμενου «Πλαισίου Γκουτέρες» από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, που κάλυπτε και τους έξι τομείς του Κυπριακού, αποτέλεσε μια σημαντική επιτυχία της διπλωματίας μας σε συντονισμό με την κυπριακή πλευρά και θα μπορούσε να είχε αποτελέσει τη βάση για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση. Ιδιαίτερα, δε, η δήλωση του Γενικού Γραμματέα ότι η Συνθήκη Εγγυήσεων δεν μπορεί να στηριχθεί (unsustainable) και πρέπει να αντικατασταθεί από ένα πλαίσιο επιτήρησης της συμφωνίας λύσης που να βασίζεται στον ΟΗΕ και στο οποίο η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βρετανία θα μπορούσαν να έχουν ρόλο. Η αδιαλλαξία της τουρκικής πλευράς, ωστόσο, στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων, δηλαδή στο δείπνο της 6ης Ιουλίου, να αποδεχτεί ανοιχτά ως βάση συζήτησης αυτό το πλαίσιο, δεν άφησε περιθώρια για τη συμμετοχή μου, όπως και του Τούρκου Πρωθυπουργού, στη Διάσκεψη και ακύρωσε κάθε προοπτική λύσης, οδηγώντας εν τέλει τις συνομιλίες σε αποτυχία».
Μήνυμα Τσαβούσογλου
«Έχει σημασία, εντούτοις, να επισημανθεί ότι το μήνυμα που έδωσε κατ’ ιδίαν, πριν από το τελικό δείπνο, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Τσαβούσογλου στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ότι η χώρα του θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να συζητήσει την κατάργηση των εγγυήσεων, δημιούργησε προς στιγμήν θετικές προσδοκίες και μεγάλες ελπίδες. Όλες τις ημέρες των συνομιλιών ήμουν πρωί-βράδυ κρεμασμένος στο τηλέφωνο. Ιδίως το βράδυ και μέχρι το πρωί, καθώς τότε, που δεν υπήρχαν ενεργές συνομιλίες, γίνονταν όλες οι συνεννοήσεις. Αφιέρωσα πολλές ώρες τηλεφωνικών κλήσεων κυρίως με τον Νίκο Κοτζιά και τον Βαγγέλη Καλπαδάκη, αλλά και με τον Νίκο Αναστασιάδη και τη Φεντερίκα Μογκερίνι που εκπροσωπούσε την ΕΕ».
«Θετική αναλαμπή»
«Τις κρίσιμες ώρες της θετικής αναλαμπής στις διαπραγματεύσεις, όταν μου είχαν μεταφέρει όσα ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ σχετικά με το πλαίσιο των εγγυήσεων, είχα μια σημαντική συζήτηση με τον Νίκο Αναστασιάδη. Του εξέφρασα την επιθυμία μου να μεταβώ στην Ελβετία, όπως είχαμε συμφωνήσει ότι θα πράξω, αν υπάρχει θετική προοπτική. Ωστόσο ο ίδιος ήταν εξαιρετικά επιφυλακτικός. Πίστευε ότι επρόκειτο για μπλόφα της τουρκικής πλευράς και δεν συμμεριζόταν τη δική μου, πολύ συγκρατημένη βέβαια, αισιοδοξία. Ίσως να είχε επηρεαστεί και από την πορεία των διαπραγματεύσεων για την εσωτερική πτυχή, που από ό,τι μου εξήγησε δεν πήγαινε καλά και ήταν απογοητευμένος. Σε κάθε περίπτωση, η αρνητική στάση του για ενδεχόμενο ταξίδι μου στην Ελβετία δεν άφησε εν τέλει το περιθώριο να διερευνήσουμε σε επίπεδο Πρωθυπουργών αν το μήνυμα που είχε δώσει ο Τούρκος ΥΠΕΞ, κατ’ ιδίαν στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για κατάργηση των εγγυήσεων, είχε βάση ή αποτελούσε μια τουρκική διαπραγματευτική μπλόφα. Λίγες ώρες αργότερα, στο δείπνο της 6ης Ιουλίου, η επίσημη στάση του Τσαβούσογλου ήταν εντελώς διαφορετική από αυτή που μας μετέφερε ο Γκουτέρες. Η αδιαλλαξία της τουρκικής πλευράς να συζητήσει το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων και να αποδεχτεί ανοιχτά ως βάση συζήτησης την κατάργηση των εγγυήσεων, οδήγησε τελικά στην αποτυχία της Διάσκεψης. Έμαθα τα νέα με απογοήτευση, αφού ξημερώθηκα σε τηλεφωνικές επικοινωνίες».
«Χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία»
«[..] Αυτό που τελικά κατέγραψε η Ιστορία είναι πως εκείνες τις μέρες φτάσαμε πιο κοντά από ποτέ στην επίλυση του Κυπριακού. Η αρνητική όψη είναι ότι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία. Η θετική, ότι πρώτη φορά, χάρη και στον συντονισμό με την Κυπριακή Δημοκρατία, κατοχυρώθηκε ως κεκτημένο των διαπραγματεύσεων, στο πλαίσιο που έθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ, η κατάργηση των εγγυήσεων και η αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Και αυτό αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα για την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού, όταν θα καταστεί εφικτή η επανεκκίνηση των συνομιλιών».
Τι έγινε στο Κραν Μοντανά
Η τελική προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού ξεκίνησε στις 5 Ιουνίου 2017 στη Νέα Υόρκη, με την κοινή συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και τους τότε ηγέτες των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, Νίκο Αναστασιάδη και Μουσταφά Ακιντζί. Η συμφωνία της Νέας Υόρκης -μετά από ένα δείπνο τρεισήμισι ωρών- προνοούσε τα εξής: σύγκληση εκ νέου της διάσκεψης της Γενεύης μέσα στον Ιούνιο, ουσιαστικό στοιχείο για την επίτευξη συνολικής συμφωνίας η πρόοδος στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων, ο τότε ειδικός σύμβουλος του ΓΓ για την Κύπρο, Έσπεν Μπαρτ Άιντα, θα εμπλεκόταν με όλους τους συμμετέχοντες στην προετοιμασία ενός κοινού εγγράφου – οδηγού για τις συζητήσεις για την ασφάλεια και των εγγυήσεων (με βάση τα αποτελέσματα της Γενεύης Ι και του Μοντ Πελεράν ΙΙΙ), παράλληλα θα συνεχιζόντουσαν οι δικοινοτικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη για όλα τα άλλα εκκρεμή ζητήματα (ξεκινώντας από εδαφικό, περιουσιακό και διακυβέρνηση/κατανομή εξουσίας), όλα τα θέματα θα αποτελούσαν αντικείμενο αλληλένδετης διαπραγμάτευσης και, τέλος, ότι τίποτα δεν θα θεωρείτο συμφωνημένο πριν συμφωνηθούν όλα. Όμως, το ροκάνισμα της Συμφωνίας της Νέας Υόρκης ξεκίνησε αμέσως, μέσω ενός παιγνιδιού με (παρ)ερμηνείες λέξεων και φράσεων… Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας επέμενε ότι το έγγραφο που θα ετοίμαζε ο κ. Άιντα θα περιελάμβανε τις κοινές θέσεις των μερών, ενώ οι υπόλοιπες εμπλεκόμενες πλευρές καταλάβαιναν ότι στο έγγραφο αυτό, το ενοποιημένο, θα γινόταν απλώς καταγραφή θέσεων. Σημειώνεται ότι ο τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, επέκρινε τον αναπληρωτή κυβερνητικό εκπρόσωπο, Βίκτωρα Παπαδόπουλο, για την ερμηνεία του «κοινού εγγράφου» και παρέπεμψε στη δήλωση Γκουτέρες της 5ης Ιουνίου (ΡΙΚ, 22/5/2017).
Καβγάδες, διαρροές
Ακολούθησαν δηλώσεις, παρασκήνιο, καβγάδες σε σχέση με τη διαχείριση Άιντα, κάτι που ανέγνωσαν τα Ηνωμένα Έθνη και έσπευσαν να ανακοινώσουν την ημερομηνία της Διάσκεψης στη Γενεύη, χωρίς να δώσουν περιθώρια στις πλευρές για κωλυσιεργία. Η ανακοίνωση της ημερομηνίας προκάλεσε τον θυμό του Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε γραπτώς με επιστολή του προς τον ΓΓ του ΟΗΕ. Αναφορικά με το έγγραφο – οδηγό για την ασφάλεια και της εγγυήσεις που προσπαθούσε να ετοιμάσει ο Άιντα, ο τότε Ελληνοκύπριος συνομιλητής, Ανδρέας Μαυρογιάννης, κατά την ενημέρωση των κομμάτων για το προσχέδιο του εγγράφου (που του είχε παραδώσει ο Άιντα), ανέφερε στον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ ότι ήταν ικανοποιητικό. Διαρροή στον ελληνοκυπριακό Τύπο υποστήριζε ότι το έγγραφο καταργούσε την Κυπριακή Δημοκρατία, και τελικά διαβιβάστηκε στον ειδικό σύμβουλο του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών για την Κύπρο, ότι είναι εκτός συζήτησης η παρουσία της ελληνοκυπριακής πλευράς στη Διάσκεψη της Ελβετίας, εάν παρέμενε το εν λόγω έγγραφο ως είχε. Υπενθυμίζεται ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά -που δεν ευνοούσε πολυήμερη παραμονή στην Ελβετία για τη Διάσκεψη- έβρισκε διάφορες δικαιολογίες, όπως ότι δεν μπορούσε να βρει δωμάτια σε ξενοδοχεία της Γενεύης για παραμονή πέραν της 2ας Ιουλίου, λόγω πραγματοποίησης διεθνούς συνεδρίου των Ωρολογοποιών. Αυτός ήταν και ο λόγος της μετακόμισης της Διάσκεψης από τη Γενεύη στο Κραν Μοντανά.
Κόλλησαν στη διαδικασία
Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έβλεπε λόγο εμφάνισης Γκουτέρες στη Διάσκεψη, χωρίς να υπάρχει πρόοδος στα θέματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Τελικά, ο ΓΓ του ΟΗΕ πήγε για μία μόνον ημέρα στο Κραν Μοντανά, δύο μέρες μετά την έναρξη της Διάσκεψης (η Διάσκεψη ξεκίνησε την Τετάρτη 28 Ιουνίου, ο ΓΓ πήγε στο Κραν Μοντανά την Παρασκευή 30 Ιουνίου), και έβαλε το πλαίσιο εντός του οποίου θα διεξάγονταν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών. Ακολούθησαν ημέρες μεγάλης έντασης επί διαδικαστικών ζητημάτων, χωρίς να διεξαχθεί ουσιαστική διαπραγμάτευση. Η τουρκική πλευρά διεμήνυε ότι ανέμενε το πρώτο βήμα από την ελληνοκυπριακή πλευρά (εκ περιτροπής Προεδρία) για να περάσει στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Και η ελληνοκυπριακή πλευρά ανέμενε να συμβεί το ανάστροφο. Λίγες ώρες πριν το τελευταίο δείπνο, ο κ. Αναστασιάδης ανακοίνωσε υποβολή γραπτής πρότασης με τις ελληνοκυπριακές θέσεις χωρίς την εκ περιτροπής Προεδρία (η πρόταση θεωρήθηκε εκτός πλαισίου Γκουτέρες). Στη συνέχεια τη συμπεριέλαβε προφορικά, ενώ στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου που εξέφρασαν με έντονο τρόπο τις διαφωνίες τους, είπε ότι η πρόταση είχε στόχο να εκθέσει την τουρκική πλευρά. Οι εν λόγω προτάσεις είχαν διαρρεύσει στα ελληνοκυπριακά Μίντια πριν τις πάρει στα χέρια του ο Τούρκος ΥΠΕΞ. Ο κ. Αναστασιάδης δεν έκρυβε τον εκνευρισμό του με δημοσιογράφους και Μίντια που δημιουργούσαν προσδοκίες και κλίμα αισιοδοξίας.
Οι τελευταίες ώρες
Στο τελευταίο δείπνο του Κραν Μοντανά, η ελληνοκυπριακή πλευρά υποστήριξε ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, δεν συγκεκριμενοποιούσε τις προτάσεις της τουρκικής πλευράς, ούτε δεχόταν να τις δώσεις γραπτώς. Η τουρκική πλευρά επέμενε μέχρι τελευταία στιγμή να λέει προφορικά ότι θα είναι ευέλικτη όταν έρθει η ώρα, ενώ στην κατ’ ιδίαν απογευματινή συνάντηση Τσαβούσογλου – Γκουτέρες, που προηγήθηκε του δείπνου της Πέμπτης, φαίνεται ότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε στον ΓΓ του ΟΗΕ ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να αποδεχθεί κατάργηση του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης και να συζητήσει θέμα εγγυήσεων εφόσον συμφωνηθεί ένας νέος μηχανισμός, τον οποίο θα εμπιστεύονται οι Τουρκοκύπριοι και στον οποίο θα συμμετέχει και η Τουρκία. Σε κάποια φάση, μετά από επιμονή του κ. Αναστασιάδη ότι θέλει γραπτώς τις τουρκικές θέσεις, ο ΓΓ του ΟΗΕ είπε ότι θα τις κατέγραφε ο ίδιος, με βάση την απογευματινή συζήτηση που είχε με τον κ. Τσαβούσογλου (κατάργηση επεμβατικών δικαιωμάτων και εγγυήσεων, καθώς και αποχώρηση μεγάλου μέρους του κατοχικού στρατού από την πρώτη ημέρα της εφαρμογής της λύσης). Στο άκουσμα ότι η Άγκυρα αποδέχεται κατάργηση των μονομερών επεμβατικών δικαιωμάτων και των εγγυήσεων, ο Τούρκος ΥΠΕΞ εξανέστη και μίλησε για διατήρηση των εγγυήσεων για 15 χρόνια και μετά επανεξέταση (review και όχι sunset clause, όπως ήθελε η ελληνική/ελληνοκυπριακή πλευρά), επιστροφή ενός μικρού μέρους της Μόρφου κ.λπ. Οπόταν, αναγκάστηκε ο κ. Γκουτέρες να πει ότι είναι δικό του το λάθος, θα πρέπει να μην κατάλαβε καλά τι του είπε ο Τούρκος υπουργός.
Τηλεφώνημα Αναστασιάδη – Τσίπρα
Ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να σώσει τη διαδικασία, εισηγήθηκε μετάβαση των Πρωθυπουργών στην Ελβετία ή και αλλού (Νέα Υόρκη) το αμέσως επόμενο διάστημα για συνολική συζήτηση των ανοικτών θεμάτων του Κυπριακού. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, ο οποίος λάμβανε sms της Μογκερίνι κατά τη διάρκεια του δείπνου (η οποία ήταν παρούσα στη διάσκεψη), μίλησε τηλεφωνικά με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον ρώτησε εάν θα ήταν χρήσιμη η παρουσία του. Τα υπόλοιπα τα λέει ο ίδιος ο τότε Έλληνας Πρωθυπουργός στο βιβλίο του. Μετά από την άρνηση Τσίπρα να μεταβεί στο Κραν Μοντανά, ο ΓΓ του ΟΗΕ αποφάσισε να δώσει οριστικό τέλος στη -μέχρι εκείνη τη στιγμή- ανοικτού τέλους Διάσκεψη για την Κύπρο. Μίλησε για αποτυχία και ευχήθηκε ό,τι καλύτερο σε όλους τους Κυπρίους, στον Βορρά και το Νότο. Το Σάββατο 8 Ιουλίου, ο εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ, απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με τη συνάντηση Γκουτέρες - Ερντογάν, είπε ότι ο ΓΓ εξέφρασε τη λύπη και την απογοήτευσή του που δεν έχει επιτευχθεί μία συμφωνία στη Διάσκεψη για την Κύπρο, αλλά τόνισε στον Τούρκο Πρόεδρο πως εκτιμά βαθύτατα την ισχυρή δέσμευση της τουρκικής κυβέρνησης στη διαδικασία, καθώς και τον ρόλο της στη Συρία.
Προσχέδιο λύσης
Στο τελευταίο δείπνο στο Κραν Μοντανά, ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών είχε ανάμεσα στις σημειώσεις του και ένα έτοιμο προσχέδιο συμφωνίας λύσης του Κυπριακού, τριών παραγράφων με επικεφαλίδα «Draft»: «Απόψε επιτεύχθηκε μια ιστορική συμφωνία στο κυπριακό ζήτημα, το περιεχόμενο της οποίας θα ανακοινωθεί από τις πλευρές». Τα Ηνωμένα Έθνη είχαν, μάλιστα, έτοιμη και ημερομηνία για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων, την οποία θα πρότειναν στις πλευρές: Κυριακή, 19 Νοεμβρίου 2017. Σε αυτή την κόλλα χαρτί που κρατούσε στα χέρια του ο ΓΓ του ΟΗΕ, υπήρχαν σημειωμένα χοντρικά τα κυριότερα σημεία της συμφωνίας επί της αρχής, πάνω στα έξι βασικά σημεία - κεφάλαια για τα οποία γινόταν αναφορά στο πλαίσιο Γκουτέρες. Το προσχέδιο λύσης ήταν αποτέλεσμα των κατ’ ιδίαν συναντήσεων που είχε ο Γκουτέρες με τους πρωταγωνιστές του Κυπριακού το πρωί της Πέμπτης 6 Ιουλίου 2017.
Τι λέει ο Αναστασιάδης
Την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας της «Ιθάκης» του Τσίπρα, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, σε γραπτή του δήλωση επεσήμανε ότι «οι αναφορές στο βιβλίο του πρώην Πρωθυπουργού της Ελλάδας, Αλέξη Τσίπρα, για όσα έγιναν στο Κραν Μοντανά μιλούν από μόνες τους. Είναι άλλη μια διάψευση όσων για τόσο καιρό υιοθετούσαν το τουρκικό αφήγημα».
Οι πρωταγωνιστές του Κραν Μοντανά σε καλή διάθεση…