Ο Γιάννης Σμαραγδής για τη νέα του ταινία: «Δέχθηκα απειλές για τη ζωή μου»

Ο Γιάννης Σμαραγδής επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη με μια νέα κινηματογραφική δημιουργία, αναλαμβάνοντας αυτήν τη φορά όχι απλώς την αφήγηση μιας ζωής, αλλά την αναμέτρηση με ένα εθνικό σύμβολο. Μετά τα έργα του για τον Ελ Γκρέκο, τον Βαρβάκη και τον Νίκο Καζαντζάκη, ο σκηνοθέτης που έχει ταυτίσει τη δουλειά του με τον κινηματογράφο της πνευματικότητας και του φωτός, παρουσιάζει τον «Καποδίστρια».
Το νέο φιλμ, όπως σημειώνει ο ίδιος ο δημιουργός, δεν επιχειρεί να αποδώσει απλώς μια ιστορική περίοδο, αλλά να φωτίσει την ψυχή της Ελλάδας σήμερα, μέσα από τη διαδρομή του πρώτου κυβερνήτη του ελληνικού κράτους.
Η ταινία, που αναμένεται να βγει στις αίθουσες φέτος τα Χριστούγεννα του 2025, ανασυνθέτει τη ζωή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας όχι μέσα από το βλέμμα του ιστορικού, αλλά μέσα από το βλέμμα του ανθρώπου. Ενός ανθρώπου που θυσιάστηκε για μια ιδέα, που πρόδωσε τον εαυτό του για να υπηρετήσει το κοινό καλό. Ένα πρόσωπο που εξακολουθεί να στοιχειώνει — και να εμπνέει.
Τον Ιωάννη Καποδίστρια υποδύεται ο Αντώνης Μυριαγκός, ενώ παίζουν μεταξύ άλλων ο Μάξιμος Μουμούρης (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης), Μαίρη Βιδάλη (Μαντώ Μαυρογένους), Παύλος Κοντογιαννίδης (Γεώργιος Κουντουριώτης) και Μιχάλης Ιατρόπουλος (Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης).
Δείτε το trailer:
Μιλώντας αποκλειστικά στο skai.gr, ο Γιάννης Σμαραγδής ανοίγει για πρώτη φορά τα χαρτιά του για το όραμα, τις δυσκολίες και τη συγκίνηση πίσω από τον Καποδίστρια. Μιλά για το κάλλος, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, και τον τρόπο που ο κινηματογράφος μπορεί ακόμη να φωτίζει το πρόσωπο του ανθρώπου — εκεί όπου η ιστορία συναντά την πίστη και την ποίηση.
Συζητήσαμε μαζί του, ακόμη, και για το πώς γεννήθηκε η ιδέα, για το φως που – όπως λέει – «είναι πάντα ο πρωταγωνιστής», αλλά και για την Ελλάδα του σήμερα, που εξακολουθεί να ψάχνει τα πρότυπα εκείνα που θα την οδηγήσουν ξανά στην εσωτερική της ισορροπία.
Ολόκληρη η συνέντευξη του Γ. Σμαραγδή:
– Η πρώτη σας ταινία που είδα ήταν ο Ελ Γκρέκο το 2007. Επόμενη το 2012 που δεν σας κρύβω η αγαπημένη μου από όλες, το «Χαβιάρι». Μετά από μια 5ετία ο Καζαντζάκης, βαθύτατα φιλοσοφική και ανθρωπιστική. Και ερχόμαστε τώρα στον Καποδίστρια. Νιώθω ότι οι ήρωές σας (Θεοτοκόπουλος, Βαρβάκης, Καζαντζάκης, Καποδίστριας) έχουν έναν βασικό κοινό παρονομαστή: συμβολίζουν το φως. Άνθρωποι που πρεσβεύουν ιδανικά και που καταδιώκονται για αυτά.
Έτσι όπως το λέτε είναι. Να προσθέσω ότι πριν από αυτά τα έργα υπάρχει μια ταινία 1 ώρας, η οποία είχε γίνει για την κρατική τηλεόραση, λεγόταν «Καλή σου νύχτα κυρ Αλέξανδρε» και είναι για τον Παπαδιαμάντη. Δεν την έχουν εκτιμήσει οι λεγόμενοι κριτικοί κινηματογράφου, ούτε ασχολήθηκαν ποτέ. Είχε όμως την τύχη περίπου που είχαν και τα διηγήματα του ίδιου του Παπαδιαμάντη, που γράφονταν ως επιφυλλίδες σε εφημερίδες και κανείς δεν έδινε σημασία αν είναι έργο τέχνης ή δεν είναι.
– Συνήθως αυτά που δεν δίνεις σημασία μεγάλη είναι και τα πιο σημαντικά.
Αυτή η ταινία όλη ήρθε καθ’ ύπνον ολόκληρη. Ξύπνησα ένα πρωί, δίπλα ήταν η γυναίκα μου και της το αφηγήθηκα. «Είδα στον ύπνο μου αυτό», μου λέει «γράψε το, είναι σενάριο έτοιμο να το κάνεις ταινία». Το ’80 που το έκανα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να κάνεις ταινία εποχής, υπήρχε η μόδα των πολιτικών ταινιών και δεν θα ασχολιόταν κανείς μ αυτά. Μου είπε η γυναίκα μου τότε «γιατί δεν πας στη τηλεόραση να το κάνεις;» Είχα σχέσεις τότε με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.
Εκείνη την εποχή δεν ήμουν τίποτα. Δεν αισθανόμουν ότι ήμουν και τίποτα. Όταν όμως παίχτηκε, ξαφνικά με γνώριζαν όλοι και μου φέρνανε έναν αέρα που δεν το φανταζόμουν. Τελικά ήταν καθοριστικό αυτό το έργο και στη σχέση που έχω ευρύτερα με το σινεμά, αλλά και με τη θεματολογία.
– Κάπως έτσι λοιπόν ήρθε και ο Καποδίστριας;
Όλα δίδονται στην πραγματικότητα. Όλα υπάρχουν ως θέματα, υπάρχουν όπως υπάρχουν τα αστέρια.
«Ο δικός μου ο άγγελος ήταν η γυναίκα μου»
– Ξέρετε, τις ταινίες σας δεν φτάνει να τις δεις μια φορά. Σίγουρα η πρώτη είναι για το story, το πώς την προσεγγίζετε, πού καταλήγει κτλ. Αλλά η δεύτερη φορά είναι που χρήζει ερμηνευτικής προσέγγισης, συμβολικά τι θέλει να πει εδώ. Πχ πώς ξεκίνησε ο Καζαντζάκης από την Κρήτη, πήγε στο Σινά, μετά ασπάστηκε τον Βουδισμό. Ο κύκλος της ζωής που για να καταλήξουμε στην Ιθάκη μας, πρέπει να τα δούμε όλα και να τα απορρίψουμε όλα. Ένα τέτοιο ταξίδι υπάρχει και στον Καποδίστρια, βλέποντάς από το τρέιλερ. Εκεί στο βουνό που πηγαίνει ας πούμε.
Πολύ σωστά, ακριβώς είναι αυτό το εσωτερικό ταξίδι. Κοιτάξτε, στην πρώτη θέαση αυτά τα έργα είναι μια βιογραφία. Στη δεύτερη θέαση είναι η εσωτερική διαδικασία, το ταξίδι της ψυχής. Από ποιο σημείο ξεκινάει η ψυχή του ήρωα και πού τελειώνει. Και εν τέλει, πώς όλα αυτά τα πρόσωπα, τα οποία όλα έχουν ταλαιπωρηθεί στη ζωή τους, ξεπερνάνε τα εμπόδια και φτάνουν κοντά στο να βρουν το στοιχείο του Θεού που έχουν μέσα τους, για να ενωθούν με το θείο.
– Και έχουν και διεθνή ακτινοβολία όλα τα πρόσωπά σας.
Γιατί είναι διεθνή πρόσωπα. Όλα αυτά είναι διεθνή πρόσωπα.
– Έχω δει σε παλαιότερη συνέντευξή σας ότι περνάτε από μια δοκιμασία πριν καταλήξετε στο κάθε πρόσωπο σας μία δοκιμασία εσωτερική.
Περιμένεις να σου μιλήσει το θείο. Κάνεις προσωπικές επιλογές βέβαια, αλλά αν είναι οι σωστές επιλογές, περιμένεις να σου πει το θείο, όσο και αν σας φανεί παράξενο. Πολύ συχνά οι άνθρωποι τα παρεξηγούν αυτά. Αλλά αν διαβάσετε τους μεγάλους μας ποιητές, για το θείο μιλάνε.
Αυτή είναι και η τοποθέτηση του καθενός. Με ποιο χρωματισμό συμπεριφέρεσαι απέναντι στη θεία εντολή. Όταν δηλαδή ο άνθρωπος σε όποιον τομέα και αν είναι, στην ουσία κάνει μία διαδρομή στον κύκλο της ψυχής. Μια διαδρομή που έχει δύο πράγματα με τα οποία θα πρέπει να συμφιλιωθεί και να αποφασίσει. Είναι το καλό και το κακό, το όμορφο και το άσχημο, το αγαθό και το αισχρό, το φως και το σκοτάδι.
– Ήρθε με τον ίδιο τρόπο ο Καποδίστριας; Ρωτάω γιατί έχετε δηλώσει ότι πριν φτάσετε στον Καποδίστρια, είχατε επιλέξει κάποιο άλλο πρόσωπο.
Όχι μόνο ένα, αλλά 5. Αλλά δεν προχώρησε, κάποιος τα έδιωχνε αυτά τα πρόσωπα. Έχει να κάνει με το πόσο έτοιμη ήταν η ψυχή σου για να σου δοθεί το φως. Εγώ για να φτάσω στο σημείο να μπορώ να δω τον Καποδίστρια – τουλάχιστον να προσπαθήσω – το σενάριο γράφτηκε 79 φορές, για να να μην προδοθεί το χρώμα της ψυχής του Καποδίστρια. Όταν είχε φτάσει λοιπόν σε αυτήν την ισορροπία, τότε όλα τα πράγματα που εμφανίστηκαν είναι αυτά που έπρεπε να εμφανιστούν.
– Επομένως, με το αποτέλεσμα το τελικό είστε ικανοποιημένος;
Θα πέσει το ταβάνι να με πλακώσει αλλιώς.
– Έχετε αναφερθεί και στο πόσο πολύ σημαντική ήταν και η συμβολή της Ελένης.
Οι άγγελοι υπάρχουν. Καμιά φορά οι άνθρωποι δεν τα πιστεύουν, είτε γιατί δεν τους μιλάνε ή καθυστερούν να το καταλάβουν. Αλλά και ως απόδειξη ότι υπάρχουν είναι η ταινία του Βέντερς, οι άγγελοι που κατεβαίνουν στη γη και προστατεύουν και ακούνε τον πόνο των ανθρώπων. Έτσι κι εγώ ήμουν πάρα πολύ τυχερός. Ποιος ξέρει γιατί; Ο δικός μου άγγελος ήταν η γυναίκα μου. Ακόμη και το «Καλή σου νύχτα κυρ Αλέξανδρε» στην ουσία η Ελένη ήταν ο αποδέκτης και μου το μετέφερε.
Το έχω πει ότι είναι άγγελος με φτερά και μου χαρίζει ιδέες για να κάνω τις ταινίες. Για αυτό στην πραγματικότητα όλοι μου οι ήρωες είναι στο μυαλό μου ένα.
– Στην πραγματικότητα ναι, γιατί έχουν κοινό μοτίβο όλοι αυτοί οι άνθρωποι. Ο Καποδίστριας θυσιάστηκε, ανέβηκε τον δικό του Γολγοθά. Ένας σύγχρονος Ιησούς Χριστός, ένας σύγχρονος Σωκράτης.
Χαίρομαι πολύ που το λέτε αυτό, ήταν ένας Ιησούς της εποχής. Ο Καποδίστριας θυσιάστηκε γνωρίζοντας, ανέβηκε τον δικό του Γολγοθά, πήγε προς προς τη μοίρα του και ξύπνησε πιο νωρίς για να μην έρθει μαζί του ο σωματοφύλακάς του και σκοτωθεί κι αυτός.
Οι ταινίες γίνονται για να ανοίξει η ψυχή του καθενός, για να πάρει ό, τι η ψυχή του καθενός έχει ανάγκη από το έργο. Δεν παίρνουν όλοι το ίδιο. Και πρέπει να είναι ανοιχτές οι ταινίες, για να πάρει ο καθένας αυτό που χρειάζεται η ψυχή του. Για να γίνει αυτό, πρέπει και η ψυχή της ταινίας να είναι αγαθή. Για να είναι αγαθή, πρέπει να έχεις βρει εσύ, ο διάμεσος, ο σκηνοθέτης, το πώς συνομιλεί η ψυχή του ήρωά σου με το θείο φως. Εάν το βρεις, θα μπορεί να λειτουργήσει. Εάν δεν το βρεις, δεν έχει νόημα.
«Ήταν άγιος ο Καποδίστριας»
– Τελικά ήταν άγιος ο Καποδίστριας ή κάτι σαν άγιος με τη συμβολική και ανθρωπιστική έννοια του όρου;
Ήταν άγιος. Τι είναι άγιος; Ένας άνθρωπος ο οποίος αποφασίζει να υπηρετήσει το θείο και τους ανθρώπους, όχι τον εαυτό του. Εάν είναι αυτός ο ορισμός του αγίου, ήταν άγιος.
Κατά έναν περίεργο τρόπο ο ίδιος όταν έπεσε από ένα άλογο και το πόδι του πιάστηκε από τον αναβολέα και έτρεχε το αφηνιασμένο ζώο, τον άφησε κάποια στιγμή έξω από τη Μονή Πλατυτέρα στην Κέρκυρα, ήταν νεκρός και επανήλθε. Ο ίδιος το θεώρησε θαύμα της Παναγίας και έκτοτε αποφάσισε να γίνει υπηρέτης του καλού. Η πρώτη του σκέψη ήταν να περάσει στην ιεροσύνη. Μετά είπε ότι πιο χρήσιμος θα είναι να κάνει άλλα πράγματα για τους ανθρώπους. Όλη του η ζωή ήταν για το καλό των άλλων. Ήταν ένας άνθρωπος που πίστευε βαθιά στην Ορθοδοξία.
– Η προσωποποίηση της ανιδιοτέλειας, του κάνω το καλό χωρίς αντάλλαγμα.
Εντελώς σε απόλυτο βαθμό. Και το άλλο είναι ότι είχε μια βαθιά αίσθηση της ιστορικότητας του Ελληνισμού, του έθνους. Τι σημαίνει αυτό; Είχε πλήρη γνώση τι είχε προηγηθεί πριν από αυτόν στο ανώτερο επίπεδο. Τι είχε προηγηθεί; Ο Μινωικός πολιτισμός κατ’ αρχήν, οι νόμοι του Μίνωα, οι οποίοι δεν ανακαλύφθηκαν από τον Έβανς.
Ξεκινάνε από την κατάθεση του ιδίου του Ομήρου που τους μνημονεύει, μετά του Πλάτωνα, που κάνει μια διατριβή πάνω στους νόμους των Μινωιτών. Και ο Λυκούργος στην οργάνωση της Σπάρτης στηρίχτηκε στους μινωικούς νόμους. Ο Καποδίστριας τους ήξερε, οι νόμοι του Μίνωα ήταν νόμοι που ανέβαινε πάνω στον Ψηλορείτη και κάθε 9 χρόνια τους υπαγόρευε ο Θεός. Δηλαδή ήταν θεϊκοί νόμοι που υπηρετούσαν τον άνθρωπο. Για αυτό και ο πρώτος μινωικός νόμος ήταν να είσαι εύμορφος, να είσαι δηλαδή αρμονικός με τη συμπαντική ομορφιά, δηλαδή με τον Θεό. Εάν λοιπόν συντονιστείς με τον Θεό, οι πράξεις σου είναι όμορφες, κάνουν καλό δηλαδή προς όλες τις κατευθύνσεις.
«Αν ζούσε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, θα είχε γράψει τη μουσική του Καποδίστρια»
– Πάμε στο κεφάλαιο που ακούει στο όνομα Βαγγέλης Παπαθανασίου. Άκουσα Mythodea στο τρέιλερ της ταινίας σας;
Ο Βαγγέλης επέμενε να κάνω τον Καποδίστρια πριν φύγει. Δηλαδή, αν δεν είχε φύγει, θα είχε γράψει αυτός τη μουσική. Όχι πως του Μάτσα δεν είναι συγκλονιστική.
Τι λέει ο Βαγγέλης; Όλοι είμαστε συνάθροιση δισεκατομμυρίων ετών μνήμης. Υπάρχουν δύο άνθρωποι στην Ελλάδα που έχουν μιλήσει για τη συμπαντική αρμονία. Ο Θεοδωράκης και ο Βαγγέλης. Ποια είναι η διαφορά τους; Ο Μίκης – που το ονόμαζε «συμφωνία των σφαιρών – προσεγγίζει την αρμονία, δηλαδή το θείο, από τη μεριά του ανθρώπου που ζει στη γη. Ο Βαγγέλης λέει το ίδιο πράγμα, αλλά σαν να το έχει δει από το κέντρο του σύμπαντος, από τη μεριά του Θεού. Αυτή η τεράστια διαφορά είναι που κάνει τη NASA να παίρνει τη μουσική του για να τη στείλει στο διάστημα.
Στο κέντρο όλων των πραγμάτων τον Βαγγέλη είναι η Ελλάδα πάντα. Και δεν πήρε ποτέ τίποτα από την Ελλάδα, ήταν η βαθιά αχάριστη απέναντί του. Δεν πουλούσε βλέπετε, ούτε στη woke ατζέντα ήταν, ούτε στις αριστερίζουσες τάσεις, οι οποίες σβήνουν, όπως σβήνουν όλες οι ιδεολογίες. Αυτό που δεν χάνεται είναι τι είναι το αγαθό και τι σχέση έχει μαζί του ο ελληνικός πολιτισμός. Αυτό πρέπει να γίνει κάποτε μόδα. Όταν θα γίνει μόδα, θα πραγματοποιηθεί αυτό που έλεγε ο Καποδίστριας: να είναι η Ελλάδα χώρα μήτρα.
– Να παράγουμε και να μην καταναλώνουμε εννοείτε.
Ακριβώς αυτό. Να παράγουμε, να γεννάμε, να το μιμούνται οι άλλοι, να το ακολουθούν και όχι να είμαστε καταναλωτές προϊόντων πνευματικών που έρχονται απ’ έξω. Δηλαδή ο Καποδίστριας ήταν ένα κομβικό πρόσωπο για να γίνει η Ελλάδα αυτό που έπρεπε να γίνει. Για αυτό τον δολοφόνησαν, για να μην γίνει.
– Έχετε αναφερθεί ειδικά στον Καποδίστρια από πόσα εμπόδια έπρεπε να περάσει, για να μπορέσει να υλοποιηθεί. Τι το διαφορετικό είχε αυτή η ταινία και γιατί δεν ήθελαν ορισμένοι να πάρει σάρκα και οστά ο Καποδίστριας στη μεγάλη οθόνη;
Γιατί δεν ήθελαν να ζήσει ο Καποδίστριας και τον δολοφόνησαν; Για τον ίδιο λόγο και τα ίδια κέντρα. Κοιτάξτε, οι Έλληνες δεν είναι καμωμένοι για να πεθάνουν στην άκρη που σκάει το κύμα. Είναι καμωμένοι όταν είναι να φύγουν, να πεθάνουν στη μέση του ωκεανού, στα μεγάλα βάθη. Πρέπει να κολυμπήσεις, για να φτάσεις στα μεγάλα βάθη.
Ο Καποδίστριας είναι ένας μεγάλος ποιητής. Ήταν το όλον του Ελληνισμού. Ήξερε πάρα πολύ καλά γιατί έπρεπε να ξαναγίνει η Ελλάδα κεντρική μήτρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, για να μην χαθεί στα σκοτάδια, όπως χάνεται τώρα. Αν είχε ακολουθηθεί ο Καποδίστριας και αυτά τα οποία είχε οραματιστεί, εμείς τώρα θα ήμαστε μια παγκόσμια πνευματική δύναμη ισοδύναμη με μια ατομική βόμβα που θα την κρατούσαν οι Έλληνες και θα την ακολουθούσαν οι άλλοι. Ε, για αυτό δολοφονήθηκε.
Γιατί η ταινία; Για τον ίδιο λόγο. Διότι η ταινία θα επαναφέρει στο κέντρο τις ουσίες του Καποδίστρια. Και δεν τις θέλουν, είτε είναι ξένα κέντρα, είτε Έλληνες που υπηρετούν τα ξένα κέντρα. Καθαρές κουβέντες που λένε και στο χωριό μου. Τώρα σε ό, τι με αφορά, τα προβλήματα είναι διλήμματα. Δηλαδή σου δίδονται και δοκιμάζεσαι. Θα αντέξεις ή θα υποταχθείς;
– Η στιγμή που λες το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι που λέει και ο ποιητής.
Βεβαίως, ο κύριος Καβάφης. Εγώ λοιπόν είμαι στον κινηματογράφο μαραθωνοδρόμος. Προσπαθώ δηλαδή να φτάσω στο στάδιο στα 42 χιλιόμετρα, χωρίς να σκέφτομαι αν στη μέση του δρόμου θα πεθάνω. Μόνο αν πεθάνω, θα φύγω. Αγωνίζομαι μέχρι το τέλος. Ο Καποδίστριας έκανε το ίδιο και όταν είδε ότι ήταν η ώρα του να φύγει, έφυγε και έγινε η θυσία του παράδειγμα. Δύο αιώνες τώρα κρύβουν τι είναι ο Καποδίστριας και λένε διάφορα ψέματα.
– Ότι ήταν δικτάτορας για παράδειγμα.
Ψέματα, λάσπη και δόλιες συμπεριφορές για να μην αποκτήσουν οι Έλληνες τη σχέση που πρέπει να έχουν με αυτό το θείο πλάσμα!
«Αν ήταν να μην κάνω την ταινία, θα προτιμούσα να με έχουν σκοτώσει»
– Δεχτήκατε μέχρι και απειλές, κύριε Σμαραγδή;
Εννοείται. Είναι η δεύτερη φορά που βρίσκομαι σε απειλές. Η πρώτη ήταν όταν δίδασκα στο Πάντειο. Το μάθημα ήταν ελληνοκεντρικό, για τον ελληνικό ψυχισμό και κατ΄ επέκταση τον βαθύ και μακραίωνο πολιτισμό μας. Ενεργοποιήθηκαν εναντίον μου και κυρίως μια συγκεκριμένη ομάδα που χρηματοδοτείται από αμφιλεγόμενα κέντρα. Αυτή λοιπόν η ομάδα με απείλησε ότι θα με σκοτώσει.
Παραιτήθηκα, αφού κατέθεσα την απειλή κατά της ζωής μου σε πέντε πρόσωπα, ένα εκ των οποίων είναι ο καθηγητής και πρώην πρύτανης Γιώργης Κοντογιώργης. Αν με σκοτώσουν ποιοι θα ήταν οι ηθικοί αυτουργοί. Εκεί κατάλαβα ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια δεν είναι ελληνικά. Σ΄ αυτήν την Ελλάδα ζούμε. Σε μια Ελλάδα που είναι επικίνδυνο να είσαι Έλληνας. Όμως κατάγομαι απ΄ τον Ψηλορείτη. Εκεί δεν πάτησε Τούρκος, θα πατήσουν τα δήθεν αυτά προοδευτικά ανθρωπάκια των ξένων ισοπεδωτικών κύκλων; Η Ελλάδα επέζησε λόγω μιας σειράς διαδοχικών θαυμάτων, ακριβώς γιατί έχει μεγάλο ιστορικό και πολιτιστικό βάθος. Παραμένει ένα πλοίο μέσα στις καταιγίδες που καταφέρνει και δεν βυθίζεται. Κατάλαβα όμως πως η παιδεία είναι προσδιορισμένη από συγκεκριμένα κέντρα του εξωτερικού.
Πίσω από το κυνηγητό που μου κάνουν τώρα είναι μια φατρία του ελληνικού κινηματογράφου που χρηματοδοτείται από σκοτεινές δυνάμεις. Είναι οι «Αποστολογιώργδες». Ο πόλεμος ήταν να μην βρω τα χρήματα. Έγινε και διακοπή της ταινίας. Θα τα γράψω αυτά κάποτε. Είναι μια μικρή Οδύσσεια. Έπιαναν μέχρι και άτομα από το καλλιτεχνικό προσωπικό που τους έλεγαν «αν πάτε να δουλέψετε στον Καποδίστρια, δεν θα ξαναδουλέψετε στο σινεμά». Ηθοποιούς και τεχνικούς τούς απειλούσαν. Έκαναν δηλαδή αποκλεισμό.
– Ένα cancel δηλαδή.
Και τον Καποδίστρια τον απειλούσαν, αλλά δεν έκανε πίσω. Και όταν είχαν αποφασίσει τη δολοφονία, πήγε ο Άγγλος πρέσβης και του μετέφερε «θα σας σκοτώσουν κύριε Κυβερνήτα και αν θέλετε εμείς η Αγγλία μπορούμε να σας φυγαδεύσουμε». «Θέλετε δηλαδή να με εξευτελίσετε. Μα εγώ ξέρω και ποιοι θα με σκοτώσουν. Και πίσω από αυτούς είστε εσείς. Αλλά το θέμα είναι τι θα πει ιστορία για σας». Έτσι έφυγε ο Καποδίστριας.
– Μετά τις απειλές αυτές ήσασταν προετοιμασμένος για τα πάντα;
Να μην σας πω ότι παρακαλούσα κιόλας. Αν ήταν να μην κάνω την ταινία, θα προτιμούσα να με έχουν σκοτώσει γιατί θα πήγαινα πιο γρήγορα στην Ελένη. Ξέρω ότι η γυναίκα μου εκεί που είναι τώρα, προστατεύει την ταινία. Πιστεύω θα χαιρόταν η Ελένη που με ξέρει καλά, γιατί δεν θα είχα υποταχτεί στα θέλω των άλλων και θα υπηρετούσα την πατρίδα μου με τον τρόπο που έπρεπε. Κι ας έφευγα. Θα χαιρόταν.
Δεν αξίζει στους Έλληνες. Δεν μας αξίζει να είμαστε υποταγμένοι. Ο Ελληνισμός επέζησε διότι το μικρό δεν υποτάχθηκε ποτέ και γινόταν μεγάλο. Αν σκεφτείς τι κάναμε στην πραγματικότητα με τον Μέγα Αλέξανδρο και πώς το μικρό πράγμα που ήταν η Ρωμαϊκή Ανατολική Αυτοκρατορία έγινε Βυζάντιο. Μεγάλο πράγμα. Το κάνανε οι Έλληνες αυτό.
Επειδή πρέπει να κλείσουμε σιγά-σιγά, θα είναι η τελευταία σας ταινία ο Καποδίστριας ή έχετε κι άλλα να πείτε;
Πριν ολοκληρωθεί η ταινία, έλεγα ότι θα είναι η τελευταία μου ταινία, διότι πιστεύω ότι είναι στρογγυλή. Είναι όλα ειπωμένα, κατά την άποψή μου, όπως έπρεπε να ειπωθούν. Το χρέος μου στην πατρίδα το κάνω.
Όταν την είδα ολοκληρωμένη την ταινία, συνέβησαν δύο πράγματα. Είπα στη μοντέζ να μην βάλει το όνομά μου και μου είπε γιατί; Είπα εγώ νομίζω ότι ήταν κατ’ εντολήν, ήμουν διάμεσος. Δεν είναι δημιούργημά μου. Όπως ο Θεοτοκόπουλος ζωγράφιζε και έγραφε από κάτω συχνά «χειρ» (=χέρι). Μου είπε «μην το κάνεις γιατί θα σε παρεξηγήσουν. Γιάννη» και δεν το έβαλα το «χειρ» και έβαλα το όνομά μου κανονικά.
Όμως όταν είδα την ταινία ολοκληρωμένη και είδα ότι ειπώθηκε το πράγμα όπως θα έπρεπε να ειπωθεί, βγήκα έξω από την ταινία και είδα ότι δεν μπορώ να σταματήσω. Έχω το δικαίωμα να σταματήσω; Πρέπει να ρωτήσω και είμαι στη διαδικασία τώρα να ρωτήσω εάν κάτι που έχω στο μυαλό μου μπορεί να πάρει σάρκα και οστά.