Οι Κύπριοι δεν επιλέγουν πλέον τα τουριστικά επαγγέλματα

Του Μιχάλη Δημοσθένους*
Ο τουρισμός υπήρξε διαχρονικά ένας από τους βασικότερους πυλώνες της κυπριακής οικονομίας. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο: όλο και λιγότεροι Κύπριοι επιλέγουν να εργαστούν στον συγκεκριμένο κλάδο. Το κενό καλύπτεται πλέον σε μεγάλο βαθμό από ξένους εργαζόμενους, συχνά χωρίς επαρκή κατάρτιση ή γνώση της ελληνικής γλώσσας. Αυτό δημιουργεί προκλήσεις στην ποιότητα της φιλοξενίας και στην εικόνα της Κύπρου ως προορισμού. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ποιοι παράγοντες αποθαρρύνουν τους Κύπριους από το να ενταχθούν ή να παραμείνουν στα τουριστικά επαγγέλματα;
1. Οι χαμηλές αμοιβές απέναντι σε υψηλές απαιτήσεις. Πολλές θέσεις στον τουρισμό απαιτούν γενναιοδωρία, υπομονή, εξυπηρέτηση υψηλού επιπέδου και ικανότητα διαχείρισης απαιτητικών καταστάσεων. Παρ’ όλα αυτά, οι μισθοί σε πολλές περιπτώσεις δεν αντικατοπτρίζουν τις απαιτήσεις της δουλειάς, κάνοντας άλλους κλάδους πιο ελκυστικούς.
2. Η εξουθενωτική φύση του επαγγέλματος. Η δουλειά σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και τουριστικές μονάδες συνεπάγεται: σπαστά ωράρια, βάρδιες μέχρι αργά το βράδυ, εργασία σε αργίες, Σαββατοκύριακα και περιόδους αιχμής. Το αποτέλεσμα είναι περιορισμένη προσωπική ζωή και συχνή επαγγελματική εξουθένωση.
3. Η εποχικότητα που στερεί σταθερότητα. Παρά το ότι η Κύπρος έχει όλο το απαραίτητο υπόβαθρο για 12μηνο τουρισμό, η αγορά εξακολουθεί να λειτουργεί κυρίως εποχικά. Πολλοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν μεγάλα κενά ανεργίας ή καλούνται να αλλάζουν συνεχώς εργοδότες, γεγονός που μειώνει το αίσθημα ασφάλειας.
4. Απουσία επαγγελματικού κύρους και προοπτικής εξέλιξης. Ο τουρισμός δεν προβάλλεται στους νέους ως επάγγελμα κύρους, με σταθερές προοπτικές και εξειδίκευση. Σε αρκετές επιχειρήσεις απουσιάζουν καθαρές βαθμίδες εξέλιξης και ουσιαστική επιμόρφωση. Η απουσία επαγγελματικού σεβασμού οδηγεί πολλούς να εγκαταλείψουν τον κλάδο.
5. Η πληθώρα ανειδίκευτων ξένων εργαζομένων. Η μαζική είσοδος ξένων υπαλλήλων με χαμηλές οικονομικές απαιτήσεις έχει ανατρέψει τις ισορροπίες. Παρότι καλύπτουν ανάγκες, συχνά δημιουργούν: γλωσσικά κενά στην εξυπηρέτηση, δυσκολίες επικοινωνίας με τους επισκέπτες, άνιση ποιότητα υπηρεσιών. Επιπλέον, οι νέοι Κύπριοι θεωρούν ότι ο κλάδος έχει «υποβαθμιστεί», μειώνοντας το ενδιαφέρον τους.
6. Η πολιτισμική στροφή των νέων γενεών. Οι νέοι σήμερα αναζητούν: εργασιακή ισορροπία, δημιουργικότητα, εργασιακό περιβάλλον με σεβασμό και δικαιοσύνη, ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης. Όταν ο κλάδος δεν τους προσφέρει αυτά, προτιμούν άλλες επιλογές, όπως η τεχνολογία, η επιχειρηματικότητα ή κλάδοι γραφείου.
7. Έλλειψη εθνικής στρατηγικής για το ανθρώπινο δυναμικό. Η Κύπρος διαθέτει ισχυρό brand φιλοξενίας, αλλά δεν έχει οικοδομήσει με την ίδια συνέπεια μια αντίστοιχη στρατηγική για την επαγγελματική αναβάθμιση των εργαζομένων στον τουρισμό. Χρειάζονται: συστηματικά προγράμματα κατάρτισης, επαγγελματική πιστοποίηση, προώθηση της Κυπριακής φιλοξενίας ως επαγγελματικής αρετής, έλεγχοι ποιότητας που εφαρμόζονται στην πράξη.
Προς μια νέα προσέγγιση: Ο τουρισμός ως καριέρα και όχι ανάγκη. Για να ξαναγίνουν τα τουριστικά επαγγέλματα ελκυστικά στους Κύπριους, απαιτείται ένα συνδυαστικό σχέδιο δράσης: αναβάθμιση αμοιβών και συνθηκών εργασίας, προώθηση ολόχρονου τουρισμού, επένδυση στη συνεχή εκπαίδευση και πιστοποίηση, επαναφορά της κυπριακής φιλοξενίας ως σημείο υπερηφάνειας, ενίσχυση της επαγγελματικής ταυτότητας του κλάδου.
Η Κύπρος διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα για να προσφέρει υψηλού επιπέδου τουρισμό. Το ζητούμενο είναι να αποκτήσουν αντίστοιχο επίπεδο και οι συνθήκες εργασίας, ώστε οι Κύπριοι να επιλέξουν ξανά, συνειδητά και με όραμα, μια καριέρα στη μεγαλύτερη βιομηχανία του τόπου.
*Διευθύνων Σύμβουλος, Εμπειρογνώμονας Τουρισμού & Επιμόρφωσης, Εκπρόσωπος Δεξαμενής Τουρισμού