Οι δέκα άνθρωποι που διαμόρφωσαν την Επιστήμη το 2025

Δέκα ανθρώπους που βρίσκονται στο επίκεντρο μερικών από τις σημαντικότερες επιστημονικές ιστορίες του 2025 ξεχώρισε το περιοδικό Nature στην ετήσια λίστα που δημοσιεύει σήμερα.
Λίγο μετά τη γέννηση του KJ Muldoon, τον Αύγουστο του 2024, οι γιατροί παρατήρησαν ότι κοιμόταν πολύ και έτρωγε πολύ λίγο. Έπειτα από σειρά εξετάσεων, διαπίστωσαν ότι το βρέφος έχει μια εξαιρετικά σπάνια γενετική πάθηση, που ονομάζεται ανεπάρκεια CPS1 και επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να επεξεργάζεται πρωτεΐνες. Η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί με μεταμόσχευση ήπατος, αλλά περίπου τα μισά από τα μωρά με ανεπάρκεια CPS1 πεθαίνουν στην πρώιμη βρεφική ηλικία.
Μία από τους γιατρούς του KJ, η Ρεμπέκα 'Αρενς- Νίκλας, παιδίατρος στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφειας στην Πενσιλβάνια, αναρωτήθηκε αν θα μπορούσε να υπάρχει άλλη λύση, η διόρθωση του ελαττωματικού ενζύμου στο ήπαρ του. Αυτή και ο Κίραν Μουσουνούρου, καρδιολόγος στην Ιατρική Σχολή Perelman στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας, είχαν ένα τολμηρό σχέδιο για τη θεραπεία παιδιών με σπάνιες γενετικές διαταραχές χρησιμοποιώντας θεραπείες επεξεργασίας γονιδίων προσαρμοσμένες σε μοναδικές αλληλουχίες DNA.
Μέσα σε λίγους μήνες ο KJ θα γινόταν το πρώτο άτομο που έλαβε εξατομικευμένη θεραπεία επεξεργασίας γονιδιώματος βασισμένη στην τεχνική CRISPR. Χρειάστηκε μια μεγάλη ομάδα ερευνητών από τον ακαδημαϊκό χώρο και τη βιομηχανία για να το πετύχει αυτό μέσα σε λίγους μήνες. Στις 25 Φεβρουαρίου 2025, ο KJ έλαβε την πρώτη από τις τρεις εγχύσεις. Αφού πέρασε τις πρώτες 307 ημέρες της ζωής του στο νοσοκομείο, ο KJ επέστρεψε στο σπίτι του τον περασμένο Ιούνιο. Στο σπίτι, συνέχισε να πετυχαίνει τα αναπτυξιακά ορόσημα, εξακολουθώντας να χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή και τακτική παρακολούθηση.
O KJ επιλέχθηκε από το Nature ως ένα από τα δέκα πρόσωπα της χρονιάς στον επιστημονικό τομέα για το 2025. Το ερώτημα, πάντως, όπως επισημαίνεται στο περιοδικό, είναι το πώς θα διασφαλιστεί ότι και άλλα παιδιά θα έχουν την ίδια ευκαιρία, καθώς το κόστος της εξατομικευμένης θεραπείας ανέρχεται σε εκατομμύρια δολάρια και οι επενδυτές αποφεύγουν τις εταιρείες επεξεργασίας γονιδιώματος.
Στον τομέα της βιοϊατρικής έχει επιλεγεί από το Nature ακόμα μία σημαντική εξέλιξη στη θεραπεία σπάνιων διαταραχών. Η Σάρα Ταμπρίζι, νευρολόγος στο University College London, είναι μέλος μιας ομάδας που εφάρμοσε μια θεραπεία με την οποία επιβραδύνθηκε η ανάπτυξη της θανατηφόρας γενετικής πάθησης της Νόσου του Χάντινγκτον.
Μια εντελώς νέα πτυχή του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος ανακάλυψε η Γιφάτ Μερμπλ, συστημική βιολόγος στο Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann του Ισραήλ, μελετώντας τα κέντρα ανακύκλωσης πρωτεϊνών του κυττάρου, γνωστά ως πρωτεασώματα. Διαπίστωσε ότι υπό ορισμένες συνθήκες, τα πρωτεασώματα κόβουν τις πρωτεΐνες για να δημιουργήσουν αντιμικροβιακά πεπτίδια που βοηθούν στην καταπολέμηση λοιμώξεων.
Έχοντας ως στόχο του την καταπολέμηση ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια, ο ερευνητής στο Ίδρυμα Oswaldo Cruz της Βραζιλίας, Λουτσιάνο Μορέιρα, άνοιξε το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής κουνουπιών μολυσμένων με το βακτήριο Βολμπάχια. Απελευθερώνοντας εκατομμύρια από αυτά τα έντομα, τα οποία έχουν μειωμένη ικανότητα να μεταδίδουν επιβλαβή παθογόνα, ο Μορέιρα ελπίζει να καταπολεμήσει την εξάπλωση του θανατηφόρου δάγκειου πυρετού.
Η Πρίσιους Ματσόσο, αξιωματούχος δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Witwatersrand στη Νότια Αφρική, έχει επιλεγεί για τη λίστα του Nature, καθώς ήταν συμπρόεδρος της ομάδας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που διηύθυνε τις διαπραγματεύσεις για να υπογραφεί η πρώτη συνθήκη ετοιμότητας για πανδημίες στον κόσμο από τα περίπου 190 έθνη-μέλη του ΠΟΥ, έπειτα από χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων.
Η Σούζαν Μονάρεζ, μικροβιολόγος και ανοσολόγος που απολύθηκε γρήγορα από τη θέση της επικεφαλής των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, αντιτάχθηκε στην κυβέρνηση Τραμπ, όταν διατάχθηκε να απολύσει συναδέλφους της δημόσιους υπαλλήλους και να προωθήσει πολιτικές εμβολιασμού που δεν υποστηρίζονται επιστημονικά.
Στον χώρο της τεχνολογίας, το Nature αναδεικνύει τον Κινέζο επιχειρηματία, Λιάνγκ Γουενφέγκ, ο οποίος το 2025 «τάραξε» τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης με την κυκλοφορία του μεγάλου γλωσσικού μοντέλου της εταιρείας του DeepSeek, που λειτουργεί στο ίδιο επίπεδο με μερικά από τα καλύτερα υπάρχοντα μοντέλα, αλλά κατασκευάστηκε με ελάχιστους πόρους.
Ο Ατσάλ Αγκραβάλ, επιστήμονας δεδομένων στην Ινδία, έχει ξεχωρίσει, καθώς αφιέρωσε τον χρόνο του στην αποκάλυψη ζητημάτων ακεραιότητας της έρευνας στη χώρα του. Το έργο του συνέβαλε σε μια αλλαγή πολιτικής-ορόσημο στον τρόπο με τον οποίο κατατάσσονται τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ινδία.
Το Αστεροσκοπείο Vera Rubin στη Χιλή υπόσχεται τις καλύτερες εικόνες μακρινών γαλαξιών Ο Τόνι Τάισον, φυσικός στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις, του οποίου η δουλειά στην τεχνολογία ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης του τηλεσκοπίου, το ονειρεύτηκε για πρώτη φορά πριν από περισσότερα από 30 χρόνια και το είδε να γίνεται πραγματικότητα.
Τέλος, η Μένγκραν Ντου, γεωεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Μηχανικής Βαθέων Θαλασσών της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, αντιμετώπισε διάφορους κινδύνους όταν αυτή και η ομάδα της έκαναν μια υποβρύχια κατάδυση 9.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού και πήραν τις πρώτες φευγαλέες εικόνες ενός οικοσυστήματος γεμάτου με παράξενα πλάσματα.
Στο αφιέρωμά του το περιοδικό Nature ξεχωρίζει και πέντε ανθρώπους που αναμένεται να ξεχωρίσουν το 2026. Ο Ριντ Γουάιζμαν και τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής Artemis II της NASA θα κάνουν ένα ταξίδι γύρω από τη Σελήνη, καθώς δοκιμάζουν το διαστημόπλοιο Orion και προετοιμάζουν το έδαφος για μελλοντικές αποστολές στην επιφάνεια της Σελήνης.
Η Τζορτζίνα Λονγκ, ογκολόγος στο Ινστιτούτο Μελανώματος της Αυστραλίας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, βοήθησε στην ανάπτυξη μιας ανοσοθεραπείας για έναν επιθετικό και δύσκολο στη θεραπεία τύπο όγκου στον εγκέφαλο. Η θεραπεία μπαίνει τώρα σε κλινικές δοκιμές.
Ο ιολόγος του Ινστιτούτου Παστέρ στη Σενεγάλη, Αμαντού Σαλ, συνέβαλε στη δημιουργία του προγράμματος MADIBA με στόχο την ανοσοποίηση μέσω εμβολιασμού ως θεμελίου ενός ισχυρού συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης. Το πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει την παραγωγή εμβολίων υψηλής ποιότητας για ασθένειες, όπως ο Έμπολα και η ιλαρά.
Η 'Αλις Ξιάνγκ, παγκόσμια επικεφαλής Διακυβέρνησης της Τεχνητής Νοημοσύνης στη Sony AI, έχει δείξει ότι είναι δυνατή η εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης σε ένα σύνολο δεδομένων εικόνας, που προέρχεται από ηθικές πηγές και μειώνει τις προκαταλήψεις.
Τέλος, η Κολέτ Ντελαβάλα, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της οργάνωσης πολιτικού ακτιβισμού για την υπεράσπιση του επιστημονικού οικοσυστήματος στις ΗΠΑ «Stand Up for Science», έχει επικεντρωθεί στην αντίσταση ενάντια στην προσπάθεια της κυβέρνησης των ΗΠΑ να βάλει στο στόχαστρο τις επιστημονικές πρωτοβουλίες της χώρας ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του 2026.
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ