Οι αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και η αμφιλεγόμενη ειρηνευτική πρόταση Τραμπ για την Ουκρανία

Στο επίκεντρο του διεθνούς Τύπου βρίσκεται αυτή την εβδομάδα η αλλαγή πλεύσης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, με αφορμή τις διαρροές για το νέο «σχέδιο ειρήνης» του Ντόναλντ Τραμπ. Αναλυτές σε Ουάσιγκτον, Λονδίνο και Κίεβο εξετάζουν με ανησυχία το πλαίσιο των 28 σημείων, το οποίο φέρεται να προκρίνει εδαφικές παραχωρήσεις υπέρ της Μόσχας, προκαλώντας τριγμούς στη δυτική συμμαχία και φόβους για μια νέα «Συμφωνία του Μονάχου» που θα νομιμοποιήσει τις ρωσικές βλέψεις.
Την ίδια στιγμή, η σύγκρουση στην Ευρώπη αποκτά έντονα χαρακτηριστικά υβριδικού πολέμου, καθώς περιστατικά δολιοφθοράς σε κρίσιμες σιδηροδρομικές αρτηρίες της Πολωνίας απειλούν ευθέως τη ροή στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής η αστάθεια διαιωνίζεται: η Χεζμπολάχ διαμηνύει την αδιαλλαξία της για την εδαφική ακεραιότητα του Λιβάνου, ενώ η Τεχεράνη, παρά τα πλήγματα στο πυρηνικό της πρόγραμμα, στρέφεται στην ενίσχυση του βαλλιστικού της οπλοστασίου. Τέλος, στην Ασία, η γεωπολιτική σκακιέρα μεταξύ Κίνας, Ταϊβάν και Ιαπωνίας παραμένει ρευστή, με τις περιφερειακές δυνάμεις να επιδιώκουν μια εύθραυστη διαχείριση του ανταγωνισμού, στη σκιά των επερχόμενων εξελίξεων στον Λευκό Οίκο.
Ο Δυτικός Τύπος
Στην ανάλυση με τίτλο «Το να βοηθήσουμε τη Ρωσία να γίνει ξανά μεγάλη δεν είναι προς το συμφέρον της Αμερικής», που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα The Washington Times στις 25 Νοεμβρίου, ο Clifford D. May γράφει ότι ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται αρχικά να υποστηρίζει το σχέδιο ειρήνης 28 σημείων, το οποίο συνέταξαν ο ειδικός απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, και ο ντε φάκτο ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου Προέδρου Πούτιν, Κιρίλ Ντμίτριεφ. Ωστόσο, Αμερικανοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Γενεύη για να αναθεωρήσουν το σχέδιο, επιτυγχάνοντας «σημαντική πρόοδο» και μειώνοντας τα σημεία του από 28 σε 19. Ο Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος προορίζεται για τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών, δήλωσε ότι το σχέδιο είναι «ζωντανό και αλλάζει καθημερινά», ενώ ο Τραμπ αποφάσισε να επιδείξει ευελιξία ως προς τις προθεσμίες. Ο αρθρογράφος τονίζει ότι η εγκατάλειψη της Ουκρανίας θα μπορούσε να εκληφθεί από τον Σι Τζινπίνγκ ως επανάληψη της υποχώρησης του Μπάιντεν από το Αφγανιστάν, δικαιολογώντας έτσι μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν. Ο Πούτιν, με στόχο την ανασύσταση της Σοβιετικής Ένωσης, έχει συμμαχήσει με την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, σχηματίζοντας έναν «άξονα επιτιθέμενων». Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να βοηθήσουν τον Πούτιν να επιτύχει τους ιμπεριαλιστικούς και αντιαμερικανικούς στόχους του.
«Η άποψη του Guardian για ένα βιώσιμο πλαίσιο ειρήνης για την Ουκρανία: με τη βοήθεια της Ευρώπης, ο Ζελένσκι μπορεί να έχει καλύτερα χαρτιά», ήταν ο τίτλος στο κύριο άρθρο της The Guardian (ημερομηνία πρόσβασης: 27 Νοεμβρίου). Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, στις τελευταίες προτάσεις ειρήνης ο Αμερικανός Πρόεδρος απέκλεισε το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του από τις συζητήσεις, οι οποίες αντανακλούσαν τις θέσεις του Κρεμλίνου. Το σχέδιο 28 σημείων, που φέρεται να συντάχθηκε από τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και τον σύμβουλο του Κρεμλίνου, Κιρίλ Ντμίτριεφ, ήταν στην ουσία μια αναδιατύπωση των μεγαλομανών απαιτήσεων του Πούτιν. Μια συμφωνία που θα βασιζόταν στην παράδοση νέων εδαφών του Ντονμπάς στη Ρωσία, στον περιορισμό της κυριαρχίας της Ουκρανίας και στη δραστική μείωση του μεγέθους του μελλοντικού στρατού της, δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτή από το Κίεβο. Η Ευρώπη, που φέρει το μεγαλύτερο βάρος της συνεχιζόμενης στήριξης της Ουκρανίας, μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή και το συλλογικό της εκτόπισμα για να παράσχει στον Ζελένσκι τα διαπραγματευτικά χαρτιά που του λείπουν. Εάν η ΕΕ καταφέρει να συμφωνήσει σε ένα δάνειο 140 δισεκατομμυρίων ευρώ για αποζημιώσεις στο Κίεβο, με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, η πεποίθηση του Πούτιν ότι μπορεί να αντέξει περισσότερο από την ουκρανική αντίσταση ενδέχεται να αρχίσει να κλονίζεται. Η παροχή όπλων και χρηματοοικονομικής στήριξης, καθώς και η αύξηση της οικονομικής πίεσης στη Ρωσία, είναι απαραίτητα στοιχεία για να αλλάξουν οι υπολογισμοί στο Κρεμλίνο και να οδηγηθεί ο Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η Libération, σε δημοσίευμα με τίτλο «Μια πράξη σαμποτάζ χωρίς προηγούμενο» (ημερομηνία πρόσβασης: 27 Νοεμβρίου), ανέφερε ότι η Πολωνία ανακοίνωσε πως δύο τμήματα της σιδηροδρομικής γραμμής Βαρσοβία-Λούμπλιν επλήγησαν από εκρήξεις, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως σαμποτάζ. Ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ επιβεβαίωσε ότι έκρηξη κατέστρεψε τη γραμμή κοντά στη Μίκα, ενώ ζημιές εντοπίστηκαν και πλησιέστερα στο Λούμπλιν. Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι στόχευε στην αποσταθεροποίηση της χώρας και, ενδεχομένως, στη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Σύμφωνα με το γαλλικό δημοσίευμα, οι πολωνικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα, θεωρώντας εξαιρετικά πιθανό ότι και το δεύτερο περιστατικό αποτελεί δολιοφθορά. Ο Υπουργός Άμυνας ανακοίνωσε ότι ο στρατός θα επιθεωρεί τα υπόλοιπα 120 χλμ. της στρατηγικής σημασίας γραμμής έως τα ουκρανικά σύνορα, με περιπολίες, drones και ελικόπτερα. Η γραμμή θεωρείται κρίσιμη για την αποστολή δυτικής βοήθειας στο Κίεβο. Σύμφωνα με την εφημερίδα, παρά την έλλειψη άμεσης ανάληψης ευθύνης, υπάρχουν ισχυρές υποψίες για ρωσική εμπλοκή, καθώς η Πολωνία έχει υποστεί σειρά επιθέσεων, εμπρησμών και κυβερνοεπιθέσεων από την έναρξη του πολέμου. Ο Τουσκ τόνισε πως η επίθεση πιθανόν να αποσκοπούσε ακόμη και στην ανατίναξη διερχόμενης αμαξοστοιχίας, αποτελώντας σαφή προσπάθεια πρόκλησης σιδηροδρομικής τραγωδίας.
Ο Τύπος της Μέσης Ανατολής
«Ο αρχηγός της Χεζμπολάχ: Δεν θα επιτρέψουμε στον εχθρό να κατακτήσει ούτε σπιθαμή λιβανικού εδάφους», ήταν ο τίτλος δημοσιεύματος του Press TV (ημερομηνία πρόσβασης: 27 Νοεμβρίου). Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο αναπληρωτής αρχηγός της λιβανέζικης οργάνωσης, Σεΐχης Ναΐμ Κασέμ, εξέφρασε την αποφασιστικότητα της Χεζμπολάχ απέναντι στις ξένες πιέσεις και τις ισραηλινές επιθέσεις. Σε τηλεοπτικό διάγγελμα από τη Βηρυτό, με αφορμή την πρώτη επέτειο από τη δολοφονία του Μοχάμεντ Αφίφ Ναμπουλσί, ο Κασέμ τόνισε ότι η οργάνωση δεν θα επιτρέψει την παραχώρηση ή την κατάληψη λιβανικού εδάφους. Υπογράμμισε ότι η ανεξαρτησία του Λιβάνου κερδήθηκε με θυσίες, ενώ η αντίσταση έχει ως αποστολή την εκδίωξη των κατακτητών. Κατηγόρησε τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για τις τρέχουσες κρίσεις —συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής κατάρρευσης— και χαρακτήρισε την αμερικανική «κηδεμονία» ως απειλή. Κάλεσε την κυβέρνηση του Λιβάνου να υιοθετήσει μέτρα ενότητας και να αντισταθεί στις ισραηλινές πιέσεις, αποφεύγοντας παραχωρήσεις που οδηγούν σε περαιτέρω υποταγή, τονίζοντας ότι η συνεργασία όλων είναι απαραίτητη για την απελευθέρωση της χώρας.
Η Jerusalem Post, σε κύριο άρθρο με τίτλο «Η καταστροφή των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν δεν εξάλειψε την απειλή, αλλά τη διεύρυνε σε όλη την περιοχή» (ημερομηνία πρόσβασης: 28 Νοεμβρίου), αναφέρει ότι, παρότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν καταστράφηκαν ολοσχερώς μετά τον πόλεμο του Ιουνίου, ο κίνδυνος παραμένει. Οι 20.000 φυγοκεντρητές έχουν καταστραφεί και ο εμπλουτισμός ουρανίου έχει σταματήσει, ωστόσο η Τεχεράνη στρέφει πλέον την προσοχή της στην ανάπτυξη νέων, υπόγειων υποδομών και σε ένα ταχύτατα αυξανόμενο οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων. Η ανάλυση του Γιόνα Τζέρεμι Μπομπ (Yonah Jeremy Bob) υπογραμμίζει ότι, πριν από την επιχείρηση “Rising Lion”, το Ιράν διέθετε περίπου 2.500 πυραύλους, με προοπτική να ξεπεράσει τους 6.000 έως το 2026. Ο Αλί Χαμενεΐ φαίνεται να εγκαταλείπει την άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ, εστιάζοντας στην ενίσχυση της περιφερειακής του ισχύος έναντι των σουνιτικών κρατών. Το άρθρο προτείνει άμεση περιφερειακή συνεργασία: ενοποίηση των συστημάτων αεράμυνας, ανταλλαγή πληροφοριών για τις ιρανικές εγκαταστάσεις και ένα ενιαίο διπλωματικό μήνυμα ότι κάθε επίθεση θα αντιμετωπιστεί συλλογικά. Το συμπέρασμα είναι σαφές: η αποτυχία του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν δεν σημαίνει το τέλος της απειλής.
Ο Τύπος της Ασίας
Το άρθρο γνώμης με τίτλο «Φωνή του Λαού: Οι εντάσεις Ιαπωνίας-Κίνας σε αντίθεση με τη ζωή των απλών ανθρώπων», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα The Asahi Shimbun (ημερομηνία πρόσβασης: 28 Νοεμβρίου), περιγράφει σκηνές από την καθημερινότητα στο Τόκιο, και συγκεκριμένα στη συνοικία Γκίνζα. Ο συγγραφέας παρατηρεί τέσσερις Κινέζες τουρίστριες σε εστιατόριο, οι οποίες, αν και μιλούν ζωηρά, δείχνουν ευγένεια χαμηλώνοντας τη φωνή τους όταν αντιλαμβάνονται ότι μπορεί να ενοχλούν. Το επεισόδιο αυτό παρουσιάζεται ως αχτίδα ελπίδας για αμοιβαία κατανόηση, παρά τις ψυχρές πολιτικές σχέσεις των δύο χωρών. Στη συνέχεια, ο αρθρογράφος επικρίνει την Υπουργό Σανάε Τακαΐτσι για τα σχόλιά της σχετικά με ενδεχόμενο «περιστατικό στην Ταϊβάν» και θεωρεί υπερβολικές τις αντιδράσεις του Πεκίνου, όπως τη σύσταση προς τους Κινέζους τουρίστες να αποφεύγουν την Ιαπωνία. Υπογραμμίζεται ότι η τουριστική κίνηση λειτουργεί ως βαλβίδα ασφαλείας στις διμερείς σχέσεις και το άρθρο καταλήγει με τον προβληματισμό γιατί οι κυβερνήσεις επιδιώκουν εντάσεις, όταν οι πολίτες επιθυμούν την ειρήνη.
Σε άρθρο γνώμης στη South China Morning Post (ημερομηνία πρόσβασης: 24 Νοεμβρίου) με τίτλο «Η σιωπή του Μπουσάν: πώς ο πραγματισμός των μεγάλων δυνάμεων ξαναγράφει το μέλλον της Ταϊβάν», ο Ρόμπιν Χου (Robin Hu) εξετάζει τη σιωπή που επικράτησε για το θέμα της Ταϊβάν κατά τη συνάντηση Σι Τζινπίνγκ – Ντόναλντ Τραμπ. Η απουσία αναφοράς λειτουργεί ως μήνυμα αμοιβαίας κατανόησης και ως ένδειξη προτίμησης για τη διαχείριση του ανταγωνισμού χωρίς άμεση αντιπαράθεση. Αυτή η προσέγγιση μειώνει τον κίνδυνο πολέμου, αλλά περιορίζει τις επιλογές της Ταϊβάν. Ο Τραμπ αντιλαμβάνεται τις συμμαχίες ως εμπορικές σχέσεις, πιέζοντας την Ταϊπέι να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες, γεγονός που επιτρέπει στο Πεκίνο να κερδίσει χρόνο αντί να κλιμακώσει στρατιωτικά. Ο Σι, παρά την εντολή ετοιμότητας για πιθανή κρίση έως το 2027, βασίζεται στη στρατηγική της υπομονής λόγω των εσωτερικών οικονομικών προκλήσεων. Παράλληλα, οι πολιτικές εξελίξεις στην Ταϊβάν, όπως η εκλογή της Cheng Li-wun στην ηγεσία του Κουομιντάνγκ, διευκολύνουν ένα κλίμα διαλόγου που εξυπηρετεί τη «διαχειριζόμενη σταθερότητα».
Ο Τύπος της Ρωσίας και της Ουκρανίας
Ο Ντμίτρι Νόβικοφ (Dmitry Novikov), στην ανάλυση με τίτλο «Σχεδιασμένη διπλωματία: Πώς η επίλυση της ουκρανικής κρίσης ξεπέρασε το αδιέξοδο και γιατί υπάρχει ξανά ο κίνδυνος αποτυχίας» (Izvestia, ημερομηνία πρόσβασης: 27 Νοεμβρίου), γράφει ότι οι πληροφορίες για νέες πρωτοβουλίες των ΗΠΑ αναφορικά με την επίλυση της ουκρανικής κρίσης αντιμετωπίζονται στη Μόσχα με σκεπτικισμό, λόγω της μακράς και ασταθούς διαδικασίας διαπραγματεύσεων. Το σχέδιο 28 σημείων του Στίβεν Γουίτκοφ, απεσταλμένου του Τραμπ, αποτελεί το πιο λεπτομερές έγγραφο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια από τον Ψυχρό Πόλεμο. Το σχέδιο προτείνει περιορισμούς στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των στρατιωτικών της δυνατοτήτων και της συνταγματικής κατοχύρωσης της ουδετερότητάς της, καθώς και την παραχώρηση εδαφών, συμπεριλαμβανομένου του Ντονμπάς. Σε αντάλλαγμα, η Ουκρανία θα λάβει βοήθεια για την οικονομική της ανάκαμψη. Το σχέδιο αναγνωρίζει ότι η Ουκρανία αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και αποσκοπεί στην επίλυσή του. Η υλοποίηση του σχεδίου εξαρτάται από τη διατήρηση της πολιτικής βούλησης της Ουάσιγκτον. Η αμερικανική πολιτική στην Ουκρανία, παρά τις διακυμάνσεις, διατηρεί μια συνεπή προσέγγιση. Το σχέδιο είναι αποδεκτό για τη Μόσχα, με μοναδική παραχώρηση την παραίτηση από εδάφη στη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα που δεν έχουν καταληφθεί από ρωσικά στρατεύματα. Ωστόσο, η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα συνεχίσουν να αντιστέκονται σε μια τέτοια ειρηνευτική συμφωνία. Η θέση των ΗΠΑ θα δοκιμαστεί από τις πιέσεις των συμμάχων και τις εσωτερικές δυναμικές
«Η προδοσία της λιμοκτονούσας Ουκρανίας πολύ πριν από τη Συμφωνία του Μονάχου: Καθώς ο Τραμπ επιδιώκει να συνάψει συμφωνία με τον σύγχρονο Ρώσο Στάλιν, πρέπει να θυμόμαστε τι συνέβη την τελευταία φορά που ένας Αμερικανός πρόεδρος έκανε κάτι παρόμοιο», ήταν ο τίτλος της ανάλυσης του Μπογκντάν Ναχάιλο (Bohdan Nahaylo) που δημοσιεύτηκε στην Kyiv Post (ημερομηνία πρόσβασης: 27 Νοεμβρίου). Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να «προδώσει» ξανά την Ουκρανία, καθώς επιδιώκει να επιτύχει μια γρήγορη διπλωματική νίκη και να επωφεληθεί οικονομικά. Αυτή η προδοσία θυμίζει την αναγνώριση της Σοβιετικής Ένωσης από τον Ρούζβελτ το 1933, παρά τη γενοκτονία του Στάλιν εναντίον των Ουκρανών (Γολοντομόρ). Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και διανοουμένων, αγνόησε ή δικαιολόγησε τη λιμοκτονία, στέλνοντας το μήνυμα ότι οι μαζικές δολοφονίες δεν έχουν συνέπειες. Αυτή η ηθική αποτυχία οδήγησε στη Συμφωνία του Μονάχου και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, ο Τραμπ προτείνει να νομιμοποιήσει τις εγκληματικές ενέργειες του Πούτιν, επαναλαμβάνοντας τα λάθη του παρελθόντος. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ιεράρχηση της σταθερότητας έναντι των αρχών και η ανταλλαγή της δικαιοσύνης με την ευκολία έχει καταστροφικές συνέπειες. Η προδοσία της Ουκρανίας δεν είναι μόνο μια εθνική τραγωδία, αλλά και μια δοκιμασία του δυτικού πολιτισμού, με κόστος εκατομμύρια ζωές και παγκόσμιους πολέμους.