Νηστεία: Ο διατροφικός θησαυρός που κρύβει η παράδοση

Νηστεία: Ο διατροφικός θησαυρός που κρύβει η παράδοση
Η νηστεία αποτελεί μία από τις παλαιότερες διατροφικές παραδόσεις του τόπου, όμως τα οφέλη της ξεπερνούν κατά πολύ τις θρησκευτικές της ρίζες
Της Γιώργιας Ερωτοκρίτου
Σήμερα, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να νηστέψουν όχι μόνο για πνευματικούς λόγους, αλλά και ως μια «επανεκκίνηση» του οργανισμού, μια ευκαιρία να απαλλαγούν από την υπερβολική κατανάλωση ζωικών προϊόντων και να στραφούν σε μια πιο φυτική, ελαφριά και θρεπτική διατροφή. Ο κλινικός διατροφολόγος Ανδρέας Σάββα σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή» εξηγεί ότι η νηστεία, όταν εφαρμόζεται σωστά, δεν αποτελεί απλώς έναν περιορισμό, αλλά έναν πραγματικό διατροφικό θησαυρό, γεμάτο οφέλη για την υγεία.
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, μια διατροφή χαμηλή ή πλήρως απαλλαγμένη από ζωικά προϊόντα μπορεί να αυξήσει τη διάρκεια ζωής, να μειώσει σημαντικά την «κακή» LDL χοληστερόλη, να συμβάλει στη διατήρηση του βάρους σε υγιή επίπεδα και ακόμη να προλάβει την εμφάνιση ορισμένων ειδών καρκίνου. Μελέτες που έγιναν στην Κρήτη κατέγραψαν εντυπωσιακά αποτελέσματα σε άτομα που ακολούθησαν συγκεκριμένη περίοδο νηστείας: μειωμένη χοληστερόλη, χαμηλότερο ουρικό οξύ, βελτίωση σωματικού βάρους και σύστασης, αλλά και σημαντική ανακούφιση από συμπτώματα κατάθλιψης. Η νηστεία, όπως τονίζει ο κ. Σάββα, «δεν είναι στέρηση – είναι αναγέννηση».
Πολλαπλά τα οφέλη και που απαιτείται προσοχή
Ουκ ολίγα είναι τα οφέλη από τη νηστεία. Αρχικά, περιορίζεται η πρόσληψη ζωικών λιπαρών, τα οποία θεωρούνται «κακά» λιπαρά και ευθύνονται για βλάβες στα αγγεία. Παράλληλα, η νηστίσιμη διατροφή είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, καθώς βασίζεται σε φρέσκα φρούτα, λαχανικά, αντιοξειδωτικά και φυσικά στο ελαιόλαδο. Η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό όφελος, δεδομένου ότι η σύγχρονη διατροφή, φορτωμένη με ζωικά λιπαρά, υπολείπεται σημαντικά σε φυτικές ίνες.
Ωστόσο, η νηστεία δεν είναι εντελώς απαλλαγμένη από κινδύνους. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη ζωικών προϊόντων, αλλά η υπερβολική κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ζάχαρη και κρυφά λιπαρά. Ο κ. Σάββα προειδοποιεί ότι τροφές όπως χαλβάς, τηγανητά, ελιές, ξηροί καρποί και ταραμάς, όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να αυξήσουν το βάρος, αλλά και να επηρεάσουν αρνητικά τη χοληστερόλη και το ζάχαρο.
Την ίδια ώρα, ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα αφορά το ασβέστιο, το οποίο συνήθως λαμβάνουμε από τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Κατά τη διάρκεια της νηστείας, ο κ. Σάββα προτείνει εξαιρετικές φυτικές εναλλακτικές όπως ταχίνι, σουσάμι, σπανάκι, μπρόκολο, όσπρια και προϊόντα σόγιας. Ο σωστός συνδυασμός οσπρίων με δημητριακά -όπως φακές με ρύζι, αρακάς με ρύζι ή φασόλια με ψωμί- προσφέρει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, καλύπτοντας αποτελεσματικά τις ανάγκες του σώματος.
«Διατροφικό κλειδί» το ψάρι
Ιδιαίτερη σημασία δίνει ο διατροφολόγος στη νηστεία των Χριστουγέννων, κατά την οποία το ψάρι επιτρέπεται αρκετές ημέρες. Το ψάρι λειτουργεί ως «διατροφικό κλειδί», μια γέφυρα που ενισχύει τη νηστεία χωρίς να τη βαραίνει. Πρόκειται για πλήρη πρωτεΐνη, εύπεπτη, θρεπτική και ιδανική για διατήρηση μυϊκής μάζας. Επιπλέον, τα λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες, ο σολομός και το σκουμπρί, είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή, προστατεύουν τα αγγεία και ενισχύουν την εγκεφαλική λειτουργία.
Παρά τα οφέλη, ορισμένες ελλείψεις μπορεί να εμφανιστούν όταν περιορίζονται τα ζωικά προϊόντα. Η πρωτεΐνη, η βιταμίνη Β12, το ασβέστιο, ο σίδηρος, η βιταμίνη D, τα ω-3 και ο ψευδάργυρος είναι τα πιο συνηθισμένα «κενά» που παρατηρούνται σε όσους νηστεύουν. Ωστόσο, ο κ. Σάββα παρουσιάζει τρόπους κάλυψης για κάθε μία από αυτές τις πιθανές ελλείψεις, με έξυπνους συνδυασμούς τροφών και σωστή οργάνωση της καθημερινής διατροφής.
Η σωστή νηστεία δεν σημαίνει πείνα ή αυστηρό περιορισμό. Αντίθετα, μπορεί να γίνει ένα ισορροπημένο πρόγραμμα, που προσφέρει ενέργεια, ευεξία και υγεία. Όπως επισημαίνει ο διατροφολόγος, η νηστεία είναι ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε την ουσία της μεσογειακής διατροφής: λιγότερο κρέας, περισσότερα φυτικά τρόφιμα, περισσότερο μέτρο. Με πρακτικές συμβουλές όπως κατανάλωση οσπρίων τρεις φορές την εβδομάδα, χρήση εμπλουτισμένων φυτικών ροφημάτων, καθημερινή πρόσληψη ξηρών καρπών και σωστό συνδυασμό τροφών, η νηστεία μπορεί να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο και απόλυτα υγιεινό διατροφικό πλαίσιο.
Σε μια εποχή όπου η υγεία αποτελεί προτεραιότητα, η νηστεία, όπως την προσεγγίζει ο Ανδρέας Σάββα, δεν είναι απλώς παράδοση, είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη επιλογή για έναν δυνατότερο, πιο ισορροπημένο οργανισμό. Και ίσως, τελικά, μια υπενθύμιση ότι η ευεξία δεν βρίσκεται στην υπερβολή, αλλά στην απλότητα και τη σοφία της φυσικής τροφής.
Φαλάφελ για τέσσερα άτομα
Ο Αντρέας Σάββα προτείνει μια συνταγή με φαλάφελ για 4 άτομα. Τα υλικά που θα χρειαστούμε είναι 2 φλιτζάνια ρεβίθια βρασμένα και στραγγισμένα ή ρεβίθια κονσέρβας, 1 κουταλιά σούπας μαϊντανό ψιλοκομμένο, 2 κρεμμυδάκια φρέσκα ψιλοκομμένα, 1 σκελίδα σκόρδο, 1 κουταλιά σούπας ελαιόλαδο, ½ φλιτζάνι καπήρα αλεσμένη, 1 κουταλάκι γλυκού ξηρή ρίγανη, λίγο φρέσκο αλεσμένο πιπέρι, πάπρικα και κύμινο.
Βάζετε τα ρεβίθια στο μπλέντερ και τα αλέθετε. Σε ένα μπολ ανακατεύετε τα υπόλοιπα υλικά με τα ρεβίθια. Πλάθετε το μείγμα σε μικρές μπαλίτσες και τις τοποθετείτε σε λαδόχαρτο. Ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 για 10 λεπτά και γυρίζετε τα φαλάφελ για να ψηθούν ακόμα 10 λεπτά και από την άλλη μεριά. Συνοδεύονται με σαλάτα. Αν κατά το ζύμωμα τα φαλάφελ είναι πολύ στεγνά, τότε προσθέστε στο μείγμα λίγο νερό ή μια κόκκινη ντομάτα ψιλοκομμένη.
Τα ρεβίθια είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της μεσογειακής διατροφής με μεγάλη θρεπτική αξία. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνη, σίδηρο, φώσφορο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Επίσης, περιέχουν ασβέστιο, κάλιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β καθώς και βιταμίνη Κ. Το πρόσθετο όφελος είναι ότι έχουν χαμηλά επίπεδα γλυκαιμικού δείκτη, πράγμα που σημαίνει πως μολονότι είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, δεν έχουν την τάση να ανεβάζουν το σάκχαρο του αίματος. Είναι από τις καλύτερες φυτικές πηγές πρωτεΐνης μεγάλης βιολογικής αξίας, πλούσια σε υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, βιταμίνες και βασικά μέταλλα. Παρουσία τόσο πολλών ζωτικής σημασίας θρεπτικών ουσιών, τα καθιστά ιδανική και πλήρης τροφή προσφέροντας πολλά οφέλη στην υγεία. Συγκεντρώνουν υψηλά ποσά φυτικών ινών που βοηθούν στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος και στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ.