Νίκος Γρηγορίου: Η ασυνεννοησία των υπουργείων κρατά καθηλωμένη τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

-«Αν συνεχιστεί η προσπάθεια αποδυνάμωσης της ΑΗΚ, θα δούμε ξανά πιο ακριβό ρεύμα και χειρότερες υπηρεσίες»
-«Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να χάσουν δικαιώματα, η επιτυχία της μεταρρύθμισης εξαρτάται από τη στήριξή τους»
-«Η ΠΕΟ θα συνεχίσει να υπερασπίζεται και να στηρίζει τον δημόσιο χαρακτήρα των οργανισμών κοινής ωφέλειας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης»
Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προχωρά με δυσκολίες, καθυστερήσεις και ασυνεννοησία, ενώ ταυτόχρονα παραμένει ο κίνδυνος επανεμφάνισης των ιδιωτικοποιήσεων, άμεσων ή πλάγιων. Ο Γενικός Γραμματέας της ΣΗΔΗΚΕΚ-ΠΕΟ και μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της ΠΕΟ, Νίκος Γρηγορίου, αναλύει τα προβλήματα στην εφαρμογή της μεταρρύθμισης, τονίζοντας την ανάγκη για πολιτικό συντονισμό και προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων. Παράλληλα, προειδοποιεί για τις προσπάθειες αποδυνάμωσης των δημόσιων οργανισμών και υπενθυμίζει ότι η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα τους αποτελεί προϋπόθεση για κοινωνική συνοχή, δίκαιη ανάπτυξη και ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ
Έγινε, λοιπόν, αυτή η μεγάλη μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, από τις συνεχείς διαβουλεύσεις και τις συζητήσεις που βλέπουμε, φαίνεται ότι δεν ήταν μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση. Υπάρχει η εντύπωση ότι πολλά έμειναν να συζητηθούν εκ των υστέρων. Είναι σωστή αυτή η αντίληψη;
Το ζήτημα της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο βρίσκεται στη δημόσια συζήτηση εδώ και 40-50 χρόνια. Πολλά σχέδια, πολλές προτάσεις. Αν η κοινωνία ολόκληρη δεν είχε πειστεί πως πρόκειται για μια αναγκαία μεταρρύθμιση, που θα βοηθήσει τους δήμους να λειτουργούν ως μικρές κυβερνήσεις –πιο αποτελεσματικές, πιο ποιοτικές, πιο κοντά στους πολίτες– τότε δεν θα είχε γίνει τίποτα.
Η ΣΗΔΗΚΕΚ-ΠΕΟ έγκαιρα εντόπισε ότι το παλιό σύστημα διοίκησης των δήμων είχε ξεπεραστεί. Όχι μόνο οικονομικά, αλλά και λειτουργικά. Ήταν ένα σύστημα που είχε «γεράσει» και χρειαζόταν ριζική ανανέωση.
Γι’ αυτό και μαζί με την ΟΗΟ-ΣΕΚ, πολύ πριν ψηφιστούν οι νόμοι της μεταρρύθμισης, το 2020 συνυπογράψαμε μνημόνιο με τον τότε Υπουργό Εσωτερικών και τον πρόεδρο της Ένωσης Δήμων. Δηλώσαμε ότι υποστηρίζουμε τη μεταρρύθμιση, με δύο ξεκάθαρες προϋποθέσεις: πρώτον, να είναι προς όφελος των πολιτών και δεύτερον, να μη θιγούν τα δικαιώματα κανενός εργαζόμενου, ούτε να υπάρξουν απολύσεις.
Εμείς πιστέψαμε πραγματικά στην ανάγκη της μεταρρύθμισης και εργαστήκαμε ώστε να πετύχει.
Πού βρισκόμαστε σήμερα, ενάμιση χρόνο μετά την εφαρμογή της;
Δυστυχώς, δεν είμαστε ικανοποιημένοι. Η προετοιμασία που έπρεπε να γίνει από την κυβέρνηση δεν έγινε όπως έπρεπε. Ακόμη υπάρχουν ζητήματα άλυτα, ανοργάνωτα, που ταλαιπωρούν τους δήμους και τους εργαζόμενους.
Ένα σοβαρό πρόβλημα είναι η ασυνεννοησία ανάμεσα στα υπουργεία. Το Υπουργείο Εσωτερικών λέει ένα πράγμα, το Υπουργείο Οικονομικών άλλο, και τελικά κανείς δεν ξέρει τι ισχύει. Αυτό δεν βοηθά τη μεταρρύθμιση να προχωρήσει, μας κρατά καθηλωμένους.
Δηλαδή τι ακριβώς συμβαίνει;
Να πάρουμε ένα παράδειγμα: το όριο του 40% στις μισθολογικές δαπάνες. Όταν το δεχτήκαμε, το κάναμε συνειδητά, για να διασφαλιστεί η οικονομική αυτοτέλεια των δήμων. Ο νόμος ήταν σαφής: το 40% υπολογίζεται επί των συνολικών δαπανών. Παρ’ όλα αυτά, ήρθε το Υπουργείο Οικονομικών και είπε ότι «εμείς λογιστικά το υπολογίζουμε αλλιώς». Ξεκίνησε ένας ατελείωτος διάλογος από την αρχή, χωρίς λόγο.
Καταφέραμε πέρσι να βρούμε λύση, με συμφωνία τον Νοέμβριο του 2024, και αποφύγαμε κρίση στους προϋπολογισμούς του 2025. Και φέτος, με έκπληξη, βλέπουμε το ίδιο θέμα να ανοίγει ξανά! Είπα την περασμένη Πέμπτη στη Βουλή ότι πρόκειται για μια «τρικυμία σε ποτήρι» που δημιούργησαν τα ίδια τα υπουργεία. Ένα λυμένο θέμα το ξανανοίγουν, ταλαιπωρώντας δήμους και δημότες. Η κυβέρνηση πρέπει επιτέλους να αφήσει τους δήμους να δουλέψουν, όχι να τους δυσκολεύει.
Δηλαδή βλέπετε έλλειψη πολιτικού συντονισμού;
Ακριβώς. Δεν γίνεται ο Πρόεδρος να εξαγγέλλει ενισχύσεις –π.χ. για τη συντήρηση δρόμων– και μετά ένας υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών να λέει «δεν θα δοθούν τα λεφτά». Δεν μπορεί να υπάρχει τέτοια αβεβαιότητα.
Επίσης, οι νεοσύστατοι ΕΟΑ (Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης) και οι δήμοι πρέπει να έχουν τα κατάλληλα εργαλεία και κονδύλια. Δεν γίνεται να πιέζονται να αυξήσουν τέλη για να καλύψουν κενά που προκαλεί η κρατική ασυνεννοησία.
Η μεταρρύθμιση αυτή δεν πρέπει να επιβαρύνει τον πολίτη. Δεν θα δεχτούμε αυξήσεις τελών επειδή κάποιοι δεν μπορούν να συνεννοηθούν.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα θετικό: η υπογραφή νέων συλλογικών συμβάσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Σωστά. Εμείς, ως συνδικαλιστικό κίνημα, φροντίσαμε να υπάρχει σταθερότητα και υγιείς εργασιακές σχέσεις. Ανανεώσαμε την παγκύπρια συλλογική σύμβαση που ισχύει για όλους τους δήμους, υπογράψαμε νέες συμφωνίες με όλους τους ΕΟΑ –εκτός της Αμμοχώστου που εκκρεμούν κάποια θέματα– και για πρώτη φορά έχουμε παγκύπρια συλλογική σύμβαση και στις κοινότητες.
Αυτό θεωρούμε ότι είναι σημαντικό βήμα για την ομαλή εφαρμογή της μεταρρύθμισης.
Να περάσουμε σε ένα άλλο ζήτημα. Στο παρελθόν υπήρξε μεγάλη συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών οργανισμών. Σήμερα, φαίνεται πως το θέμα έχει «παγώσει». Υπάρχει, όμως, κάτι που κινείται παρασκηνιακά;
Είναι αλήθεια ότι το θέμα τέθηκε έντονα μετά το 2013, με τις πιέσεις της Τρόικας. Υπήρξαν τότε δυνάμεις στην Κύπρο που υποστήριζαν τις ιδιωτικοποιήσεις –κυρίως οι κυβερνήσεις του Δημοκρατικού Συναγερμού. Παρ’ όλα αυτά, η κοινωνία και το συνδικαλιστικό κίνημα κατάφεραν να αποτρέψουν την ιδιωτικοποίηση οργανισμών στρατηγικής σημασίας, όπως η ΑΗΚ και η ΣΥΤΑ.
Ακόμα και οι θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι δεν μπορούν να πείσουν την κοινωνία. Διότι ο κόσμος είδε ότι οι δημόσιοι οργανισμοί επιστρέφουν κέρδη και υπηρεσίες στην κοινωνία.
Δείτε, για παράδειγμα, τι έγινε με την ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων. Μας έλεγαν ότι θα είναι πιο φθηνά τα εισιτήρια. Αντίθετα, ακρίβυναν. Ή δείτε το λιμάνι της Λεμεσού, μια αποτυχημένη ιδιωτικοποίηση που οδήγησε σε αυξημένα κόστη, μειωμένη επιβατική κίνηση και, δυστυχώς, σε φαινόμενα διαπλοκής. Δεν υπάρχει πια λογικός άνθρωπος που να πιστεύει ότι αυτό ήταν επιτυχία.
Κλείνοντας, ποιο είναι το μήνυμά σας για το μέλλον;
Νομίζω ότι η ουσία είναι απλή: Η ΠΕΟ θα συνεχίσει να υπερασπίζεται και να στηρίζει τον δημόσιο χαρακτήρα των οργανισμών κοινής ωφέλειας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θέλουμε ένα υψηλό επίπεδο εργασιακών σχέσεων, συλλογικές συμβάσεις και οργανωμένες δομές που να υπηρετούν τον πολίτη.
Διότι, όπως φάνηκε, αυτό δεν ωφελεί μόνο τους εργαζόμενους, ωφελεί και την κοινωνία στο σύνολό της.