Νέοι κανόνες οδήγησης στην ΕΕ για περισσότερη ασφάλεια και λιγότερα τροχαία

Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, προσφέροντας στους νεαρούς οδηγούς πρόσθετη εμπειρία
Της Μπισάν Ιμπραχήμ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε εκτεταμένες αλλαγές στους κανόνες που διέπουν τις άδειες οδήγησης, στο πλαίσιο της προσπάθειας να ενισχυθεί η οδική ασφάλεια και να μειωθούν τα τροχαία ατυχήματα σε όλα τα κράτη-μέλη. Η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε στις 21 Οκτωβρίου 2025 την αναθεώρηση της σχετικής οδηγίας, εισάγοντας σειρά ρυθμίσεων που θεωρούνται εκσυγχρονιστικές και προσαρμοσμένες στις σύγχρονες ανάγκες των πολιτών και των οδικών δικτύων. Οι νέες πρόνοιες αφορούν τόσο τους αρχάριους οδηγούς όσο και τους επαγγελματίες, ενώ καθιερώνουν την ψηφιακή άδεια οδήγησης και ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών σε περιπτώσεις σοβαρών παραβάσεων.
Οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ είκοσι ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κράτη-μέλη θα διαθέτουν τρία χρόνια για να τους ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο και έναν επιπλέον χρόνο για να προετοιμάσουν την πλήρη εφαρμογή τους. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στόχος είναι να βελτιωθεί η οδική ασφάλεια και να μειωθεί ο αριθμός των θυμάτων από τροχαία, τα οποία κοστίζουν τη ζωή σε περίπου είκοσι χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο στην ΕΕ.
Στο πλαίσιο των αλλαγών, επανασχεδιάζεται η εκπαίδευση των υποψήφιων οδηγών. Η νέα οδηγία προβλέπει ότι οι εξετάσεις θα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην κατανόηση των κινδύνων που προκαλούνται από τα τυφλά σημεία, στον τρόπο λειτουργίας των συστημάτων υποβοήθησης του οδηγού, στη σωστή και ασφαλή χρήση των θυρών του οχήματος και στους κινδύνους που δημιουργεί η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Παράλληλα, το εκπαιδευτικό περιεχόμενο θα επικεντρώνεται περισσότερο στους ευάλωτους χρήστες του δρόμου, όπως οι πεζοί, τα παιδιά και οι ποδηλάτες, ώστε οι νέοι οδηγοί να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για τις πραγματικές συνθήκες κυκλοφορίας.
Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες είναι η καθιέρωση δοκιμαστικής περιόδου διάρκειας τουλάχιστον δύο ετών για όλους τους νέους οδηγούς. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα ισχύουν αυστηρότεροι κανόνες και κυρώσεις για όσους οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, δεν φορούν ζώνη ασφαλείας ή δεν χρησιμοποιούν παιδικό κάθισμα όταν στο όχημα επιβαίνουν παιδιά. Παράλληλα, προβλέπεται ότι οι νεαροί οδηγοί θα μπορούν να αποκτούν άδεια οδήγησης κατηγορίας Β από την ηλικία των δεκαεπτά ετών, αλλά θα έχουν δικαίωμα να οδηγούν μόνο υπό την επίβλεψη έμπειρου οδηγού έως ότου συμπληρώσουν το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους. Η ρύθμιση αυτή θεωρείται ότι θα προσφέρει στους νέους τη δυνατότητα να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία μέσα σε συνθήκες μεγαλύτερης ασφάλειας, μειώνοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο ατυχημάτων στα πρώτα τους χρόνια πίσω από το τιμόνι.
Οι αλλαγές αγγίζουν και τους ιατρικούς ελέγχους. Πριν από την έκδοση ή την ανανέωση της άδειας οδήγησης, οι οδηγοί θα πρέπει να υποβάλλονται σε βασικό ιατρικό έλεγχο που θα περιλαμβάνει εξετάσεις για την όραση και την καρδιαγγειακή υγεία. Ωστόσο, η οδηγία αφήνει στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να επιλέξουν πιο ευέλικτες μορφές αξιολόγησης, όπως η συμπλήρωση εντύπων αυτοαξιολόγησης ή άλλων συστημάτων ελέγχου, ιδίως για κατηγορίες οχημάτων όπως τα ιδιωτικά αυτοκίνητα και οι μοτοσικλέτες.
Η διάρκεια ισχύος των νέων αδειών καθορίζεται στα δεκαπέντε έτη για μοτοσικλέτες και αυτοκίνητα, ενώ για φορτηγά και λεωφορεία περιορίζεται στα πέντε έτη. Οι χώρες της ΕΕ θα μπορούν επίσης να μειώσουν τη διάρκεια ισχύος για οδηγούς άνω των εξήντα πέντε ετών και να επιβάλουν πιο συχνούς ιατρικούς ελέγχους ή μαθήματα επανεκπαίδευσης.
Ένα ακόμη στοιχείο εκσυγχρονισμού είναι η ψηφιακή άδεια οδήγησης, η οποία θα είναι διαθέσιμη σε κινητά τηλέφωνα και θα αποτελέσει σταδιακά την κύρια μορφή άδειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ευρωβουλευτές, ωστόσο, εξασφάλισαν το δικαίωμα των πολιτών να μπορούν να ζητούν την έκδοση έντυπης άδειας εάν το επιθυμούν. Στην περίπτωση αυτή, οι εθνικές αρχές θα είναι υποχρεωμένες να την εκδίδουν χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και κατά κανόνα εντός τριών εβδομάδων.
Επιπλέον, θεσπίζονται αυστηρότερες διαδικασίες για τη διασυνοριακή αναγνώριση της αφαίρεσης ή της αναστολής άδειας οδήγησης. Με το νέο πλαίσιο, αν ένας οδηγός χάσει το δίπλωμά του σε ένα κράτος-μέλος, η ποινή θα ισχύει και σε όλα τα υπόλοιπα. Οι εθνικές αρχές θα υποχρεούνται να ενημερώνουν η μία την άλλη χωρίς καθυστέρηση για αποφάσεις που αφορούν σοβαρές τροχαίες παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών, η εμπλοκή σε θανατηφόρο ατύχημα ή η υπερβολική υπέρβαση του ορίου ταχύτητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίστηκε σε ανησυχητικά δεδομένα για να προχωρήσει σε αυτή την αναθεώρηση. Κάθε χρόνο, περίπου είκοσι χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στους ευρωπαϊκούς δρόμους, ενώ δεκάδες χιλιάδες τραυματίζονται σοβαρά. Το 44% των θυμάτων είναι οδηγοί ή επιβάτες αυτοκινήτων, ενώ περίπου ένας στους πέντε είναι πεζός ή ποδηλάτης. Οι νέοι οδηγοί κάτω των τριάντα ετών εμπλέκονται σε τροχαία δυστυχήματα δυσανάλογα πιο συχνά σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι πιο κοινές αιτίες παραμένουν η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η χρήση κινητού τηλεφώνου. Η ΕΕ έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τη μείωση των θανάτων από τροχαία κατά 50% έως το 2030 και την πλήρη εξάλειψή τους έως το 2050, στο πλαίσιο του προγράμματος “Vision Zero”.
Η θέση της Αστυνομίας συνάδει με το πνεύμα των νέων ευρωπαϊκών ρυθμίσεων, οι οποίες επιχειρούν να διαμορφώσουν μια νέα κουλτούρα υπευθυνότητας στην οδήγηση. Η δοκιμαστική περίοδος δεν αντιμετωπίζεται απλώς ως ποινή ή περιορισμός, αλλά ως μια περίοδος μαθητείας, όπου ο νεαρός οδηγός θα αποκτήσει εμπειρία υπό ασφαλείς συνθήκες, πριν αναλάβει πλήρως την ευθύνη στο δρόμο.
Η ΕΕ φαίνεται αποφασισμένη να κινηθεί προς μια νέα εποχή οδικής ασφάλειας, όπου η εκπαίδευση, η τεχνολογία και η συνεργασία των κρατών θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Για την Κύπρο, η ενσωμάτωση των νέων ρυθμίσεων θα αποτελέσει μια ευκαιρία για να περιοριστούν τα τροχαία ατυχήματα που κάθε χρόνο αφαιρούν δεκάδες ζωές. Η επιτυχία, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από το πώς θα εφαρμοστούν οι αλλαγές στην πράξη και αν θα συνοδευτούν από ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών, ενίσχυση της εκπαίδευσης και συνεπή αστυνόμευση.
Ανησυχούν τα ποσοστά της Κύπρου
Η Κύπρος, παρά τη συνεχή πρόοδο των τελευταίων ετών, εξακολουθεί να καταγράφει ανησυχητικά ποσοστά τροχαίων. Το 2024 σημειώθηκαν περίπου δυόμισι χιλιάδες ατυχήματα, με τριάντα έξι νεκρούς και περισσότερους από χίλιους διακόσιους τραυματίες. Από τα θανατηφόρα ατυχήματα, σχεδόν το ένα τρίτο αφορούσε οδηγούς ηλικίας από δεκαεπτά έως τριάντα ετών. Σε ένα στα τέσσερα δυστυχήματα, ο οδηγός είχε καταναλώσει αλκοόλ ή ναρκωτικά, ενώ το εξήντα τοις εκατό των θυμάτων δεν φορούσε ζώνη ασφαλείας ή κράνος. Από το 2022 έως το 2024 καταγράφηκε αύξηση δέκα τοις εκατό στα ατυχήματα που αφορούν μοτοσικλέτες. Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν την ανάγκη για νέα προσέγγιση, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην εποπτεία των οδηγών, ειδικά των νεαρών ηλικιών.