Νέα «ήθη και έθιμα» στις εργασιακές σχέσεις

Παρακολουθώντας τους τελευταίους μήνες τα δρώμενα γύρω από το πολύκροτο θέμα της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), προέκυψαν διάφορα θέματα-ζητήματα που πρέπει να τύχουν σοβαρού σχολιασμού, ως εξής:
Ο διάλογος, που άργησε να ξεκινήσει (αφού έπρεπε να είχαμε νέα συμφωνία για την ΑΤΑ τον Ιούνιο του 2025), μακρυγόρησε αδικαιολόγητα. Ως η κύρια αιτία, κατά την προσωπική μου αντίληψη, αναφέρεται η συμπεριφορά της εργοδοτικής πλευράς, που έμαθε όλα αυτά τα χρόνια να λέει μόνο όχι, χωρίς να έχει κανένα κόστος.
Το όχι προς την πρόταση που τους υπέβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, για διευθέτηση της διαφοράς είναι χαρακτηριστικό ως προς τον τρόπο που σκέφτονται οι εργοδότες. Με τη συμπεριφορά τους υποχρέωσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να προστατεύσει την αξιοπιστία του και να δηλώσει πως, την Κυριακή 2 Νοεμβρίου που τους επέδωσε το πλαίσιο συμφωνίας, δεν ήταν μόνος αλλά υπήρχαν και άλλοι.
Αυτή η εργοδοτική συμπεριφορά αποτελεί σοβαρή προσβολή για τον Νίκο Χριστοδουλίδη και η εργοδοτική πλευρά όφειλε και οφείλει να είναι πολύ προσεκτική με τον πρώτο πολίτη της χώρας.
Μια άλλη σοβαρή ακρότητα των εργοδοτών ήταν η απόφαση τους πως, μεταξύ 7 και 13 Οκτωβρίου 2025, δεν θα συναντήσουν κανένα κρατικό αξιωματούχο για το θέμα της ΑΤΑ. Και αυτό, την ώρα που ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης με τις χιλιάδες σκοτούρες της καθημερινότητας του, αποφάσισε να εμπλακεί προσωπικά για να βοηθήσει στην επίτευξη συμφωνίας. Αυτή η εργοδοτική συμπεριφορά έβγαζε εγωισμό, που απαγορεύεται στις εργασιακές σχέσεις. Όσοι ηγούνται οφείλουν να βρίσκονται στη διάθεση της Κυβέρνησης 24 ώρες το 24ωρο.
Η ιστορία των προκατόχων
Ο νέος εργοδοτικός κόσμος και αυτοί που ηγούνται των επιχειρηματικών οργανώσεων δεν έχουν καμία σχέση με τους προκάτοχους τους. Καλά θα κάνουν όσοι ηγούνται σήμερα να μελετήσουν με αρκετή προσοχή και σεβασμό την ιστορία των προκατόχων τους σε όλα τα επίπεδα.
Οι μακαριστοί Φαίδρος Οικονομίδης και Μιχαλάκης Ζιβανάρης που διετέλεσαν πρόεδροι της ΟΕΒ, οι Ανδρέας Αβρααμίδης, Φάνος Επιφανίου, Παναγιώτης Λοϊζίδης και Μάριος Τσιακκής που για χρόνια ηγήθηκαν του επιχειρηματικού κόσμου σε δύσκολα χρόνια άφησαν το στίγμα της σοβαρότητας, της ντομπροσύνης και της αξιοπρέπειας τους. Ομοίως και ο Ανδρέας Πίττας που διετέλεσε πρόεδρος της ΟΕΒ. Ο λόγος τους ήταν έγγραφο αξίας χιλίων καρατίων γι’ αυτό το συνδικαλιστικό κίνημα τους εκτιμούσε ιδιαίτερα. Ήταν όλοι άνθρωποι και ηγέτες εμπιστοσύνης.
Το 1994, αυτό που συμφώνησαν στο προεδρικό μέγαρο με τον Γλαύκο Κληρίδη για την ΑΤΑ και την παραγωγικότητα το πέρασαν από τις γενικές συνελεύσεις των οργανώσεων τους. Κανένα υπονοούμενο και κανένας υπαινιγμός για κανένα. Τα όσα γράφονται σήμερα, για ανθρώπους που γνωρίζουμε από πρώτο χέρι, γράφονται με θλίψη και πόνο ψυχής.
Στον τελευταίο διάλογο είδαμε και ακούσαμε εκπροσώπους της εργοδοτικής πλευράς να μοιράζουν απρεπείς χαρακτηρισμούς και απαξιωτικά λόγια κατά του συνδικαλιστικού κινήματος. Νεοσύλλεκτος ηγέτης χαρακτήρισε τους συνδικαλιστές ως απεργολάγνους. Αυτό είναι ψέμα, αφού στην Κύπρο ιστορικά ουδέποτε υπήρξε κατάχρηση στο δικαίωμα της απεργίας. Και αυτό δεν ήταν μοναδικό ή μεμονωμένο φαινόμενο ακραίας και απαξιωτικής συμπεριφοράς.
Στην ιστορία των εργασιακών σχέσεων ουδέποτε υπήρξαν τέτοια φαινόμενα. Αυτό είναι και απαράδεκτο και επικίνδυνο. Η κυπριακή οικονομία όλα τα προηγούμενα χρόνια προόδευσε στηριζόμενη στην τριμερή συνεργασία (κυβέρνησης, εργοδοτών και συντεχνιών) που είχε σαν βάση τον αμοιβαίο σεβασμό. Σήμερα η συνεργασία απειλείται από νέα ήθη και έθιμα που προσπαθεί να εισάξει στο σύστημα η εργοδοτική πλευρά. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο η κυβέρνηση όσο και το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επαγρύπνηση αλλά και αυτοάμυνα.
ΑΤΑ
Τώρα, ως προς την ουσία της υπόθεσης, που είναι η επίτευξη μόνιμης συμφωνίας για την ΑΤΑ η εργοδοτική πλευρά πήρε από την κυβέρνηση περισσότερα απ’ όσα επρόκειτο να δώσει. Τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και οι αρμόδιοι υπουργοί Οικονομικών και Εργασίας που διαπραγματεύθηκαν το θέμα, υπερέβαλαν εαυτούς για να εξασφαλίσουν το ναι των εργοδοτών.
Δυστυχώς, βρήκαν μπροστά τους σκληρούς και άτεγκτους εργοδότες που δεν σεβάστηκαν: α) το ότι με την προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση θα έχουν όλες οι επιχειρήσεις φορολογικό όφελος πέραν του 10% και β) λίγους μήνες προηγουμένως η Κυβέρνηση τους χάρισε άλλα 50 εκ. ευρώ καταργώντας τα 350 ευρώ που ήταν το τέλος αλληλεγγύης που όφειλε να καταβάλλει κάθε επιχείρηση ετησίως στο κράτος.
Μόνο όχι
Οι εργοδότες στα μεγάλα ζητήματα ήταν πάντα αρνητικοί. Δεν ήθελαν το Γενικό Σχέδιο Υγείας, δεν ήθελαν τον κατώτατο μισθό, με το πρόσχημα αύξησης της ανεργίας, δεν ήθελαν την Ενιαία Υπηρεσία Επιθεώρησης, που θα κυνηγούσε την αδήλωτη εργασία και άλλες παρανομίες στην αγορά εργασίας. Ξέρουν να λένε μόνο όχι. Το ναι είναι δυσεύρετο στο λεξιλόγιο των εργοδοτών. Αυτή η συμπεριφορά που τελευταία επιδεινώνεται πρέπει να προβληματίσει την κυβέρνηση η οποία οφείλει να τους σφίξει τα λουριά.
Τέλος, αυτούς που οφελεί και προστατεύει, πρώτα απ’ όλα η ΑΤΑ, είναι τους ίδιους τους εργοδότες, γιατί προσφέρει μακροχρόνια εργατική και εργασιακή ομαλότητα στις επιχειρήσεις μέσα από τη συνομολόγηση ποιοτικών συμβάσεων εργασίας. Δεν θέλουν να το καταλάβουν γιατί σκέφτονται μόνο αριθμητικά και αυστηρά μπακαλίστικα.
Σε μια εποχή τεράστιας κερδοφορίας, όπως προκύπτει από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, δυσκόλεψαν τα μέγιστα τον Νίκο Χριστοδουλίδη να αποκαταστήσει την ΑΤΑ, που είναι τραγικά κουτσουρεμένη από το 2012.
Υ.Γ: Η Κυβέρνηση πρέπει να αυξήσει τις επιθεωρήσεις στους χώρους εργασίας, όπου υπάρχουν πολλές και μεγάλες εργοδοτικές παρανομίες. Υπάρχει παρανομία, υπάρχει και θράσος. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μόνο σε ένα χώρο δουλειάς εντοπίστηκαν 19 (όχι ένας και δυο), αδήλωτοι εργαζόμενοι. Είπαμε, απέναντι στα συνεχή εργοδοτικά όχι που προσβάλλουν την εκτελεστική εξουσία, η Κυβέρνηση οφείλει να σφίξει τα λουριά. Όχι ασφαλώς εκδικητικά αλλά ποιοτικά.
* Οικονομολόγος-Δημοσιογράφος