Μόνο τότε (αλλά πότε;)

Μόνο τότε. Τι να υπονοεί άραγε αυτός ο τίτλος; Το τότε παραπέμπει σε μια εποχή, ίσως πριν κάποιες δεκαετίες;
Ή μήπως βγαίνει από τους στίχους αυτούς: «… Μην αναζητάς το τέλος και την αρχή, μόνο να μάθεις να κοιτάς καθαρά το τώρα, το παρόν-την αιωνιότητα της στιγμής/ Και τότε θα δεις πόσο κοντά θα είσαι στον Παράδεισο: στην απέραντη γαλήνη, στην αιώνια αθωότητα των παιδιών που, με μάτια ορθάνοιχτα απορούν. Μόνο τότε!».
Οι δυο αυτές λέξεις, «Μόνο τότε», είναι ο τίτλος έκθεσης με φωτογραφίες του Δήμου Πρωτοπαπά, ενός ανθρώπου που σημάδεψε με την παρουσία και τη δράση του τη ζωή της Λευκωσίας τη δεκαετία του ’80-’90. Ήταν μια εποχή, λίγα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, που οι νέοι έμοιαζαν να ασφυκτιούν (όπως συμβαίνει πάντοτε με τους νέους) και να ψάχνουν νέους δρόμους και τρόπους για να διοχετεύσουν την ενέργεια και τις ιδέες τους.
Η εντός των τειχών Λευκωσία ήταν, εκείνη την εποχή, εγκαταλελειμμένη για αυτό και αποτελούσε ένα χώρο που προσφερόταν να φιλοξενήσει ανθρώπους που έψαχναν να ζήσουν κάπως έξω από τα στερεότυπα, δημιουργώντας πυρήνες και φυτώρια όπου θα γεννιόταν το καινούριο όπως το φαντάζονταν.
Ένας από αυτούς ήταν και ο Δήμος Πρωτοπαπάς, άρτι αφιχθείς από την Αμερική όπου είχε σπουδάσει Καλές Τέχνες, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Πήρε ένα εγκαταλειμμένο, μισογκρεμισμένο σπίτι στην περιοχή της Πύλης Αμμοχώστου και μαζί με την Πόλα Χατζήπαπα δημιούργησαν τον Ηριδανό, ένα στέκι για συναντήσεις, εκθέσεις, μουσική, ποτό, ώσμωση ιδεών. Με στόχο πάντα ένα καλύτερο κόσμο.
Εκείνη την εποχή μπήκαν και οι βάσεις για ένα οικολογικό κίνημα, αρχής γενομένης με τους Φίλους του Ακάμα, με το Δήμο να είναι από τα πρώτα μέλη, ενώ ταυτόχρονα ήταν εκπρόσωπος της Green Peace στην Κύπρο με σημαντική ακτιβιστική δράση, όχι μόνο για το θέμα του Ακάμα.
Παράλληλα με τις δράσεις για το περιβάλλον προσπαθούσε να προωθήσει τον κινηματογράφο μέσω της Κινηματογραφικής Λέσχης, ενώ εργαζόταν συλλέγοντας υλικό για δημιουργούς όπως ο Χριστόφορος Σάββα (είχε ετοιμάσει υλικό για ένα μεγάλο ντοκιμαντέρ αλλά δεν κατάφερε να βρει οικονομικούς πόρους για να το ολοκληρώσει). Της δουλειάς αυτής προηγήθηκε το ντοκιμαντέρ «Απόφαση» με θέμα την ομώνυμη γκαλερί που διατηρούσε ο Χριστόφορος Σάββας με τον Γκλιν Χιούζ και αποτελούσε σημαντικό καλλιτεχνικό πυρήνα της εποχής.
Ο Δήμος Πρωτοπαπάς, μια πολυσχιδής προσωπικότητα, όπως περιγράφεται από όσους τον γνώρισαν, πέθανε στις 28 Νοεμβρίου του 2024. Στο υλικό που άφησε πίσω του, φίλοι του βρήκαν μία φωτογραφική δουλειά που ετοίμαζε και είχε ως θέμα τη γυναίκα. Αφετηρία αποτέλεσε η φωτογραφία ενός μικρού κοριτσιού με την κούκλα του και εξελίχθηκε με την ενηλικίωση της γυναίκας, τυλιγμένης σε μαντήλα, πίσω από κάγκελα και σπασμένα τζάμια, ως προϊόν και ως σύμβολο καταπίεσης αλλά και αντοχής και αναγέννησης.
«Οι φιγούρες, τοποθετημένες, πίσω από σπασμένα τζάμια, παράθυρα και φθαρμένα αντικείμενα, περιβάλλονται από φως που λειτουργεί ως μεταφορά της αγνότητας και της εσωτερικής καθαρότητας», εξηγεί η Μαρία Ταλιαδώρου, στενή φίλη του Δήμου. «Η γυναικεία μορφή εμφανίζεται εύθραυστη, ευαίσθητη, αλλά ταυτόχρονα ανθεκτική, ένα πλάσμα που “καίγεται” μέσα από τη φλόγα των συναισθημάτων του για να ξαναγεννηθεί, επαναδιεκδικώντας τη φυσικότητα και την αλήθεια της ύπαρξης του».
Το «Μόνο τότε» μπορεί, σε κάποιους από εμάς που ζήσαμε τη νιότη μας παράλληλα με τον Δήμο, να δημιουργεί συνειρμούς για το τότε της εποχής εκείνης. Βγαίνει όμως από ένα ποίημα που μάλλον έγραψε ο ίδιος και έστειλε σε φίλους. Όπως τότε έτσι και σήμερα, έτσι και πάντα, θα υπάρχουν άνθρωποι που θα ονειρεύονται και θα προσπαθούν για ένα αλλιώτικο κόσμο, πιο δίκαιο. Θα τους λεν ρομαντικούς και ενίοτε θα καίγονται από τις ευαισθησίες τους.
- Η έκθεση ολοκληρώνεται σήμερα στο ίδρυμα Άρτος, στους Αγίους Ομολογητές.
Ελεύθερα, 14.12.2025