Μεταναστευτικό: Η μετάβαση από την κρίση στη στρατηγική

Η συζήτηση για το μεταναστευτικό έχει επί χρόνια εγκλωβιστεί ανάμεσα σε αριθμούς που απομονώνονται, σε πολιτικά συνθήματα και σε αποσπασματικές παρεμβάσεις που δεν συνομιλούν μεταξύ τους.
Του Χαράλαμπου Πετρίδη
Υποψήφιος Βουλευτής Λευκωσίας, Πρώην Υπουργός Άμυνας και Πρώην Δήμαρχος
Η παρουσίαση που έγινε στο πλαίσιο της εκδήλωσης της ΝΕΔΗΣΥ επιχειρεί να μετακινήσει τη συζήτηση στη σωστή της διάσταση. Από την επικοινωνιακή διαχείριση στη συγκροτημένη πολιτική ανάγνωση του φαινομένου.
Το σημείο εκκίνησης δεν είναι οι εντυπώσεις αλλά τα συμπεράσματα. Την τελευταία διετία καταγράφεται αρνητικό ισοζύγιο αφίξεων και επιστροφών. Το στοιχείο αυτό, όπως υπογραμμίζεται, δεν μπορεί να ερμηνευθεί αυτόνομα ως επιτυχία πολιτικών επιλογών, καθώς επηρεάζεται καθοριστικά από εξωτερικούς παράγοντες και συγκυρίες. Παράλληλα, η ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος παραμένει προβληματική, με την αλληλεγγύη να περιορίζεται σε εθελοντικού χαρακτήρα ρυθμίσεις, χωρίς δεσμευτικούς μηχανισμούς ανακατανομής ευθύνης.
Η μελέτη που παρουσιάστηκε καταλήγει σε μια βασική παραδοχή ότι η μετανάστευση δεν είναι παροδική κρίση. Είναι σταθερό, διαρκές φαινόμενο, το οποίο απαιτεί δομημένη στρατηγική και όχι διαχείριση «ανά περίσταση».
Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώνεται η ανάγκη για Εθνικό Σχέδιο Αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού, οργανωμένο γύρω από πέντε σαφείς άξονες. Η αναχαίτιση της παράτυπης διέλευσης τοποθετείται στην αρχή της αλυσίδας, όχι ως κατασταλτική εμμονή, αλλά ως προϋπόθεση πρόληψης. Ακολουθεί η ταχεία και ουσιαστική εξέταση των αιτήσεων ασύλου, ώστε να περιοριστούν οι καθυστερήσεις που σήμερα επιβαρύνουν τόσο το σύστημα όσο και την κοινωνική συνοχή.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην παράνομη εργασία, η οποία αναγνωρίζεται ως βασικός παράγοντας συντήρησης των ροών. Η αντιμετώπισή της δεν προσεγγίζεται αποσπασματικά, αλλά ως δομικό στοιχείο μιας συνολικής πολιτικής. Παράλληλα, η κοινωνική ενσωμάτωση των νόμιμων πολιτικών προσφύγων προτείνεται ως οργανωμένη διαδικασία, με όρους, υποχρεώσεις και σαφή στόχο τη συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Ο κύκλος ολοκληρώνεται με την αποσυμφόρηση του συστήματος και τις επιστροφές όσων δεν δικαιούνται παραμονή, εντός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου.
Κομβικό ρόλο στο προτεινόμενο σχήμα κατέχει η δημιουργία Μονάδας Ανάλυσης Ρίσκου και Επιχειρησιακού Συντονισμού, υπό το Υφυπουργείο Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας. Η Μονάδα αυτή δεν λειτουργεί ως ακόμη ένας διοικητικός μηχανισμός, αλλά ως εργαλείο πρόγνωσης και έγκαιρης προετοιμασίας, με συνεχή αξιολόγηση κινδύνου και παραγωγή επικαιροποιημένης εικόνας ροών.
Στην ίδια λογική εντάσσεται και η πρόταση για ψηφιοποίηση των διαδικασιών ασύλου. Ο ενιαίος ηλεκτρονικός φάκελος αιτητή συγκεντρώνει δεδομένα, αποφάσεις και προσφυγές σε ένα περιβάλλον, περιορίζοντας τον κατακερματισμό και ενισχύοντας τη διαφάνεια. Η διαλειτουργικότητα με ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων αντιμετωπίζεται ως αναγκαία συνθήκη και όχι ως τεχνική λεπτομέρεια.
Το τελικό συμπέρασμα της παρουσίασης δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών καθώς χωρίς ενιαία στρατηγική, μετρήσιμα εργαλεία και σαφή κατανομή ευθυνών, το μεταναστευτικό θα συνεχίσει να παράγει κοινωνικές, διοικητικές και πολιτικές πιέσεις. Γίνεται ξεκάθαρο ότι η μετάβαση από τη διαχείριση στην πολιτική είναι πλέον αναγκαιότητα.