Μεγάλοι πύργοι της ακρόπολης αποκαλύφθηκαν στην Παλαίπαφο (εικόνες)

Μεγάλους πύργους τμήματος του μνημειακού τείχους που περιέβαλλε την ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας της Πάφου κατά την Κυπρο-Κλασική περίοδο (5ος–4ος αι. π.Χ.) έφερε στο φως η πρόσφατη αρχαιολογική ανασκαφή στην Παλαίπαφο, στις θέσεις Κούκλια– Χατζηαπτουλλά και Λαόνα.
Τα ευρήματα, τα οποία διατηρούνται σε ύψος έως και δύο μέτρα, προσφέρουν σπάνια τεκμήρια για την κλίμακα, την οργάνωση και τον συμβολικό χαρακτήρα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της βασιλικής δυναστείας της Πάφου, σε μια περίοδο ακμής.
Την ολοκλήρωση της ανασκαφικής περιόδου ανακοίνωσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την αποστολή του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πλαίσιο του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project (PULP), υπό τη διεύθυνση της Ομότιμης Καθηγήτριας Αρχαιολογίας Μαρίας Ιακώβου.
Η ανασκαφή αποκάλυψε μεγάλους πύργους ανάμεσα στον τύμβο Λαόνας και το οροπέδιο Χατζηαπτουλλά.
Οι πύργοι ανήκουν σε μεγάλο τείχος που πιστεύεται ότι αναπτυσσόταν γύρω από την ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας της Πάφου στην Κυπρο-Κλασική περίοδο.
Όλα τα ορατά μνημεία που έχουν ανασκαφεί μεταξύ των ετών 2009- 2025 στις θέσεις Λαόνα και Χατζηαπτουλλάς αποτελούν ένα σπάνιο φαινόμενο συντήρησης- επιβίωσης φιλόδοξων και απαιτητικών έργων προβολής της πολιτικής και οικονομικής δύναμης που διέθετε η βασιλική δυναστεία της Πάφου στον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.
Ακόμη πιο σπάνιο είναι το γεγονός ότι καμιά συστάδα νεότερων μνημείων δεν αναγέρθηκε σ’ αυτές τις θέσεις μετά το 300 π.Χ.: το τείχος με τους πύργους του και το ανάκτορο με το εργαστηριακό του σύμπλεγμα εντοπίζονται κάτω από 0.50 εκατοστά επιχώσεων στα γεωργικά τεμάχια των Κουκλιών.
Μόνο ο τύμβος μπορεί να ολοκληρώθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ., μετά την μετάβαση της διοίκησης στη Νέα Πάφο. Κάτω από την κορυφή του (ύψους 8 μέτρων) σώζεται η βόρεια κλίμακα του τείχους – μαζί με το κεφαλόσκαλό της – σε ύψος που ξεπερνά τα 4 μέτρα (Εικ. 8)
Τον Οκτώβριο του 2025, το Τμήμα Αρχαιοτήτων ολοκλήρωσε την εγκατάσταση ενιαίας περίφραξης γύρω από απαλλοτριωμένα τεμάχια όπου βρίσκεται ο αστικός ιστός της αρχαίας πόλης.
Τα μνημεία που έχουν ήδη εντοπισθεί εντός της περιφραγμένης έκτασης από το πρόγραμμα ανάλυσης τοπίου του PULP συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα, των οποίων η ανασκαφή και μελέτη συνεχίζεται:
- Το ανακτορικό σύμπλεγμα στο Χατζηαπτουλλά
- Το εργαστηριακό σύμπλεγμα – δυτικά του ανακτόρου στο Χατζηαπτουλλά
- Τον τύμβο Λαόνας και το «ψευδο-μνημείο» που βρέθηκε κατά την ανασκαφή του νότιου τμήματος του τύμβου
- Το μεγάλο τείχος της Λαόνας (πλάτους 5 μέτρων) που διατηρήθηκε μαζί με τις κλίμακές του κάτω από τη βόρεια και την ανατολική πλευρά του τύμβου
- Ένα σύμπλεγμα πύργων στη βορειοανατολική γωνία του ανακτόρου στο Χατζηαπτουλλά, το οποίο αποτελεί τμήμα του τείχους της ακρόπολης που προστατεύει το ανάκτορο στα ανατολικά και διαχωρίζει το διοικητικό τοπίο από το τοπίο των εξω-αστικών νεκροπόλεων της αρχαίας πολιτείας.
Τόσο οι πύργοι όσο και το τμήμα του τείχους που αποκαλύφθηκαν ανάμεσα στον τύμβο Λάονας και το οροπέδιο του Χατζηαπτουλλά είναι κτισμένοι με κατεργασμένους λίθους, οι οποίοι διατηρούνται σε ύψος από 1,40 μέχρι και 2 μέτρα.
Ο νέος πύργος Λαόνας είναι σχεδόν τετράγωνος (9μ. χ 8.80) και οι τοίχοι του σώζονται σε ύψος 1.40-1.50μ. Όμως, η εσωτερική (δυτική) όψη του τείχους, στην οποία βρέθηκε πλατιά κλίμακα που θα κατέληγε στην οροφή του πύργου, διατηρείται σε ύψος 2μ.
Η κλίμακα έχει λίθινες κουπαστές, ενώ οι βαθμίδες κατασκευάστηκαν με πλίνθους. Νότια της κλίμακας διαμορφώνεται στενός λίθινος βραχίονας, πλάτους μόλις ενός μέτρου, που καταλήγει σε διαμορφωμένη γωνία. Στο παρόν στάδιο θεωρείται ότι είναι ο ένας από τους δυο βραχίονες εισόδου-πρόσβασης στο εσωτερικό του τείχους.
Οι έρευνες πεδίου διεξήχθησαν σε δυο φάσεις (εαρινή και φθινοπωρινή) και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Οκτωβρίου. Εκτός από τους τακτικούς συνεργάτες του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project (PULP), για τις ανασκαφές, την ανάλυση δεδομένων και την αποτύπωση των αποτελεσμάτων εργάζονται φοιτητές του Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Κύπρου – προπτυχιακού, μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου – καθώς και πολλοί απόφοιτοι του τμήματος ΙΣΑ.