Κύπρος – Λίβανος: Στα σκαριά ηλεκτρική διασύνδεση και νέες ενεργειακές προοπτικές

Ο Λιβανέζος Υπουργός Ενέργειας και Υδάτων, Τζο Σάντι, συζήτησε τη δυνατότητα ηλεκτρικής διασύνδεσης ανάμεσα στις δύο γειτονικές χώρες, κατά τις επαφές του με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Παπαναστασίου, τη Δευτέρα στη Λευκωσία.
Παράλληλα, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η πολυαναμενόμενη αναθεωρημένη συμφωνία για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου δεν θα χρειαστεί να επικυρωθεί από το κοινοβούλιο του Λιβάνου για να τεθεί σε ισχύ, καθώς –όπως είπε– αρκεί η έγκριση του Προέδρου της χώρας, Ζοζέφ Αούν.
Ηλεκτρική διασύνδεση
Μετά τη συνάντηση, ο Σάντι δήλωσε πως ο Λίβανος χρειάζεται να ενισχύσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μειώνοντας παράλληλα το κόστος, με τρόπο που να διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια.
Για τον σκοπό αυτό, η λιβανέζικη κυβέρνηση εργάζεται σε πολλαπλά επίπεδα ώστε να προσελκύσει επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στην παραγωγή ενέργειας – τόσο συμβατικής όσο και ανανεώσιμης – και να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό και τη διασύνδεση του ηλεκτρικού της δικτύου με την περιοχή.
«Ήμουν πολύ χαρούμενος που συναντήθηκα με τον Κύπριο ομόλογό μου για να συζητήσουμε τρόπους συνεργασίας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και της διασύνδεσης. Συμφωνήσαμε επίσης να δημιουργήσουμε τεχνικές ομάδες εργασίας για να προωθήσουμε την πρωτοβουλία», ανέφερε ο Σάντι.
Από την πλευρά του, ο Παπαναστασίου τόνισε ότι η νέα αυτή συνεργασία είναι αποτέλεσμα της σχέσης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των δύο Προέδρων, σημειώνοντας πως ο Χριστοδουλίδης ήταν ο πρώτος ηγέτης που επισκέφθηκε τον Λίβανο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Αούν.
Πρόσθεσε ότι ο Λιβανέζος υπουργός προσήλθε με προτάσεις συνεργασίας για την ανάπτυξη ενός αξιόπιστου ηλεκτρικού δικτύου στον Λίβανο, αλλά και για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας με στόχο την ενεργειακή αυτονομία.
Μιλώντας στην εφημερίδα Πολίτης, ο Κύπριος υπουργός επισήμανε ότι η ηλεκτρική διασύνδεση με τον Λίβανο είναι πολύ πιο εφικτή σε σύγκριση με αυτήν με την Ελλάδα, λόγω μικρότερης απόστασης και βάθους. Όπως είπε, ενώ το καλώδιο προς την Ελλάδα θα πρέπει να καλύψει 987 χλμ. με βάθος έως 3.000 μέτρα, η διασύνδεση με τον Λίβανο θα απαιτούσε μόλις 200 χλμ. και βάθος περίπου 500 μέτρων.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η σύνδεση με τον Λίβανο θα προηγηθεί εκείνων με την Ελλάδα και το Ισραήλ, οι οποίες εντάσσονται στο έργο Great Sea Interconnector, σημείωσε ο Παπαναστασίου.
Αν, πάντως, εμπλακεί η Παγκόσμια Τράπεζα αναλαμβάνοντας μελέτη για τη διασύνδεση με τον Λίβανο, το έργο ενδέχεται να επιταχυνθεί, ανέφερε.
Ως προς τη χρηματοδότηση της υλοποίησης, αυτή θα αποφασιστεί στο μέλλον, ωστόσο υπάρχουν σκέψεις για συμμετοχή άλλων αραβικών χωρών ή για στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ερωτηθείς αν η Κύπρος διαθέτει πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας για να εξάγει, ο υπουργός απάντησε ότι κατά καιρούς χρειάζεται να αποσυνδέεται η παραγωγή από φωτοβολταϊκά, επειδή η κατανάλωση δεν επαρκεί, προκαλώντας αστάθεια στο δίκτυο και διακοπές.
Συμφωνία ΑΟΖ: έτοιμη να τεθεί σε ισχύ τις επόμενες εβδομάδες
Αναφορικά με τη νέα διμερή συμφωνία για την ΑΟΖ, ο Λιβανέζος υπουργός ερωτήθηκε αν χρειάζεται κοινοβουλευτική επικύρωση για να τεθεί σε ισχύ.
Η αρχική συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών είχε υπογραφεί το 2007 βάσει της αρχής της μέσης γραμμής, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), αλλά έμεινε «παγωμένη» για σχεδόν δύο δεκαετίες, εν αναμονή έγκρισης από το λιβανέζικο κοινοβούλιο. Το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο μετά τη συμφωνία του Λιβάνου με το Ισραήλ το 2022 για τη μεταξύ τους θαλάσσια οριοθέτηση, που στόχευε στην προσέλκυση μεγάλων ενεργειακών εταιρειών.
Ύστερα από νέες διαπραγματεύσεις, Κύπρος και Λίβανος κατέληξαν σε αναθεωρημένη συμφωνία, η οποία εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο του Λιβάνου τον περασμένο μήνα.
Ο Σάντι δήλωσε ότι αυτή τη φορά η συμφωνία δεν θα έχει την ίδια τύχη με την προηγούμενη. «Οι πληροφορίες μου λένε πως ο Πρόεδρος έχει την εξουσία να την εγκρίνει ή να την υπογράψει απευθείας», ανέφερε.
Ο Παπαναστασίου από την πλευρά του υπογράμμισε ότι και για την Κύπρο η επικύρωση μπορεί να γίνει με απλή απόφαση υπογραφής από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Χαρακτήρισε το γεγονός ότι οι δύο χώρες διαθέτουν πλέον συμφωνημένο θαλάσσιο σύνορο ως «πολύ θετικό», προσθέτοντας ότι «υδρογονάνθρακες υπάρχουν παντού, ακόμα και στα σύνορα». Στην επόμενη φάση, είπε, θα χρειαστεί συμφωνία για κοινή εκμετάλλευση.
Η ομάδα «3+1» και τα νέα ενεργειακά δίκτυα
Σε ερώτηση αν οι πρόσφατες εξελίξεις επαναφέρουν το έργο του αγωγού EastMed, ο Παπαναστασίου απάντησε αρνητικά, διευκρινίζοντας όμως ότι θα μπορούσε να υπάρξει σύνδεση Κύπρου–Ισραήλ μέσω δικτύων φυσικού αερίου.
«Το φυσικό αέριο της κυπριακής ΑΟΖ μπορεί να αξιοποιηθεί ως συμπλήρωμα του κάθετου ενεργειακού διαδρόμου που ξεκινά από την Αλεξανδρούπολη και εκτείνεται προς Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουγγαρία, φτάνοντας έως την Ουκρανία», είπε.
Αναφερόμενος στη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ στην Αθήνα («3+1»), σημείωσε ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως σε αυτόν τον κάθετο διάδρομο.
«Η Ανατολική Μεσόγειος διαθέτει τεράστιο ενεργειακό δυναμικό. Πολύ σύντομα θα έχουμε και δική μας παραγωγή φυσικού αερίου εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Το Ισραήλ ήδη διαθέτει το κοίτασμα Λεβιάθαν και άλλα μικρότερα. Επομένως, είναι λογικό να θέλει να συνδεθεί με την Κύπρο», τόνισε.
«Αυτό δεν σημαίνει αναβίωση του EastMed, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε οποιαδήποτε άλλη μορφή διασύνδεσης του ισραηλινού δικτύου φυσικού αερίου με την Κύπρο», πρόσθεσε.
Ο Ισραηλινός Υπουργός Ενέργειας, Ελι Κοέν, ανέφερε πρόσφατα στην Jerusalem Post ότι έχει σημειωθεί «πολύ σημαντική πρόοδος» σχετικά με την πιθανότητα δημιουργίας αγωγού προς την Ευρώπη, με τις ΗΠΑ να δηλώνουν έτοιμες να παίξουν ενεργό ρόλο.
Τερματικό LNG εκτός σχεδίων
Μιλώντας ξανά στον Πολίτη, ο Παπαναστασίου σχολίασε ότι, σε αντίθεση με την ΕΕ που δίνει έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές, η αμερικανική πολιτική –από την εποχή Τραμπ– βλέπει το φυσικό αέριο ως προτεραιότητα, κάτι που ανοίγει νέες προοπτικές.
Παρά τα 20 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου που εκτιμάται ότι έχουν εντοπιστεί στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και τα σημαντικά κοιτάσματα στα ισραηλινά ύδατα, ο Κύπριος υπουργός υποβάθμισε την πιθανότητα δημιουργίας τερματικού υγροποίησης (LNG) στο νησί.
Όπως είπε, οι ενεργειακές εταιρείες σήμερα επιζητούν ταχεία απόδοση επενδύσεων, και το έργο θα είχε νόημα μόνο εάν εντοπιστούν τεράστια αποθέματα – της τάξης των 35-40 tcf – ή αν το Ισραήλ αποφάσιζε να στείλει το φυσικό του αέριο στην Κύπρο αντί στην Αίγυπτο, κάτι που θεωρεί απίθανο.
Στρατηγική συμφωνία ΕΕ–Λιβάνου
Κατά τη συνάντηση στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπογράμμισε τις άριστες σχέσεις των δύο χωρών, λέγοντας ότι «ο Λίβανος είναι η πιο κοντινή χώρα στην Κύπρο».
Ενόψει της επικείμενης κυπριακής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, πρόσθεσε: «Εργαζόμαστε σκληρά για να υπάρξουν θετικές εξελίξεις στις σχέσεις ΕΕ–Λιβάνου. Θέλουμε απτά αποτελέσματα και συνεργαζόμαστε με άλλα κράτη-μέλη για να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για μια συνολική στρατηγική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Λιβάνου».