Κοτζιάς: Ο καυγάς που δεν γράφτηκε ποτέ στο Κραν Μοντανά και ο ρόλος Έιντε

Ο πρώην ΥΠΕΞ της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς επανέρχεται με αιχμηρή τοποθέτηση για το παρασκήνιο του Κραν Μοντανά, αμφισβητώντας την αξιοπιστία των «πρακτικών» που δημοσιεύτηκαν στην Κύπρο και αποδίδονται στις σημειώσεις του τότε ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ, Έσπεν Μπαρθ Άιντε.
Σε άρθρο του στην εφημερίδα Φιλελεύθερος, ο Κοτζιάς περιγράφει με λεπτομέρειες το κλίμα του τελευταίου 24ώρου στο ελβετικό θέρετρο, επιχειρώντας να αποδομήσει το κυρίαρχο αφήγημα περί «ελληνικής αδιαλλαξίας». Τονίζει ότι η ουσία της κατάρρευσης δεν ήταν κάποια διαδικαστική διαφωνία, αλλά μια πολιτική ρήξη που εκδηλώθηκε δημόσια, όταν η Άγκυρα, υπό την πίεση εθνικιστικών κύκλων και νέων οδηγιών Ερντογάν, υπαναχώρησε από όσα είχαν συζητηθεί σε διμερείς επαφές για εγγυήσεις και στρατεύματα.
Κατά τον ίδιο, ο Γκουτέρες είχε υιοθετήσει ήδη πριν το δείπνο την «πρόταση Κοτζιά» περί «normal state» (κανονικό κράτος), δηλαδή ότι στο τέλος μιας συμφωνημένης, σταδιακής μεταβατικής διαδικασίας, η Κύπρος θα έπρεπε να απαλλαγεί πλήρως από επεμβατικά δικαιώματα τρίτων και κατοχικές δυνάμεις. Ωστόσο, οι επίσημες σημειώσεις, όπως λέει, διαγράφουν επιλεκτικά ακριβώς αυτό: τη ρητή, επαναλαμβανόμενη θέση του ΓΓ υπέρ μιας Κύπρου «κανονικού κράτους» χωρίς εγγυήσεις.
Ο Κοτζιάς επιμένει ότι ουδέποτε ζήτησε «άμεση» αποχώρηση δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών, αλλά άμεση έναρξη μιας σταδιακής αποχώρησης με αυστηρό χρονοδιάγραμμα, με τελικό ορίζοντα μηδενικής παρουσίας κατοχικών στρατευμάτων. Για τον λόγο αυτό, εξηγεί, η Αθήνα είχε καταθέσει σχέδιο δημιουργίας μηχανισμού παρακολούθησης ώστε οι ελεγχόμενοι (οι εγγυήτριες) να μην είναι ταυτόχρονα και ελεγκτές, αρχή που, όπως σημειώνει, αποτελεί θεμελιώδη κανόνα του διεθνούς συστήματος.
Παράλληλα, ο Έλληνας πρώην ΥΠΕΞ υποστηρίζει ότι ο Άιντε «αναδιατάσσει τον χρόνο» στα πρακτικά, παρουσιάζοντας ως πρωτοβουλία του Γκουτέρες στο δείπνο μια πρόταση που ο ίδιος ο Άιντε είχε ήδη κάνει και είχε απορριφθεί νωρίτερα από Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο – με τη σύμφωνη, όπως λέει, ανάλυση και του Μπόρις Τζόνσον.
Στην παρέμβασή του, ο Κοτζιάς στρέφει τα πυρά του και σε όσους, στην Κύπρο, υιοθέτησαν τις επίμαχες καταγραφές, υποστηρίζοντας ότι –συνειδητά ή μη– συνέβαλαν στη «νομιμοποίηση» της τουρκικής επιχειρηματολογίας και στον αποπροσανατολισμό από τον πραγματικό λόγο της ρήξης.
Κλείνοντας, επαναλαμβάνει ότι οι ελληνικές παρεμβάσεις αφορούσαν μόνο τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού (κατοχή, ασφάλεια, εγγυήσεις), χωρίς ανάμειξη σε εσωτερικά ζητήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, και προαναγγέλλει νέες αποκαλύψεις στο υπό συγγραφή βιβλίο του.