Κι από ‘δώ η βιβλιοθήκη μας

Με χαροποιεί ιδιαίτερα που η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Λεμεσού έχει κατορθώσει μέσα σε τρία μόλις χρόνια και τέσσερις διοργανώσεις να καθιερωθεί ως κόμβος, φορέας και φάρος στην Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή.
Πέρα από την υψηλή επισκεψιμότητα, αποτελεί ήδη έναν θεσμό με μεγάλη επιρροή κι αν συνεχίσει έτσι σύντομα δεν θα έχει πολλά να ζηλέψει από κορυφαίες ανάλογες διεθνείς διοργανώσεις με ιστορία και εκτόπισμα. Πέρα από το καθαρά εμπορικό/ εκδοτικό κομμάτι, το ζουμί είναι στη λειτουργία της ως πολυφωνική πλατφόρμα κοινωνικού διαλόγου, δημοκρατίας, πολιτισμικής ανταλλαγής και ως πόλου συζητήσεων που αφορούν τις σύγχρονες προκλήσεις στη βιβλιοεκδοτική βιομηχανία και όχι μόνο, καθώς η αγορά βιβλίου αναζητά νέες ισορροπίες και οι επαγγελματίες πρόσβαση σε νέα κοινά και πολιτισμικές αφετηρίες.
Όσα συνέβησαν μέσα σε ένα τριήμερο στη Λεμεσό, ήταν άκρως ενδιαφέροντα σε μια περίοδο έντονων προκλήσεων και ανακατατάξεων στον κλάδο του βιβλίου, που αντιμετωπίζει πολλαπλές πιέσεις. Η έκθεση έφτασε να ψηλαφεί εκ του σύνεγγυς τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», δηλαδή την επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης και πώς αυτή επηρεάζει το μοντέλο και την ποιότητα της λογοτεχνίας, την αβεβαιότητα γύρω από τα πνευματικά δικαιώματα, τις μεταβολές στις αναγνωστικές συνήθειες, ταυτόχρονα με τη λεγόμενη «ψηφιακή διασάλευση», δηλαδή τη μετάβαση από τα έντυπα βιβλία σε κάτι άλλο: ψηφιακό ή υβριδικό. Κι όλα αυτά εντός ενός διεθνούς περιβάλλοντος πολιτισμικών και κοινωνικών ανισοτήτων.
Τη στιγμή, όμως, που η διοργάνωση της Λεμεσού φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως κρίσιμο δίκτυο επικοινωνίας, μάθησης και στρατηγικής προσαρμογής, σοφά οι διοργανωτές θέτουν ως σημείο εκκίνησης για το επαγγελματικό συνέδριο μια πτυχή που σε οποιαδήποτε άλλη διεθνή έκθεση βιβλίου θεωρείται δεδομένη και αυτονόητη.
Στο πλαίσιο του επαγγελματικού συνεδρίου είχα κι εγώ την ευκαιρία να καταθέσω τη μια μου δεκάρα σε μια ανοιχτή συζήτηση με θέμα την ταλαίπωρη Κυπριακή Βιβλιοθήκη και το επικαιροποιημένο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης, που μόλις λίγες μέρες πριν εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο με τυμπανοκρουσίες.
Προφανώς, η εξέλιξη αυτή ανέτρεψε εντελώς την όποια προετοιμασία είχα κάνει ως συντονιστής, έσκισα το ερωτηματολόγιο και πήρα το πράγμα από την αρχή, με δεδομένο επίσης ότι φέτος ακύρωσε τη συμμετοχή της στη συζήτηση και η Υφυπουργός Πολιτισμού. Όσο σημαντική και ιστορική όμως κι αν είναι η έγκριση του «Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης της Κυπριακής Βιβλιοθήκης» δεν παύει πρακτικά να μη σημαίνει προς το παρόν και απολύτως τίποτε, εφόσον κάθε συζήτηση εξακολουθεί να εκκινεί από το μηδέν ή και το μείον.
Ναι, δυνητικά είναι μια στρατηγική μεταρρύθμιση για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση ενός καθοριστικού θεσμού. Τη στιγμή αυτή, όμως, έχουμε στα χέρια μας απλώς ένα βασικό κείμενο αναφοράς, έναν στοιχειώδη οδηγό για την εξασφάλιση των απαραίτητων προϋποθέσεων, ώστε να ξεκινήσουν συγκεκριμένες δράσεις και λειτουργίες.
Προέχει να δούμε την άμεση προώθηση του εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου που διέπει την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, που θα υπερκεράσει τις χρόνιες αδυναμίες, χαράσσοντας μια σταθερή προοπτική. Έτσι, η βιβλιοθηκονομική πολιτική θα τεθεί σε νέα, σύγχρονη βάση, πλήρως εναρμονισμένη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αναγκαίο βήμα είναι η εξέταση της αναθεώρησης της νομοθεσίας που αφορά τη δομή και τις αρμοδιότητες, ούτως ώστε να κατοχυρωθεί η σταθερή και επαρκής χρηματοδότηση, η άμεση ανάπτυξη κρίσιμων λειτουργιών, η στελέχωση, αλλά και -έστω- ο υψηλός βαθμός θεσμικής αυτονομίας, αφού δυστυχώς δεν επιτεύχθηκε η πλήρης αυτονομία, δηλαδή η δημιουργία νέου Τμήματος, αλλά θα αποτελεί τομέα του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού.
Να σημειωθεί ότι έχει εγκριθεί το σχέδιο υπηρεσίας για τη θέση του Διευθυντή, ωστόσο αναγκαία θεωρείται η ανακατανομή καθηκόντων, όπως και οι στοχευμένες νέες προσλήψεις βάσει οργανογράμματος.
Σας καλώ, ωστόσο, στο σημείο αυτό να διερωτηθείτε πώς θα διαχειριστεί το Υφυπουργείο Πολιτισμού την ενδεχόμενη επιθυμία κάποιου ξένου αξιωματούχου, που θα έρθει στην Κύπρο κατά το εξάμηνο της Κυπριακής Προεδρίας, να επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις της κρατικής βιβλιοθήκης. Μοναδική λύση θα είναι να τον γελάσουν και να του παρουσιάσουν για κρατική λ.χ. τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Διότι αν πάρουν τον άνθρωπο στο κεντρικό κτήριο στον προμαχώνα Ντ’ Αβίλα θα φρίξει. Και ενδεχομένως θα καταλάβει αρκετά και για το ποιόν του κράτους μας. Εγώ πάντως θα ντρεπόμουν.
Το στεγαστικό πρόβλημα της Κυπριακής Βιβλιοθήκης, λοιπόν, παραμένει το νούμερο ένα αγκάθι σε ό,τι αφορά αυτή τη μεγάλη ολιγωρία και παρά τις σαφείς αναφορές στο στρατηγικό σχέδιο που εγκρίθηκε, κανένα φως στο βάθος του τούνελ δεν διακρίνεται προς αυτή την κατεύθυνση. Μόνο λόγια και ιδέες. Στην πράξη, υπάρχει ένας πανικός και μια αδυναμία να βρεθούν ακόμη και μπαλωματικές λύσεις.
Ελεύθερα, 30.11.2025