Κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ με κωλοτούμπες

Του Πατριάρχη
Ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε ότι θα τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε 24 ώρες. Το επανέλαβε τόσες φορές στην προεκλογική του εκστρατεία, ώστε έγινε σχεδόν σύνθημα που το πίστεψε όποιος τον έβλεπε ως Μεσσία. Τώρα μας λέει ότι το έλεγε «λίγο σαρκαστικά» και ότι στην πράξη θα χρειάζονταν γύρω στις 100 μέρες. Από το «μια μέρα» στο «τρεις μήνες» και από εκεί σε ένα αόριστο μέλλον, οι μεγάλες εξαγγελίες υποχωρούν μπροστά στην πραγματικότητα ενός πολέμου που δεν σταματά επειδή το θέλει ο Λευκός Οίκος.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η γελοιοποίηση των αρχικών δεσμεύσεων, είναι ότι χτίζεται μια ολόκληρη επικοινωνιακή τακτική πάνω στην ψευδαίσθηση ότι «κάτι κινείται», την ώρα που στην Ουκρανία συνεχίζονται οι ρωσικοί βομβαρδισμοί, οι επιθέσεις σε πόλεις, αυξάνονται οι νεκροί και πολλαπλασιάζονται οι πρόσφυγες. Ο Τραμπ μιλάει για «μονοπάτι προς την ειρήνη», στέλνει απεσταλμένους στον Πούτιν, αφήνει να διαρρεύσουν έγγραφα με 28 σημεία και σχέδια διευθέτησης, όμως κάθε γύρος συνομιλιών καταλήγει στο ίδιο φιάσκο.
Η Μόσχα δεν κάνει πραγματικές παραχωρήσεις, η Ουκρανία καλείται να συζητήσει ακρωτηριασμό της κυριαρχίας της και οι Ευρωπαίοι, που βιώνουν την απειλή, βλέπουν αμερικανικά σχέδια που «αλληθωρίζουν» επικίνδυνα προς τις ρωσικές απαιτήσεις.
Όσο ο Τραμπ εμφανίζεται διαρκώς «αισιόδοξος» ότι η ειρήνη είναι κοντά, τόσο ο Πούτιν κερδίζει τον πιο πολύτιμο σύμμαχο σε έναν πόλεμο φθοράς, που είναι ο χρόνος. Στρατιωτικά, προσπαθεί να κερδίσει έδαφος ή τουλάχιστον να παγιώσει την κατοχή ουκρανικών περιοχών. Πολιτικά, επιχειρεί να επιβάλει την ιδέα ότι η Δύση πρέπει να αποδεχθεί τετελεσμένα, να αναγνωρίσει αλλαγές συνόρων και να περιορίσει οριστικά την κυριαρχία της Ουκρανίας. Όταν ο Τραμπ συζητά σενάρια που αφήνουν χώρο σε τέτοιες «εναλλακτικές» επιλογές, αντικειμενικά πιέζει μόνο το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ, ώστε να συνηθίσουν στην ιδέα ότι οι εξευτελιστικές παραχωρήσεις στον εισβολέα είναι αναπόφευκτες.
Την ίδια στιγμή, ο Πούτιν εμφανίζεται να δηλώνει πως «δεν θέλει» πόλεμο με την Ευρώπη, αλλά ταυτόχρονα απειλεί ότι η Ρωσία είναι έτοιμη «αν η Ευρώπη τον ξεκινήσει». Πρόκειται για τυπική αντιστροφή ρόλων, με εκείνον που εισέβαλε σε ξένη χώρα, που βομβαρδίζει ενεργειακές υποδομές και πόλεις, να προσπαθεί να παρουσιαστεί ως αμυνόμενος. Και όσο κάνει τέτοιες δηλώσεις, τα ρωσικά αεροσκάφη και drones παραβιάζουν τον εναέριο χώρο κρατών της Βαλτικής και της Ανατολικής Ευρώπης, δοκιμάζοντας τα όρια αυτοσυγκράτησης του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με «παρεξηγήσεις» ή με ένα παιχνίδι εντυπώσεων, αλλά με συστηματική προσπάθεια ανατροπής του Διεθνούς Δικαίου. Αν γίνει αποδεκτό ότι μια πυρηνική δύναμη μπορεί να καταλαμβάνει εδάφη γειτονικής χώρας και μετά να ζητά να νομιμοποιηθεί η αρπαγή ως «ειρηνευτική λύση», τότε ανοίγει μια πόρτα που αφορά πολλές περιοχές του πλανήτη. Στην Ευρώπη υπάρχουν ακόμη παγωμένες συγκρούσεις, κατοχικά στρατεύματα και εκκρεμότητες δεκαετιών. Η λογική των εγγυημένων συνόρων, που επέβαλε με κόπο η μεταπολεμική ευρωπαϊκή τάξη, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση ασφάλειας.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ένα κομμάτι της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, ιδίως στα άκρα του πολιτικού φάσματος (ακροδεξιά και αριστερά), υιοθετεί το αφήγημα της Μόσχας για δήθεν «επιθετικό ΝΑΤΟ» και «προβοκάτσιες της Δύσης». Πρόκειται για μια άβολη σύμπτωση, όπου η ρωσική προπαγάνδα βρίσκει θέση και σε τμήματα της αριστεράς που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται την ειρήνη, αλλά δυσκολεύονται να πουν καθαρά ότι το πρώτο βήμα για την ειρήνη είναι η αποχώρηση του εισβολέα από τα κατεχόμενα εδάφη μια άλλης χώρας. Σε αυτή τη συζήτηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι δημοκρατικές κυβερνήσεις της Δύσης οφείλουν να κρατήσουν σταθερή γραμμή.
Η στήριξη στην Ουκρανία δεν είναι «δοκιμαστικό πεδίο» μεγαλόστομων υποσχέσεων, αλλά επένδυση στην ασφάλεια και την αξιοπιστία της ίδιας της Ευρώπης.