Καθόρισε το τοπίο στην Κεντροδεξιά ο Χριστοδουλίδης: Ανασχηματισμός με ορίζοντα δεύτερης θητείας – Ποιο είναι το βαρίδι της Κυβέρνησης

Στο τρένο της επιστροφής από την παγωμένη Ουκρανία, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε κατασταλάξει στη σκέψη πως «ήγγικεν η ώρα των ανακοινώσεων». Οι αποφάσεις όμως είχαν ληφθεί εδώ και καιρό και η πολιτική ανάγνωση του ανασχηματισμού δείχνει ότι επρόκειτο για μια καλά μελετημένη στρατηγική κίνηση. Ένα πιο πολιτικό κυβερνητικό σχήμα, με ενισχυμένη την κομματική παρουσία του ΔΗΚΟ και της ΔΗΠΑ, αλλά με διατήρηση ισορροπιών με τον συναγερμικό χώρο και σαφή κεντροδεξιό χαρακτήρα.
Στοιχεία καθοριστικά σε ένα ρευστό τοπίο, όπου αναδεικνύεται η ανάγκη ευρύτερης συνεργασίας των δυνάμεων της κεντροδεξιάς ως ανάχωμα στον λαϊκισμό και στις τάσεις απορρύθμισης του πολιτικού συστήματος. Με απλά λόγια, ο Πρόεδρος «έδεσε» τον έναν άξονα της κεντροδεξιάς, ενώ συντηρεί τις γέφυρες με τα ερείσματα που εξακολουθεί να διαθέτει στον δεύτερο, μεγαλύτερο άξονα: τη συναγερμική δεξιά. Καθόρισε δηλαδή από νωρίς το τοπίο, με τον ίδιο να γίνεται ο κύριος και ο κεντρικός πυλώνας της όποιας αφετηρίας προσπαθειών υλοποίησης μια πολιτικής συνεργασίας στην κεντροδεξιά.
Αυτά τα δεδομένα διαμορφώνουν μια εξίσωση που εντάσσεται σε σκηνικό πολιτικής ρευστότητας, γενικευμένης απαξίωσης και έντονης εσωστρέφειας στο κομματικό σύστημα.
Η συνεργασία της κεντροδεξιάς
Οι Χάρης Γεωργιάδης και Χρύσης Παντελίδης αποτελούν τους κύριους εκφραστές της άποψης για μια ευρύτερη συνεργασία των κομμάτων της κεντροδεξιάς, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τα νέα κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα. Μια ιδέα που, παρά τις διαφορετικές αφετηρίες, συμμερίζονται – σε διαφορετικό βαθμό – οι ηγεσίες και στελέχη του ΔΗΣΥ και του ΔΗΚΟ.
Η συνεργασία σε κοινοβουλευτικό επίπεδο υφίσταται εδώ και χρόνια, είτε κυβερνούσε ο ΔΗΣΥ είτε το ΔΗΚΟ, ιδίως σε ζητήματα οικονομίας. Κοινή γραμμή σε οικονομία και εξωτερική πολιτική έχει και η ΔΗΠΑ. Τα τρία κόμματα έχουν ως βασική θέση τον σταθερό δυτικό προσανατολισμό και τη συνεργασία με ΗΠΑ και Ισραήλ – παράγοντες που έχουν μεταβάλει σημαντικά τη θέση της Κύπρου στο γεωπολιτικό σκηνικό. Σε αυτό έχει συμβάλει η διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη και οι διπλωματικές ικανότητες του Υπουργού Εξωτερικών Κωνσταντίνου Κόμπου. Στο Κυπριακό, παρά τις επιμέρους διαφωνίες συμφωνούν επί των βασικών αρχών του πλαισίου της λύσης και του επιδιωκόμενου στόχου.
Το δύσκολο μέρος της εξίσωσης αφορά τη συνεργασία στις προεδρικές εκλογές, που ακολουθούν μετά τις βουλευτικές. Μια προσπάθεια σύμπλευσης είχε γίνει στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αναμένεται ότι ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ, αναλόγως της κοινοβουλευτικής τους δύναμης, θα διεκδικήσουν συνεργασία και στο θέμα της Προεδρίας της Βουλής.
Από ένα σημείο και μετά θα ξεκινήσουν οι διεργασίες για τις προεδρικές. Εκεί γεννάται το ερώτημα πώς θα εξελιχθεί η συνεργασία, αφού ΔΗΚΟ και ΔΗΠΑ πλέον «θεμελιώνονται» ως πυλώνες της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη. Και πώς θα προχωρήσει ο ΔΗΣΥ σε αυτή την εξίσωση, δεδομένου ότι ο Πρόεδρος διατηρεί ερείσματα στη δεξαμενή των δικών του ψηφοφόρων.
Ο ρόλος του ΕΛΑΜ
Από την εξίσωση δεν μπορεί να απουσιάζει το ΕΛΑΜ. Η δυναμική του κόμματος σχετίζεται και με τη διάσταση που επικρατεί στον χώρο του ΔΗΣΥ από την περίοδο των προεδρικών. Μέρος όσων ψήφισαν Χριστοδουλίδη – λόγω διαφωνίας με τη σημερινή ηγεσία του ΔΗΣΥ ή για άλλους λόγους – στρέφονται προς το ΕΛΑΜ.
Είναι γνωστό ότι προσωπικότητες που στήριξαν Χριστοδουλίδη είναι σήμερα υποστηρικτές ή ψηφοφόροι του ΕΛΑΜ, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον τέως δήμαρχο Στροβόλου Ανδρέα Παπαχαραλάμπους που θα είναι αριστίνδην υποψήφιος στη Λευκωσία με το ΕΛΑΜ.
Από αυτά τα δεδομένα προέρχεται και η δημόσια συζήτηση περί σχέσεων Χριστοδουλίδη–ΕΛΑΜ. Στήριξη ή συνεννόηση δεν φαίνεται εκ των πραγμάτων να υφίσταται σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι συνέβαινε και με την προηγούμενη Κυβέρνηση.
Είναι επίσης δεδομένα ότι η ψήφος του ΕΛΑΜ αναμένεται εκ νέου να κρίνει τον δεύτερο γύρο των προεδρικών, γεγονός που εξηγεί την αποφυγή μετωπικών συγκρούσεων από το Προεδρικό μαζί του. Το ίδιο όμως πράττει και ο ΔΗΣΥ, ο οποίος παρόλο ότι έχει «αιμορραγία» προς το ΕΛΑΜ, αποφεύγει τη συνεχή σύγκρουση φοβούμενο αφενός ταύτιση με το ΑΚΕΛ και αφετέρου διότι γνωρίζει πώς μέρος της δυναμικής του ΕΛΑΜ είναι δικοί του ψηφοφόροι τους οποίους ενδεχομένως να χρειαστεί κάποια στιγμή.
Η ηγεσία του ΕΛΑΜ ούτως ή άλλως συνεχίζει να κινείται στους ίδιους ρυθμούς που κινείτο και έναντι της Κυβέρνησης και έναντι γενικότερα του πολιτικού σκηνικού. Είναι χαρακτηριστικό το θέμα με την πρόταση του ΑΚΕΛ για την φορολογία των τραπεζών την οποία ψήφισε το ΕΛΑΜ και ως πράξη αποτελεί σημείο κριτικής και από τον ΔΗΣΥ και από το ΔΗΚΟ.
Υπ. Γεωργίας – Το βαρίδι Χριστοδουλίδη από τον ανασχηματισμό
Η απόφαση του Προέδρου να μην αντικαταστήσει την Υπουργό Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου προκάλεσε – όπως αναμενόταν – αντιδράσεις και συζητήσεις. Πρόκειται για ένα δεδομένο που ενδέχεται να του κοστίσει πολιτικά.
Το Προεδρικό αφήνει να βγει προς τα έξω ότι η Υπουργός χαίρει αποδοχής στον αγροτικό κόσμο και ότι υπήρξαν τηλεφωνήματα συμπαράστασης προς το πρόσωπο της. Η παραμονή της, όπως αναφέρουν πληροφορίες, αφορά επίσης την πρόθεση του Προέδρου να αποφύγει διαπραγμάτευση με την ΕΔΕΚ για αλλαγή προσώπου. Η Παναγιώτου, παρά τις αδυναμίες της, έχει καλή συνεργασία με τον Πρόεδρο.
Ωστόσο, ο Χριστοδουλίδης δέχθηκε κριτική ότι η παραμονή της στέλνει λάθος μήνυμα προς την κοινωνία, ιδιαίτερα μετά τις πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό. Δεν φαίνεται επίσης να λήφθηκε επαρκώς υπόψη ότι ο αγροτικός πληθυσμός αποτελεί πλέον μικρό ποσοστό της κοινωνίας, ενώ το Υπουργείο Γεωργίας διαχειρίζεται ζητήματα που αφορούν το σύνολο, όπως το υδατικό, για το οποίο η Υπουργός έχει δεχθεί έντονη κριτική.
Ο ΔΗΣΥ, το ΑΚΕΛ, ο Οδυσσέας και το χάος
Στο γενικό πολιτικό κάδρο, κρίσιμος παράγοντας είναι η κατάσταση των κομμάτων και των υπόλοιπων πρωταγωνιστών. Το αποτέλεσμα των βουλευτικών θα λειτουργήσει ως «τροχιοδεικτικό» και θα επηρεάσει αποφάσεις ενόψει προεδρικών.
Τα κόμματα αντιμετωπίζουν ευρεία κρίση. Η απαξίωση είναι οριζόντια, όπως καταγράφουν και οι δημοσκοπήσεις, με χαμηλή εμπιστοσύνη προς κόμματα και Βουλή.
ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ συνεχίζουν να πιέζονται δημοσκοπικά. Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης με το Άλμα συγκρατείται σε ένα ποσοστό, αλλά δεν φαίνεται να έχει τη δυναμική που κάποιοι προέβλεπαν, με πιθανότητα περαιτέρω υποχώρησης.
Στην Πινδάρου η εσωστρέφεια επιμένει, όπως αναγνώρισε η ίδια η πρόεδρος του Αννίτα Δημητρίου σε δηλώσεις της στο Σίγμα την προηγούμενη βδομάδα.
Είναι επίσης σαφές ότι επίκειται εσωκομματική μάχη μεταξύ της Αννίτας Δημητρίου, του Αβέρωφ Νεοφύτου και πιθανόν του Φαίδωνα Φαίδωνος για το χρίσμα του υποψηφίου για τις προεδρικές εκλογές. Εκτός και ένα αλλάξουν τα δεδομένα. Είναι όμως και μια άλλη διάσταση στην όλη εξίσωση που έχει να κάνει με το ποσοστό του κόμματος στις βουλευτικές και το κατά πόσο θα μπορεί η Αννίτα Δημητρίου να πατήσει πάνω σε αυτό ή εάν το αποτέλεσμα θα ανοίξει πρόωρο θέμα αμφισβήτησης της. Υπόγεια μουρμούρα για πολλά ζητήματα υπάρχει και κορυφώνεται έναντι της συναγερμικής ηγεσίας, ωστόσο υπάρχει η εκτίμηση ότι το καλό, υπό τις περιστάσεις ψηφοδέλτιο και τα ερείσματα που διατηρεί ακόμα το κόμμα στην κοινωνία, θα συγκρατήσουν τα ποσοστά.
Από την άλλη, το ΑΚΕΛ δεν εμφανίζει το κοινωνικό έρεισμα του παρελθόντος. Η κατ’ ουσίαν κομματική σύνθεση του ψηφοδελτίου, η αδυναμία συγκρότησης μιας ισχυρής κοινωνικής συμμαχίας και η ρητορική που απευθύνεται κυρίως στον σκληρό κομματικό πυρήνα, περιορίζουν τη δυναμική του. Παρά τα 13 χρόνια στην αντιπολίτευση, δεν πείθει ως εναλλακτική διακυβέρνησης.
Στον χώρο του Κέντρου, τα προβλήματα είναι ήδη γνωστά. Τώρα όμως εντείνεται η μεταξύ τους μάχη επιβίωσης, σχεδόν σε σημείο αρχής «ο θάνατός σου, η ζωή μου». Το σκηνικό με τις μεταγραφές του ΔΗΚΟ από ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ και οι αντιδράσεις των δύο κομμάτων είναι ενδεικτικό. Τα τρία κόμματα – παρότι συνυπάρχουν αρμονικά στην κυβέρνηση – ανταγωνίζονται σκληρά, με το ΔΗΚΟ να επιδιώκει να διατηρηθεί ρυθμιστής και ΕΔΕΚ–ΔΗΠΑ να παλεύουν για είσοδο στη Βουλή.
Απ’ εκεί και πέραν είναι και οι διάφοροι άλλοι αστάθμητοι παράγοντες που δημιουργούν συνθήκες γενικότερης απορρύθμισης του σκηνικού, όπως για παράδειγμα η παρουσία του Φειδία Παναγιώτου ή άλλων κομματικών σχηματισμών στις βουλευτικές εκλογές.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, με τις αδυναμίες και τα όποια λάθη διακυβέρνησης, παραμένει ισχυρός παίχτης στο πολιτικό σκηνικό και για το 2028.