Κέττηρος: Η Κύπρος «διψά» – Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε σε δεήσεις

Στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος παρευρέθηκε την Τετάρτη η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, προκειμένου να ενημερώσει τους Βουλευτές για θέματα του χαρτοφυλακίου της. Απαντώντας σε ερωτήσεις των Βουλευτών, η Υπουργός επικεντρώθηκε στις δράσεις της Κυβέρνησης για αντιμετώπιση της λειψυδρίας, για τους σχεδιασμούς για το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, για αντιμετώπιση της ρύπανσης στο Ακρωτήρι και για την υπόθεση του ιχθυοτροφείου της Τριμίκλινης.
Όσον αφορά το υδατικό, η Υπουργός ενημέρωσε τους Βουλευτές της Επιτροπής για τις δράσεις της κυβέρνησης. Όπως είπε, «η Κύπρος διανύει τη χειρότερη παρατεταμένη ανομβρία που είχε ποτέ, με το 2025 να είναι η χειρότερη χρονιά από 1901». Σημείωσε ότι η Κυβέρνηση προωθεί τη μόνιμη επίλυση αυτού του διαχρονικού αυτού προβλήματος, αφού τερματίστηκε η εφεδρική χρήση των αφαλατώσεων και έκανε λόγο για «πολιτική απόφαση για πλήρη κάλυψη των αναγκών ύδρευσης από αφαλατώσεις», προκειμένου τα φράγματα να προορίζονται για τους αρδευτές.
Εξήγησε ότι έχουν τεθεί σε πλήρη λειτουργία κινητές μονάδες αφαλάτωσης και ολοκληρώνονται τα επιπλέον έργα που αποφάσισε η Κυβέρνηση «με στόχο την αύξηση της ημερήσιας παραγωγής νερού μέσα από τουλάχιστον 7 υδατικά έργα αφαλατώσεων σε Λεμεσό, Πάφο και Ελεύθερη Αμμόχωστο», αναφέροντας τα έργα στον Γαρίλη, στην Κισσόνεργα, στο λιμάνι Λεμεσού, στη Μονή, στην Επισκοπή, στο Βασιλικό και στην Ελεύθερη Αμμόχωστο.
Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι υλοποιούνται έργα ύψους €200 εκ. για αναβάθμιση και αντικατάσταση του δικτύου, ενώ επενδύονται πάνω από €140 εκ. για αγορά αφαλατωμένου νερού για το 2026, το οποίο, όπως είπε, «αποτελεί το μεγαλύτερο ποσό που δόθηκε ποτέ για αγορά αφαλατωμένου νερού».
Αυτό, σημείωσε η Υπουργός, «επιβεβαιώνει τη δέσμευσή μας για πλήρη και συνεχή χρήση του αφαλατωμένου νερού, καθώς και για δέσμευσή μας για την πλήρη και συνεχή χρήση των αφαλατώσεων, καθώς και την υλοποίηση επιπρόσθετων έργων για την κάλυψη των αναγκών μέσα από μη συμβατικές πηγές».
Σε ό,τι αφορά τις απώλειες από το δίκτυο, η κ. Παναγιώτου ανέφερε ότι συνεχίζεται η επιδότηση των ΕΟΑ για μείωση των απωλειών εντός των δικτύων των τοπικών αρχών, ενισχύθηκε και συνεχίζεται η στελέχωση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες για μικρές ιδιωτικές μονάδες αφαλάτωσης και προωθούνται δράσεις εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης νερού.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, εξέφρασε την ανησυχία του, αναφορικά με το κατά πόσο γίνεται καλή διασπορά του άλατος από τις αφαλατώσεις, προκειμένου να μην επιβαρύνεται το περιβάλλον, σημειώνοντας ότι εκεί που υπάρχουν αφαλατώσεις έχει μειωθεί ο αριθμός των ψαριών.
Η Μαρία Παναγιώτου ανέφερε ότι το πρόβλημα με την έλλειψη ψαριών είναι γενικότερο, γιατί «δεν αφήνουμε την τροφή να πάει στη θάλασσα», αφού μαζεύουμε το νερό στα φράγματα, είπε. Επισήμανε ότι υπάρχουν αυστηροί όροι για μοντέλα διασποράς. Ο Διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Λουκάς Μεσημέρης, είπε ότι το Τμήμα θα εξετάσει τις σωρευτικές επιπτώσεις από τη συγκέντρωση άλμης, ώστε να μπορεί να αντιδράσει εγκαίρως και αποτελεσματικά σε περίπτωση αστοχίας. Επίσης, ανέφερε ότι η άλμη θα μπορούσε να τύχει και άλλης εξειδικευμένης αξιοποίησης, και πραγματοποιείται μελέτη γι’ αυτό τον σκοπό.
Απαντώντας σε ερώτηση της Βουλευτού του ΔΗΣΥ, Σάβιας Ορφανίδου, κατά πόσο θα υπάρχουν περικοπές νερού σε κοινότητες, η Υπουργός είπε ότι όλα τα έργα που γίνονται έχουν σκοπό την αποφυγή των περικοπών. Επισήμανε ότι μέσα σε 29 χρόνια έγιναν 5 αφαλατώσεις, ενώ μόλις τα τελευταία δύο χρόνια έγιναν έργα που αντιστοιχούν στη δυναμικότητα άλλων δύο μονάδων.
Επισήμανε, ωστόσο, ότι υπάρχουν κοινότητες στα ορεινά που δεν μπορούν να συνδεθούν με το δίκτυο αφαλατώσεων και αναφέρθηκε σε μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη για το ποιες άλλες κοινότητες μπορούν να συνδεθούν με το δίκτυο.
Η Αν. Διευθύντρια του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, Έλενα Φοινικαρίδου, ανέφερε ότι υπάρχουν 29 κοινότητες της Δυτικής Λευκωσίας που αναμένεται να ενταχθούν στο δίκτυο με την υλοποίηση της β’ φάσης του αγωγού Βασιλικού-Λευκωσίας, με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2030.
Σε άλλη ερώτηση της κ. Ορφανίδου, σχετικά με το κατά πόσο η κυβέρνηση εξέτασε τη μέθοδο σποράς νεφών, η κ. Παναγιώτου είπε ότι μετά από συζητήσεις με εμπειρογνώμονες από Ισραήλ και ΗΑΕ, φαίνεται ότι δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη πηγή που να λέει με επιστημονική τεκμηρίωση ότι κάτι τέτοιο θα είχε αποτέλεσμα.
Απαντώντας σε ερώτηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Νίκου Κέττηρου, αναφορικά με τα μακροπρόθεσμα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση για αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας, η Υπουργός είπε ότι «δουλεύουμε παράλληλα τα μέτρα που πρέπει να υλοποιηθούν τώρα και τη μόνιμη λύση προβλήματος», σημειώνοντας ότι οι κινητές μονάδες αφαλάτωσης είναι προσωρινή λύση μέχρι να έρθουν οι μόνιμες.
Σημείωσε, ακόμα, ότι πραγματοποιείται μελέτη αναθεώρησης της εθνικής πολιτικής υδάτων μέχρι το 2050.
Σε άλλη ερώτηση του κ. Κέττηρου, αναφορικά με την ενημέρωση προς τους αγρότες για το με ποιες καλλιέργειες θα πρέπει να προχωρήσουν, λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα υδατικά αποθέματα, η Υπουργός σημείωσε ότι μετά από αίτημα των αγροτικών οργανώσεων, από το 2024 η σχετική ενημέρωση γίνεται αρχές φθινοπώρου. «Γνωρίζουν ήδη τι μπορούν να καλλιεργήσουν και σε τι ποσότητες», είπε.
Ο κ. Κέττηρος ρώτησε, ακόμα, για λύσεις αποτροπής της εξάτμισης από τα φράγματα. Η κ. Παναγιώτου σημείωσε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο έχει ήδη εγκρίνει σχέδιο δράσης για αντλησιοταμίευση και πλωτά φωτοβολταϊκά, και αναμένεται να γίνουν σχετικές αλλαγές στη νομοθεσία. Σημειώθηκε, ωστόσο, ότι η μορφολογία των φραγμάτων στην Κύπρο δεν επιτρέπει εύκολα λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν σε υδατοφράκτες με πιο μεγάλες λεκάνες.
Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης, ο κ. Κέττηρος είπε ότι «η Κύπρος είναι πλέον διαπιστωμένο ότι διψά. Δεν μπορούμε πλέον να στηριχτούμε σε εξαγγελίες, μελέτες και δεήσεις. Η πατρίδα μας είναι σε κατάσταση απερήμωσης και η γεωργία δεν μπορεί να αντέξει άλλο. Χρειάζονται μέτρα».
Σε δηλώσεις του, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Πρόδρομος Αλαμπρίτης, είπε ότι «δυστυχώς καθυστερήσαμε, και αναγκαζόμαστε σήμερα να κλείνουμε τα ρολόγια σε γεωργούς και να μην μπορούν να καλλιεργήσουν τα χωράφια τους. Αναμένουμε να δούμε πράξεις και έργα», είπε, αναφερόμενος στην ανάγκη για περισσότερες αφαλατώσεις, για να έχουμε επάρκεια νερού ύδρευσης και μείωση των διαρροών του δικτύου.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσανθος Σαββίδης, συνεχάρη την κυβέρνηση για τα μέτρα που έχει λάβει μέχρι σήμερα σε σχέση με τις αφαλατώσεις. Σε δηλώσεις του μετά την Επιτροπή είπε ότι «επιτέλους η Κύπρος αποκτά τις δικές της μονάδες αφαλάτωσης», σημειώνοντας ότι η Κύπρος δεν θα έχει πρόβλημα όσον αφορά την ύδρευση.
Παρόλα αυτά, σημείωσε ότι χρειάζονται κι άλλες μονάδες, όπως για παράδειγμα στο διαμέρισμα της Πόλης Χρυσοχού, σημειώνοντας ότι, σύμφωνα με την Υπουργό, έχει προγραμματιστεί να γίνει μονάδα που θα βοηθήσει τη συγκεκριμένη περιοχή.
Μέτρα για πισίνες
«Δεν είναι δυνατόν εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι νερού να βρίσκονται σε πισίνες σε περίοδο που η γεωργία υποφέρει», υπογράμμισε ο κ. Κέττηρος, εντός της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι πρέπει να παρθούν μέτρα, παρόλο που κάτι τέτοιο μπορεί να είναι αντιδημοφιλές. Ο κ. Θεοπέμπτου πρόσθεσε ότι μια πισίνα χρησιμοποιεί όσο νερό χρησιμοποιούν πέντε άνθρωποι για ένα χρόνο.
Απαντώντας, η Υπουργός είπε ότι το ΤΑΥ ήταν πάντα αρνητικό για το θέμα των πισίνων και πάντοτε σημειώνει στους όρους έγκρισης ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται πόσιμο νερό. Σημείωσε ότι έχει γίνει εκτεταμένη συζήτηση με την αγορά και εξετάστηκε τι γίνεται σε άλλες χώρες, όσον αφορά την αξιοποίηση του θαλασσινού νερού στις πισίνες. Όπως είπε, αυτό φαίνεται να είναι εφικτό για ξενοδοχεία που βρίσκονται πάνω στη θάλασσα και για νέες αναπτύξεις.
Πρόσθεσε ότι βρίσκονται σε διάλογο με το Τμήμα Πολεοδομίας για ένα ολοκληρωμένο πακέτο που αφορά τις μεγάλες αναπτύξεις για τα θέματα των πισίνων.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, αναφέρθηκε στην περίπτωση της κοινότητας Μαρώνι, που ιδιωτικές γεωτρήσεις περιλαμβάνουν βόριο και άλατα, και στους γεωργούς δόθηκε να υπογράψουν δήλωση ότι δεν έχουν απαίτηση για τις επιπτώσεις στις καλλιέργειές τους.
Απαντώντας, η Υπουργός είπε ότι παρά τις υποδείξεις του Υπουργείου ότι το νερό είναι ακατάλληλο και πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο με ανάμιξη, η κοινότητα επέμενε στη χρήση του. «Ο ίδιος ο κοινοτάρχης πρωτοστάτησε στη χρήση ακατάλληλου νερού, λέγοντας ότι θα είναι προσωρινό», είπε, σημειώνοντας ότι το Υπουργείο είπε να προχωρήσουν με δική τους ευθύνη.
Η κ. Σούπερμαν επισήμανε ότι δεν υπέγραψαν όλοι τις δηλώσεις και ότι ως αποτέλεσμα της χρήσης ακατάλληλου νερού τα δέντρα ξεράθηκαν.
Υπόθεση ιχθυοτροφείου Τριμίκλινης
Πέρα από το υδατικό, οι Βουλευτές ζήτησαν ενημέρωση από την Υπουργό και για τις εξελίξεις στην υπόθεση του ιχθυοτροφείου στην Τριμίκλινη.
Σημειώνοντας ότι η υπόθεση είναι ανοιχτή, η Υπουργός ενημέρωσε ότι «η ποινική διερεύνηση της οικονομικής πτυχής της υπόθεσης βρίσκεται στο τελικό στάδιο, με τα αποτελέσματα να αναμένεται να σταλούν στο γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα. Άμα τη λήψει των στοιχείων αυτών θα τύχουν μελέτης από τη Νομική Υπηρεσία και θα ληφθούν αποφάσεις στη βάση του συνόλου του μαρτυρικού υλικού».
Εξάλλου, σε σχέση με τις υποθέσεις που βρίσκονται στο διοικητικό δικαστήριο για ακύρωση των πράξεων και ενεργειών του κράτους σε σχέση με τα υποστατικά, είπε ότι ισχύει η ανάκληση όλων των αδειών.
Τραγική η κατάσταση στη Λίμνη Ακρωτηρίου
Ο κ. Θεοπέμπτου επισήμανε ότι τα μέλη της Επιτροπής πραγματοποίησαν επίσκεψη στη Λίμνη Ακρωτηρίου και χαρακτήρισε την κατάσταση, σχετικά με τη ρύπανση της περιοχής, ως «τραγική».
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Καυκαλιάς πρόσθεσε ότι ανέμενε από το κράτος να έχει εντοπίσει τις πηγές ρύπανσης και να μην κινηθεί «ως συνήθως», επισημαίνοντας, ενδεικτικά, ότι στη λίμνη φέτος δεν ήρθαν φλαμίνγκο.
Η Υπουργός ανέφερε ότι το Υπουργείο, σε συνεργασία με τις Βρετανικές Βάσεις και τις τοπικές αρχές καταγράφει και αξιολογεί τις πηγές ρύπανσης και προωθούνται έργα υποδομής για τη διασφάλιση της προστασίας του ευαίσθητου αυτού υγρότοπου.
Όπως είπε, η ολοκλήρωση του κεντρικού αποχετευτικού συστήματος στην περιοχή Ζακακίου είναι «σημαντική και θετική εξέλιξη», ενώ οι επιθεωρήσεις από το Τμήμα περιβάλλοντος είναι συνεχείς.
Σχέδιο Ακάμα
Το τελευταίο ζήτημα που συζήτησε η Επιτροπή, ήταν τις εξελίξεις για το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα. Η Υπουργός ανέφερε ότι εντός του μήνα αναμένεται να υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο η προώθηση των έργων του οδικού δικτύου μετά και την ενσωμάτωση των νέων περιβαλλοντικών όρων, «προχωρώντας με μειωμένο περιβαλλοντικών αποτύπωμα».
Σημείωσε ότι έχει ήδη λειτουργήσει το Γραφείο Ακάμα, ενώ προχωρά η διαδικασία πρόσληψης παρκοφυλάκων και η εφαρμογή των κανόνων λειτουργίας, με στόχο την ολοκλήρωση των έργων έως το 2027, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός.