Ιστορική συμφωνία: Καταργούνται τα σφραγίσματα από υδράργυρο μέχρι το 2034

Περισσότερες από 150 χώρες που συμμετείχαν στη Σύμβαση της Μιναμάτα για τον Υδράργυρο κατέληξαν τον προηγούμενο μήνα σε μια ιστορική συμφωνία: την οριστική κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων μέχρι το 2034, ανοίγοντας τον δρόμο για μια σημαντική αλλαγή στη διεθνή οδοντιατρική πρακτική και σε μια νέα εποχή προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος.
Γιατί μπαίνει τέλος στο αμάλγαμα
Το οδοντιατρικό αμάλγαμα αποτελείται κατά 50% από υδράργυρο – στοιχείο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει στους «δέκα πιο επικίνδυνους για τη δημόσια υγεία». Ένα μόνο σφράγισμα μπορεί να ρυπάνει έως και 100.000 λίτρα πόσιμου νερού, ενώ ακόμη και με τα καλύτερα συστήματα φιλτραρίσματος, το 40%–60% του υδραργύρου καταλήγει στο περιβάλλον.
Πέρα από την περιβαλλοντική επιβάρυνση, το αμάλγαμα θεωρείται επικίνδυνο και για την υγεία των ασθενών και των οδοντιάτρων.
Το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων
Η Σύμβαση ήδη προέβλεπε μείωση της χρήσης του αμαλγάματος, όμως πολλές χώρες – κυρίως από την Αφρική – πίεζαν για συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Η τελική συμφωνία κατέστη εφικτή χάρη στη νέα δυναμική που έδωσε η απόφαση της ΕΕ για πλήρη κατάργηση, καθώς και λόγω της αλλαγής στάσης των ΗΠΑ και της Βραζιλίας, που το 2023 αντιδρούσαν.
Πάνω από 60 χώρες έχουν ήδη απαγορεύσει ή καταργήσει την χρήση αμαλγάματος σε δημόσια προγράμματα, αποδεικνύοντας ότι οι εναλλακτικές λύσεις είναι εξίσου αποτελεσματικές και οικονομικά βιώσιμες.
Ποιοι αντιτάχθηκαν
Η Ινδία, το Ιράν και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέφρασαν αντιρρήσεις ως προς το χρονοδιάγραμμα, επικαλούμενοι δυσκολίες προσαρμογής των συστημάτων υγείας τους. Τελικά επήλθε συμβιβασμός με μετάθεση της πλήρους απαγόρευσης στο 2035, με δυνατότητα χρήσης μόνο κατ’ εξαίρεση και αποκλειστικά «όταν το κρίνει αναγκαίο ο οδοντίατρος». Το πλαίσιο αυτό θα επανεξεταστεί μετά από τρία χρόνια.
Νέα υποχρέωση: Εθνικά σχέδια δράσης
Όσες χώρες δεν έχουν ακόμη καταργήσει τα αμαλγάματα οφείλουν να υποβάλουν εθνικά σχέδια δράσης έως το τέλος του 2025 ή του 2027, παρουσιάζοντας τις προσπάθειές τους για σταδιακή ή πλήρη κατάργηση.
Αντιδράσεις και δηλώσεις
Η εκτελεστική γραμματέας της Σύμβασης, Μόνικα Στανκιέβιτς, χαρακτήρισε την απόφαση «νέο κεφάλαιο στην ιστορία του υδραργύρου», σημειώνοντας ότι το αποτέλεσμα προέκυψε χάρη στην ικανότητα των χωρών «να γεφυρώσουν τις διαφορές τους».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε λόγο για «σημαντικό ορόσημο» στην παγκόσμια προσπάθεια απεξάρτησης από τον υδράργυρο, ενώ το Μεξικό, εξ ονόματος της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, μίλησε για ένα «φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό βήμα».