Ιστορίες φιλίας από τη Λεμεσό - Το φυτώριο του Αλωνάρη και αναμνήσεις από τον Άγιο Ιωάννη

Τηλ: 99966518
Παρόλο που η μητέρα μου δεν ήταν από τη Λεμεσό, γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της Μεσαορίας που ονομάζεται Κνώδαρα και μετακόμισε στη Λευκωσία με την οικογένειά της όταν ήταν ενός έτους, ζούσε στη Λεμεσό κατά τη δεκαετία του 1930, διδάσκοντας στο δημοτικό σχολείο της πόλης. Πάντα μιλούσε με νοσταλγία για τη Λεμεσό και όταν μπορούσαμε επισκεπτόμασταν το Halim Bey Chiftlighi -το τσιφλίκι του Halim Bey- όπου ζούσε με την οικογένειά του ο αδελφός του πατέρα μου, ο θείος μου Saffet. Ο θείος Saffet ήταν παντρεμένος με την αδελφή του Halim Bey, τη θεία Regiye, και ήταν μια μεικτή περιοχή όπου ζούσαν μαζί Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι.
Οι τριανταφυλλιές του Αλωνάρη
Στα απομνημονεύματά της, η μητέρα μου μιλούσε για έναν ανθοπώλη που ονομαζόταν Αλωνάρης. Αναφέρει ότι όταν χτιζόταν το σπίτι μας στη Λευκωσία, στην περιοχή Chaghlayan, κοντά στον Άγιο Κασσιανό, αγόρασαν επτά τριανταφυλλιές από τον Αλωνάρη στη Λεμεσό για να τις φυτέψουν στον κήπο μας. Αυτό πρέπει να ήταν γύρω στο 1956, αφού η κατασκευή του σπιτιού μας ολοκληρώθηκε εκείνη τη χρονιά. Δύο χρόνια πριν γεννηθώ.
Όταν γεννήθηκα ο κήπος ήταν γεμάτος δέντρα και λουλούδια, συμπεριλαμβανομένων των τριανταφυλλιών. Από τη μέρα που γεννήθηκα δεν μπορούσα ποτέ να μείνω μέσα στο σπίτι, μου έλεγε η μητέρα μου. Έπρεπε να είμαι έξω, στον κήπο. Ακόμα και αν έβρεχε με έβγαζαν έξω με μια ομπρέλα για να μπορώ να είμαι εκεί! Όταν ήμουν μικρή, πήγαινα από λουλούδι σε λουλούδι σαν πεταλούδα, μύριζα όλα τα τριαντάφυλλα, έπαιζα στη λιμνούλα, κοίταζα τα πουλιά που κελαηδούσαν και πετούσαν στον κήπο μας.
Θυμούμαι τον Αλωνάρη όταν τον επισκεφθήκαμε με τη μητέρα μου στη Λεμεσό, κατά τη διάρκεια κάποιων διαμονών μας στο Halim Bey Chiftlighi. Αυτό πρέπει να ήταν μετά το 1968 και πριν το 1974. Γιατί το 1968; Μέχρι το 1968, μεταξύ 1963-68, υπήρχε μεγάλη ένταση, δολοφονίες, απαγωγές και άνθρωποι «εξαφανίζονταν» από τους δρόμους, ιδιαίτερα εκείνοι που ταξίδευαν μεταξύ Λευκωσίας και Λάρνακας ή Λευκωσίας και Λεμεσού ή Λευκωσίας και Πάφου και αντίστροφα. Αυτές ήταν οι μέρες των διακοινοτικών συγκρούσεων μεταξύ των Τ/Κ και των Ε/Κ και η UNFICYP τοποθετήθηκε στην Κύπρο με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Μάρτιο του 1964. Μόνο μετά το 1968 υπήρξε κάποια χαλάρωση στις διακοινοτικές σχέσεις και οι άνθρωποι ήταν πιο ελεύθεροι να ταξιδεύουν και τα πράγματα φαίνονταν πιο ασφαλή. Μόνο μέχρι το 1974, όταν έγινε το πραξικόπημα της ελληνικής φασιστικής χούντας με την εργαλειοποίηση της ΕΟΚΑ Β, είχε ως αποτέλεσμα περισσότερη αιματοχυσία και τελικά η Τουρκία παρενέβη για να χωρίσει το νησί.
Εξοχή στην Άλωνα
Έτσι, πρέπει να πηγαίναμε στη Λεμεσό από το 1968 και μετά, για να μείνουμε κάθε φορά λίγες μέρες, όταν ήμουν 10 χρονών. Θυμούμαι τον Αλωνάρη ως έναν λεπτό άντρα, που φορούσε καπέλο, καθισμένο στον όμορφο κήπο-φυτώριό του και τη μητέρα μου να συνομιλεί μαζί του. Όταν έγραψα για αυτόν ζητώντας πληροφορίες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης σε μια ομάδα για την παλιά Λεμεσό, ο Σπύρος Ζαβρός μου απάντησε, δίνοντάς μου πολύτιμες πληροφορίες.
Ο Αλωνάρης ήταν στην πραγματικότητα από το χωριό Άλωνα, όπως ανακάλυψα. Αυτό ήταν το αγαπημένο χωριό της οικογένειάς μου, όπου νοίκιαζαν ένα σπίτι για τρεις μήνες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 και του 1950, πριν γεννηθώ. Αυτό ήταν το χωριό όπου η μητέρα μου πήγαινε για διακοπές με την αδελφή και τον αδελφό μου και ο πατέρας μου πηγαινοερχόταν στη δουλειά του στη Λευκωσία. Μετέφεραν ακόμη και τις γάτες τους στο σπίτι που νοίκιαζαν στην Άλωνα και όταν ερχόταν η ώρα να επιστρέψουν στη Λευκωσία, τις έπαιρναν πάλι μαζί τους. Σε αυτό το χωριό, γεμάτο οπωροφόρα δέντρα και καρυδιές, η μητέρα μου ήταν όσο πιο ευτυχισμένη μπορούσε να είναι στη ζωή της. Σε όλη της τη ζωή μιλούσε για τις όμορφες αναμνήσεις από την Άλωνα, για το πώς τα παιδιά της έμαθαν να μιλούν ελληνικά παίζοντας με τα παιδιά των Ε/Κ στην Άλωνα, για το πώς γέμιζαν σακούλες με αμύγδαλα και καρύδια για να τα φέρουν πίσω στη Λευκωσία, όχι μόνο για κολατσιό, αλλά και για να τα χρησιμοποιήσουν σε κέικ και να φτιάξουν αμυγδαλωτά. Αυτές ήταν μέρες φιλίας και ευτυχίας, πριν ο εθνικισμός εγκατασταθεί για τα καλά στην Κύπρο, καταστρέφοντας ζωές και φέρνοντας θάνατο, δυστυχία, εκτοπισμό και ένταση.
Πέθανε ειρηνικά
Σύμφωνα με τον Σπύρο Ζαβρό «η οδός Ulus όπου ο Αλωνάρης είχε το ανθοπωλείο του, πρέπει να άλλαξε από ελληνικό όνομα στη δεκαετία του 1960 και σίγουρα σήμερα πρέπει να έχει και πάλι ένα νέο όνομα. Ελπίζω κάποιος να μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε την τοποθεσία του ανθοπωλείου». Σύμφωνα με τον κ. Ζαβρό, ο Ελισσαίος Αλωνάρης πέθανε πριν από το 1982.
Στη συνέχεια, ο Πέτρος Λαπήθειος (Peter Lapitheios) έγραψε στην ομάδα λέγοντας: «Ο Αλωνάρης Ελισσαίος ήταν παντρεμένος με την αδελφή της γιαγιάς μου, την Ελένη. Δεν είχαν παιδιά. Πέθανε το 1980, αφού τελείωσε ειρηνικά τη δουλειά του στον κήπο του. Αυτός και η σύζυγός του ζούσαν σε ένα όμορφο μέρος στη Λεμεσό, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, πολύ κοντά στην Υδατοπρομήθεια Λεμεσού. Ζούσε σε ένα μέρος γεμάτο δέντρα και λουλούδια, έναν μικρό παράδεισο, όπου παίζαμε και που δυστυχώς δεν υπάρχει πια».
Ρώτησα τον Πέτρο Λαπήθειο αν έχει φωτογραφία του Αλωνάρη, αλλά δεν έχει. Θα ρωτήσει τους συγγενείς του να δουν αν έχουν κάποια φωτογραφία, για να μου τη δείξει. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει φωτογραφία του Αλωνάρη τον θυμούμαι πολύ καλά από τις επισκέψεις μας στη Λεμεσό. Πρέπει να ήταν καλός φίλος της μητέρας μου, αφού προσπαθούσε να τον επισκέπτεται στο φυτώριό του και να παίρνει λουλούδια από αυτόν. Περισσότερα από 500 άτομα έχουν κάνει «like» στην ανάρτησή μου στη σελίδα «Κάποτε στη Λεμεσό - Limassol Old Times» στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με πολλά σχόλια για τη φιλία και μερικά αρνητικά σχόλια. Και από αυτή την ιστορία προκύπτουν άλλες ιστορίες φιλίας και αλληλοπροστασίας σε περιόδους σύγκρουσης.
Προστατεύοντας τους Τ/Κ
Ένας Ε/Κ γράφει ότι ψάχνει τον φίλο του και εύχεται να υπήρχε μια σελίδα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για να συνδέει ανθρώπους που ψάχνουν τους χαμένους φίλους τους. Προσφέρομαι να βοηθήσω, καθώς το έχω κάνει πολλές φορές στο παρελθόν, και μου γράφει τα εξής: «Σας ευχαριστώ για την προθυμία σας να βοηθήσετε. Δυστυχώς έχω λίγες πληροφορίες. Δεν θυμούμαι καν το όνομά του. Έχει περάσει τόσος καιρός. Σπουδάζαμε μαζί στο University College London, αλλά όχι στο ίδιο τμήμα. Μερικές φορές συναντιόμασταν στην τραπεζαρία κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος. Συμφωνούσαμε πολιτικά, ήμασταν και οι δύο αριστεροί. Ήρθε μαζί μου σε μια διαδήλωση τον Νοέμβριο του 1973 έξω από την ελληνική πρεσβεία, όταν διαμαρτυρόμασταν για την επίθεση του στρατού στο Πολυτεχνείο της Αθήνας. Ήταν από την Κύπρο. Δεν ήταν Βρετανός. Ξέρετε, αργότερα έκανα διδακτορικό σε άλλο πανεπιστήμιο και είχαμε μερικούς Έλληνες, μερικούς Τούρκους και μερικούς Τ/Κ φοιτητές. Μόνο ένα ή δύο Τ/Κ. Το εκπληκτικό ήταν ότι αισθανόμασταν ότι είχαμε πολύ περισσότερα κοινά με τους Τ/Κ παρά με τους Έλληνες. Δεν θέλω να σας απασχολήσω περισσότερο, αλλά θα σας πω δύο ιστορίες που έζησα προσωπικά».
Κι αφηγείται: «Το 1964, στη γειτονιά μου στον Άγιο Ιωάννη στη Λεμεσό, σε ένα σπίτι ζούσε μια Τ/Κ γυναίκα με τρία παιδιά. Γύρω της ζούσαν μόνο Ε/Κ. Ήταν είτε χήρα ή διαζευγμένη και μεγάλωνε τρία παιδιά. Μια νύχτα ακούσαμε φωνές και κραυγές και βγήκαμε όλοι έξω για να δούμε τι συνέβαινε. Δύο άντρες, 'πατριώτες', είχαν έρθει να κάψουν το σπίτι της. Σχεδόν όλη η γειτονιά βγήκε έξω και αυτό τους έκανε να νιώσουν ντροπή γι' αυτό που προσπάθησαν να κάνουν και έφυγαν. Η άλλη ιστορία συνέβη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η θεία και νονά μου ζούσε επίσης στον Άγιο Ιωάννη, αλλά πιο κοντά στην τ/κ περιοχή. Δίπλα στο σπίτι της ζούσε μια τ/κ οικογένεια με τέσσερα παιδιά. Τρία έφηβα κορίτσια και ένα μικρό αγόρι. Γύρω τους υπήρχαν μόνο ε/κ σπίτια. Στις 20 Ιουλίου, όταν ξεκίνησε η εισβολή, η τ/κ οικογένεια πανικοβλήθηκε, δεν ήξεραν πού να πάνε και φοβόντουσαν. Η θεία μου τους πρόσεχε, τους είπε να μείνουν στο σπίτι και, μόλις σκοτείνιασε, τους μετέφερε στο σπίτι της. Είχε δύο δωμάτια στο πίσω μέρος. Έμειναν εκεί κρυμμένοι για 10 μέρες. Άντρες της ΕΟΚΑ Β ήρθαν και τους έψαχναν, αλλά κανένας δεν ήξερε πού ήταν. Όταν η κατάσταση ηρέμησε, ο θείος μου βρήκε μερικούς ανθρώπους του ΟΗΕ, οι οποίοι ήρθαν και τους μετέφεραν. Λίγο μετά το άνοιγμα των «συνόρων», και τα τέσσερα παιδιά, που ήταν πια ενήλικες, ήρθαν στη Λεμεσό, γονάτισαν και φίλησαν τα πόδια της θείας μου. Δυστυχώς, οι γονείς τους είχαν πεθάνει».
Τον ευχαριστώ που μοιράστηκε αυτές τις ιστορίες φιλίας και αλληλοπροστασίας. Αυτό πρέπει να είναι το μέλλον του νησιού μας, όχι η αντιπαράθεση, όχι η εχθρότητα, αλλά η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά μεταξύ μας, προκειμένου να επιτύχουμε διαρκή ειρήνη στην πατρίδα μας.