Θωρακιστείτε από τις υβριδικές απειλές: Πολωνικό μήνυμα στην Κύπρο ενόψει προεδρίας και βουλευτικών εκλογών

Ο πρέσβης της Πολωνίας στην Κύπρο, Μάρεκ Στσεπανόφσκι, παρουσίασε αυτή τη βδομάδα στη Λευκωσία τα «μαθήματα» της χώρας του από την εξάμηνη θητεία στην ηγεσία του Συμβουλίου της ΕΕ, υπογραμμίζοντας ότι η επίτευξη ενότητας ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση. Ξεχώρισε την Ουγγαρία και σε μικρότερο βαθμό τη Σλοβακία, για την επιμονή τους σε ζητήματα ομοφωνίας, αναζητώντας ανταλλάγματα στα μεγάλα θέματα αντί να επιδιώκουν κοινούς ευρωπαϊκούς στόχους. Συμβούλευσε, επίσης, την Κύπρο, ενόψει της δικής της προεδρίας, που ξεκινά τον Ιανουάριο του 2026, να προετοιμαστεί για ιδιαίτερα ανεπτυγμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης, όπως αυτές που η Πολωνία βίωσε κατά τη διάρκεια της προεδρίας της. Συνέστησε αυξημένη επαγρύπνηση λόγω και της διενέργειας των βουλευτικών εκλογών στο διάστημα της προεδρίας. Αξιωματούχος της πρεσβείας ανέφερε ότι εκστρατείες παραπληροφόρησης βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στην Κύπρο, με κύριες πηγές τη Ρωσία και την Τουρκία. Το τρίο προεδρίας Πολωνία–Δανία–Κύπρος ξεκίνησε με την Πολωνία τον Ιανουάριο 2025 και ολοκληρώνεται με την Κύπρο τον Ιούνιο 2026. Κύρια προτεραιότητα της πολωνικής προεδρίας ήταν η ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Σημαντικά ορόσημα
Μιλώντας σε εκδήλωση Τύπου, ο πρέσβης Στσεπανόφσκι εξήρε τα επιτεύγματα της προεδρίας, αναφέροντας ορόσημα όπως:
- Την έναρξη του προγράμματος SAFE (Security Action for Europe), που διαθέτει €150 δισ. σε προνομιακά δάνεια για κοινές αμυντικές επενδύσεις.
- Τα τρία νέα πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
- Τον Ευρωπαϊκό Μεταναστευτικό Νόμο, ο οποίος αυστηροποιεί τους κανόνες μετανάστευσης και ασύλου.
- Το πρόγραμμα OMNIBUS για μείωση γραφειοκρατίας και απλοποίηση νομοθεσίας της ΕΕ.
- Τον οδικό χάρτη RePowerEU για τερματισμό της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο έως το 2027.
- Τη μεταρρύθμιση του φαρμακευτικού τομέα για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια.
- Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Κυβερνοκρίσεων.
- Τις ομάδες ταχείας αντίδρασης της ΕΕ για ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι σε υβριδικές απειλές, με πρώτη αποστολή στη Μολδαβία.
- Την έναρξη της Ευρωπαϊκής Ασπίδας Δημοκρατίας για την καλύτερη προστασία των δημοκρατικών και εκλογικών διαδικασιών από εξωτερικές παρεμβάσεις και τη χειραγώγηση των πληροφοριών.
Για το ενεργειακό, τόνισε ότι η κυπριακή πολιτική για αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων μέσω Αιγύπτου προς την Ευρώπη συμβάλλει στον ευρωπαϊκό στόχο απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Διεθνές σύστημα σε κρίση
Σχετικά με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο πρέσβης σημείωσε ότι η Ουγγαρία και σε μικρότερο βαθμό η Σλοβακία αποτέλεσαν τα μεγαλύτερα εμπόδια, επιδιώκοντας εθνικά ανταλλάγματα πριν ευθυγραμμιστούν με τις ευρωπαϊκές προσπάθειες. «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι που ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έδειξε από την αρχή ισχυρή στήριξη στην Ουκρανία», δήλωσε. «Αν επιτρέψουμε στη Ρωσία να επικρατήσει και να υποτάξει την Ουκρανία, η κατάσταση για την Κύπρο θα γίνει δύσκολη, γιατί θα σημαίνει ότι μπορείς να αλλάζεις τη διεθνή τάξη μέσω εισβολής».
Η ακόλουθος Οικονομικών Θεμάτων της πρεσβείας, Αγκάτα Ρατούζεκ-Παρασκάκη, παρουσίασε τις πρόσφατες εμπειρίες της Πολωνίας από εκστρατείες παραπληροφόρησης, κυρίως από ρωσικές και κινεζικές πηγές, και τα μέσα αντιμετώπισής τους.
Τόνισε ότι οι καμπάνιες FIMI (Foreign Information Manipulation and Interference) αποτελούν απειλή για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου και η ενίσχυση της δημοκρατικής ανθεκτικότητας είναι απαραίτητη, χωρίς όμως να περιορίζεται η ελευθερία έκφρασης.
Η Πολωνία, που αποτελεί μεγαλύτερο στόχο από άλλα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, κατηγοριοποιεί τις επιθέσεις πληροφόρησης σε:
- Παραπληροφόρηση χωρίς πρόθεση βλάβης (misinformation).
- Κακόβουλη χρήση αληθινών πληροφοριών (malinformation).
- Σκόπιμη διασπορά ψευδούς πληροφορίας (disinformation).
- FIMI – συντονισμένες, μη απαραίτητα παράνομες παρεμβάσεις που απειλούν αξίες και διαδικασίες.
Η χώρα έχει αναπτύξει έναν συστημικό μηχανισμό αντιμετώπισης με συμμετοχή 10 κρατικών φορέων και οκτώ οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Δύο μοντέλα παραπληροφόρησης, σύμφωνα με την πολωνική πρεσβεία, είναι τα εξής:
α) Ρωσία: Χαοτική, επιθετική προσέγγιση, πολλαπλές αντιφατικές αφηγήσεις.
β) Κίνα: Μεθοδική, συστηματική, μακροπρόθεσμη, επικεντρωμένη στον έλεγχο εικόνας.
Παραδείγματα εκστρατειών παραπληροφόρησης στην Πολωνία ήταν:
- Επιθέσεις με ρωσικά drones (Σεπτέμβριος 2025): 64.000 αναρτήσεις, 8 εκατ. χρήστες. Αφηγήματα: «Η Πολωνία υπερβάλλει», «ουκρανική προβοκάτσια».
- Επίθεση σε σιδηροδρομικό δίκτυο (Νοέμβριος 2025): 10.000 αναρτήσεις, 4 εκατ. χρήστες. Αφηγήματα: «Ψευδής επίθεση», «οι Ουκρανοί ανατίναξαν τις γραμμές».
Παραπληροφόρηση
Η παρουσίαση της πρεσβείας αναφέρθηκε σε «εντυπωσιακά παραδείγματα» επιθέσεων, με κύριους δράστες ρωσικές και τουρκικές πηγές. Στην Κύπρο, η Ρωσία φαίνεται να χρησιμοποιεί πιο «κινεζικό» μοντέλο. Θεματικοί άξονες των εκστρατειών: Η μετανάστευση, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το Covid, η εξωτερική πολιτική, η άμυνα. Στόχοι: Η καλλιέργεια φόβου και δυσπιστίας, η πόλωση της κοινωνίας, η αποδυνάμωση της Κύπρου και η νομιμοποίηση της τουρκικής παρουσίας στον βορρά, η προβολή της Κύπρου ως «πιονιού» ξένων δυνάμεων. Προωθούνται ακόμη αφηγήματα περί μυστικού ελληνoκυπριακού στρατού, υπερστρατιωτικοποίησης, μετατροπής της ναυτικής βάσης στο Μαρί σε κέντρο ξένων πολεμικών πλοίων. Έρευνες δείχνουν ότι 70% των Κυπρίων ενημερώνονται από τα social media, έναντι 50% στην Πολωνία.
Ο πρέσβης Στσεπανόφσκι κάλεσε την Κύπρο να λάβει μέτρα ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2026, υπενθυμίζοντας ότι στη Ρουμανία ακυρώθηκε ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών λόγω αποδεδειγμένης ξένης παρέμβασης. Ανέφερε ότι η Πολωνία ίδρυσε μονάδα αντιμετώπισης παραπληροφόρησης το 2018 με πέντε άτομα. Σήμερα έχει 70 και χρειάζεται περισσότερα. «Είναι πιθανόν ότι και η Κύπρος θα κληθεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις».