Η Τουρκία στο μικροσκόπιο της ΕΕ: Από το casus belli στις στάσιμες διαπραγματεύσεις

Η νέα φάση στις ευρωτουρκικές σχέσεις διαμορφώνεται μέσα σε ένα κλίμα αυξημένης επιφύλαξης, όπως αποτυπώνεται στην έκθεση - κόλαφο της Κομισιόν για την Τουρκία.
Σήμερα, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας Γιώργος Γεραπετρίτης, υποδέχεται στο Υπουργείο Εξωτερικών την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, Κάγια Κάλλας. Στην ατζέντα της συνάντησης αναμένεται να βρεθούν διεθνή και περιφερειακά θέματα, αλλά και η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Τουρκία προσδοκά να προσδεθεί στο άρμα της Δύσης, ωστόσο η Κομισιόν την αναγνωρίζει ως εταίρο με αστερίσκο δίνοντάς της «κόκκινη κάρτα» στην ετήσια έκθεση για τη διεύρυνση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει σοβαρή οπισθοδρόμηση σε ζητήματα κράτους δικαίου, δημοκρατικών θεσμών και εξωτερικής πολιτικής, ενώ υπογραμμίζει ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις παραμένουν σε πλήρη στασιμότητα από το 2018. Αιχμή του δόρατος η δικαστική εξουσία, τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι εσωτερικές πολίτικες εξελίξεις. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο casus belli, δηλαδή την απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας, με την Κομισιόν να εκφράζει έντονες ανησυχίες για τη συνεχιζόμενη αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Άγκυρα.
Η γείτονα φαίνεται πώς μένει ... μετεξεταστέα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις που παραμένουν σε στασιμότητα τα τελευταία 7 χρόνια. Η Κομισιόν στέλνει μήνυμα στην Τουρκία να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της Ε.Ε. επί των χωρικών τους υδάτων και του εναέριου χώρου τους, καθώς και τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Παράλληλα, κάνει ξεκάθαρη αναφορά στο έκνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο αλλά και το Κυπριακό, καλώντας την Άγκυρα να αποφεύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Ικανοποίηση σε Αθήνα και Λευκωσία
Η αντίδραση της Αθήνας στην Έκθεση της Κομισιόν υπήρξε συγκρατημένα θετική, με το Υπουργείο Εξωτερικών να εκτιμά ότι το ευρωπαϊκό εκτελεστικό όργανο αποτύπωσε με σαφήνεια την πραγματική εικόνα της Τουρκίας και των σχέσεων της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως δήλωσε η εκπρόσωπος του Υπουργείου, Λάνα Ζωχιού, «αποτυπώνει ορθά την κατάσταση, ενώ έχουν εισακουστεί πολλές από τις θέσεις μας». Η συγκεκριμένη τοποθέτηση αντικατοπτρίζει την πάγια ελληνική θέση υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, υπό σαφείς όμως όρους.
Η Αθήνα δεν απορρίπτει κατ’ αρχήν την ενταξιακή πορεία της γείτονος, αντιθέτως, θεωρεί ότι η πλήρης συμμόρφωση της Τουρκίας με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το διεθνές δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μοχλός σταθερότητας στην περιοχή. Ωστόσο, όπως επεσήμανε η Λάνα Ζωχιού, «η θέση μας για την είσοδο της Τουρκίας δεν έχει αλλάξει· είμαστε υπέρ, αρκεί να τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις».
Με τον τρόπο αυτό, η ελληνική διπλωματία στέλνει το μήνυμα ότι η υποστήριξη της Ελλάδας δεν είναι δεδομένη, αλλά άρρηκτα συνδεδεμένη με την έμπρακτη συμμόρφωση της Άγκυρας προς τις ευρωπαϊκές αρχές και το σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών - μελών.
Επίσης, υπογράμμισε ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων είναι αναφαίρετο ελληνικό δικαίωμα που απορρέει από το Διεθνές Δίκαιο τονίζοντας ότι θέματα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης, κάτι που, όπως υπενθύμισε, έγινε σαφές και κατά τη συνάντηση των δύο Υπουργών Εξωτερικών στο Λουξεμβούργο.
Ικανοποίηση για το περιεχόμενο της έκθεσης προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία εξέφρασε ο Υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Κόμπος, αναφέροντας ότι η Ε.Ε. καταγράφει σαφώς τη μη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις και τη συμπεριφορά της στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Κυπριακό.
Η έκθεση, πρόσθεσε, καλεί την Τουρκία να αποφύγει μονομερείς ενέργειες που αυξάνουν την ένταση και υπονομεύουν την επανέναρξη των συνομιλιών.
Σε σχέση με την ευρωπαϊκή πορεία της Άγκυρας, διαμήνυσε πώς «η όποια ενίσχυση της σχέσης Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας περνά μέσα από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου» προσθέτοντας πώς δεν υπάρχει καμία απολύτως άλλη επιλογή για τη γείτονα.
Εκνευρισμός στην Άγκυρα για την έκθεση της Κομισιόν
Η δημοσιοποίηση της νέας Έκθεσης Προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία φαίνεται πως προκάλεσε έντονο εκνευρισμό στην Άγκυρα, καθώς το έγγραφο περιλαμβάνει σειρά επικρίσεων για την κατάσταση του κράτους δικαίου, την ελευθερία του Τύπου και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Η Κομισιόν κάνει λόγο για «ανησυχητική οπισθοδρόμηση» στους δημοκρατικούς θεσμούς , για κλίμα πίεσης στη δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η Τουρκία συνεχίζει να αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Η απάντηση της τουρκικής ηγεσίας δεν άργησε να έρθει. Το Υπουργείο Εξωτερικών της γείτονος επιτέθηκε ευθέως στις Βρυξέλλες, κατηγορώντας την Ε.Ε. για μεροληψία υπέρ της Ελλάδας και της Κύπρου.
«Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε βλέψεις για τα εδάφη, την κυριαρχία, τους υπόγειους ή επιφανειακούς πόρους άλλων χωρών. Σεβόμαστε τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των φιλικών χωρών, ιδίως των γειτόνων μας», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος, επιχειρώντας να απορρίψει τις ευρωπαϊκές αιτιάσεις περί προκλητικής συμπεριφοράς στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Παράλληλα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντέδρασε έντονα και στις επικρίσεις που διατυπώνονται στην Έκθεση για ζητήματα δημοκρατίας. «Λένε για δήθεν καθεστώς του ενός ατόμου, για δήθεν δικτατορία ή αυταρχικό καθεστώς. Όλα αυτά είναι ανοησίες», υποστήριξε, αποδίδοντας τις κατηγορίες αυτές στην τουρκική αντιπολίτευση, την οποία κατηγόρησε ότι «χρησιμοποιεί τέτοιους ισχυρισμούς για να καλύψει τις δικές της αποτυχίες».
Οι διατυπώσεις της Κομισιόν, σε συνδυασμό με τη σαφή στήριξη της Ελλάδας και της Κύπρου από τις Βρυξέλλες, δημιουργούν ένα πλαίσιο αυξημένης πίεσης για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν Ερντογάν, τη στιγμή που η Τουρκία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη Δύση και τις δικές της περιφερειακές φιλοδοξίες.
Παρά τον εκνευρισμό που προκαλεί στην Άγκυρα η κριτική των Βρυξελλών, η ευρωπαϊκή πλευρά δείχνει αποφασισμένη να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία, χωρίς όμως να υποχωρεί από τις θεμελιώδεις αρχές της. Στο τραπέζι παραμένει η ιδέα ενός «νέου πλαισίου σχέσεων» που θα αντικατοπτρίζει τη σημερινή πραγματικότητα με έμφαση στη συνεργασία για τη μετανάστευση, την ενέργεια και την περιφερειακή ασφάλεια, αλλά με σαφή όρια απέναντι σε παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και δημοκρατικές εκτροπές.
Πηγή: cnn.gr