Η τέχνη της… ευκολίας

Τρίτο σύννεφο αριστερά. Ο Πικάσο, ο Νταλί και ο Άγιος Λουκάς κάθονται σε μια γωνιά ενός καφέ παρακολουθώντας τον συρφετό για το έρμο τον Γαβριήλ. Ο Πικάσο σχεδιάζει γρήγορα ένα σκίτσο στο χαρτομάντηλο, ο Νταλί στρίβει το μουστάκι του και κοιτάζει τα ρολόγια στον τοίχο να λιώνουν, ενώ ο Άγιος Λουκάς αφήνει το πινέλο του πάνω στο τραπέζι και παρατηρεί αμίλητος τις αντιδράσεις. Όλοι τους μας κοιτάζουν περίεργα και γελούν. Μετά συνειδητοποιούν πως είμαστε 2025 και πιάνουμε πάλι τα όρια της τέχνης.
Πώς γίνεται κάθε φορά που ακυρώνεται μια έκθεση, πρέπει υποχρεωτικά να ανακαλύπτουμε μέσα μας έναν μικρό Μπωντλαίρ; Να μιλάμε όλοι για «τα όρια της τέχνης», λες και μέχρι χθες δεν προσπερνούσαμε γκαλερί χωρίς να ρίξουμε ματιά; Ξαφνικά, όλοι ξέρουν τι είναι ριζοσπαστική τέχνη, τι είναι συμβολισμός και τι είναι πρόκληση με βάθος. Και φυσικά, κάθε πρόκληση βαφτίζεται αυτομάτως γενναία, αναγκαία και προοδευτική. Γιατί αν ενοχλεί, κάτι καλό θα κάνει, έτσι δεν μας είπαν;
Ας είμαστε ειλικρινείς: όταν η θρησκευτική εικονογραφία μπαίνει ξανά και ξανά σε πολιτικό πλαίσιο, κάποια στιγμή δεν μιλάμε πια για τόλμη, αλλά για συνταγή. Λίγο Ιησούς, λίγο πολιτική, λίγη αγανάκτηση, και βουαλά: σκάνδαλο έτοιμο. Είτε το κάνει επίτηδες ο καλλιτέχνης είτε απλά θέλει να εκφραστεί, αν βάλεις στο μπούκικο της γειτονιάς τις αντιδράσεις είναι δεδομένο πως θα πας κουβά, δεν αμφισβητείται αυτό. Ωστόσο ισχύει και απ’ την άλλη πλευρά αυτού που αντιδρά, του κάθε Δίπλαρου. Είναι το «έχουμε χαμηλά ποσοστά και πάμε να χαϊδέψουμε τα αφτιά της μάζας και να πιάσουμε τα όρια της τέχνης να μετρήσουμε τον πατριωτισμό μας και τα θρησκευτικά μας πιστεύω». Με ποιον τρόπο; Χαϊδεύοντας τα συντηρητικά πιστεύω του οικογενειάρχη του καναπέ με οτιδήποτε μοιάζει να υπερβαίνει τα όρια και χρίζεται αιρετικό. Ευκολάκι.
Το πρόβλημα όμως είναι πως η άποψη κάθε πολιτικού επιβάλλεται ως αισθητικό κριτήριο για το περιεχόμενο ενός έργου. Μόνο που η ουσία δεν είναι το έργο αυτό καθαυτό αλλά η άποψη ενός κόμματος που επηρεάζει τις άλλες πολιτικές αντιλήψεις με τα τριτοκοσμικά του πιστεύω, συντηρώντας ταυτόχρονα και τη λογοκρισία.
Γιατί αυτό είναι η δημοκρατία. Δεν είναι θέμα συμφωνώ, διαφωνώ με τον καλλιτέχνη. Πρέπει να αντιληφθούμε πόσο επικίνδυνες μοιάζουν οι απαγορεύσεις σε μια δημοκρατία και πού μπορούν να οδηγήσουν.
Όσο για τον κάθε Δίπλαρο; Όταν στερείται πολιτικής ουσίας και υποκύπτει στην ευκολία του λαϊκισμού με αποτέλεσμα να γίνεται ένα με τους δήθεν αντισυστημικούς ΑλμοΦειδίες που χαϊδεύουν αφτιά πως είναι όλοι χάλια οι πολιτικοί, τότε με τα χεράκια τους βγάζουν τα ματάκια τους.
Οπότε ας μείνουμε επικεντρωμένοι στην ίδια την τέχνη. Οποιαδήποτε παρέμβαση έγινε είτε από κόμματα είτε από άλλους φορείς σε όλα τα χρόνια της ανθρωπότητας μόνο θετικά αποτελέσματα δεν είχε. Γιατί η τέχνη δεν αποτελεί προνόμιο κανενός. Και δεν επιβάλλεται σε κανένα. Στο κάτω-κάτω της γραφής δεν μας έχει ανάγκη, εμείς την έχουμε.