Η σύγκρουση του «Δεν Ξεχνώ» και του «Ξεχνώ»

Sevgul Uludag
Τηλ: 99966518
Ο Τουρκοκύπριος σκηνοθέτης Djemal Yildirim, του οποίου το ντοκιμαντέρ με τίτλο «My Milk Father» (Ο πατέρας του γάλακτός μου) συγκίνησε το κοινό και στις δύο πλευρές του νησιού μας, σε πρόσφατο άρθρο του στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μιλάει για τη σύγκρουση μεταξύ του «Ξεχνώ/Δεν Ξεχνώ». Σήμερα θέλω να μοιραστώ αυτό το σημαντικό άρθρο, που προσφέρει πληροφορίες και τροφή για σκέψη. Ακολουθεί το κείμενο του Djemal Yildirim:
«Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο Ντενκτάς είχε πάει σε ένα καφενείο σε ένα χωριό. Ενώ συνομιλούσε με τους χωριανούς, ένας από αυτούς είπε: 'Κύριε Ντενκτάς, πότε θα επιστρέψουμε στο χωριό μας στο νότιο τμήμα του νησιού μας, μέχρι πότε θα διαρκέσει αυτός ο διαχωρισμός'; Και ο Ντενκτάς θύμωσε με αυτή την ερώτηση. 'Δεν θα υπάρξει επιστροφή. Σας χαρίσαμε μια νέα πατρίδα. Αυτή είναι τώρα η πατρίδα σας. Πρέπει να ξεχάσετε το χωριό σας και τη ζωή σας στο νότιο τμήμα', είπε στους χωριανούς. Σήμερα, ο διοικητικός μηχανισμός που έχει δημιουργηθεί στο βόρειο τμήμα του νησιού -όπως και αν το ονομάζουμε- είναι μια διοίκηση που έχει δημιουργηθεί σε μεγάλο βαθμό σε εδάφη που καταλήφθηκαν από τους Ε/Κ με τη βία των όπλων. Είναι μια διοίκηση που έχει επιβληθεί και για την προπαγάνδα της διαδίδονται τα λόγια που είπε με οργή ο Ντενκτάς σε εκείνο το καφενείο του χωριού: 'Ξεχάστε το χωριό σας στον νότο, τώρα η πατρίδα σας είναι η βόρεια Κύπρος'.
Ο Τουρκοκύπριος σκηνοθέτης Djemal Yildirim
Στην τ/κ κοινότητα
Και αμέσως μετά, χρησιμοποιούνταν ένα σύνθημα σε σχέση με το 'να μην ξεχνάμε': 'Μην ξεχνάτε τις σφαγές'. Το οποίο σήμαινε ότι 'αν πραγματικά δεν θέλετε να ξεχάσετε κάποια πράγματα, εσείς οι Τ/Κ, τουλάχιστον μην ξεχνάτε τις σφαγές και προστατεύστε τον βορρά'».
Σημείωση προς τους αναγνώστες μου: Οι αναφερόμενες σφαγές ήταν οι σφαγές που διαπράχθηκαν το 1974 από την ΕΟΚΑ Β΄ στα χωριά Τόχνη, Μάραθα-Σανταλάρη-Αλόα, Πετροφάνη κ.λπ. και οι σφαγές από κάποιους Ε/Κ αξιωματούχους και/ή παραστρατιωτικούς κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών συγκρούσεων του 1963-64, όπως στον Άγιο Βασίλειο, την Αμμόχωστο, την Ορόκλινη κ.λπ.
Και συνεχίζει ο Djemal Yildirim: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις στιγμές στο οδόφραγμα στο Chaghlayan που έδειχνε ένα χέρι να βγαίνει από το έδαφος με τις λέξεις 'Μην ξεχνάτε τις σφαγές'. Αυτή η εικόνα στο οδόφραγμα παρέμεινε εκεί μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η σύγκρουση στην Κύπρο είναι στην πραγματικότητα μια σύγκρουση μεταξύ του 'Δεν Ξεχνώ' και του 'Ξεχάστε'. Μέχρι την ανακήρυξη της ΤΔΒΚ, όσοι εκτοπίστηκαν από το νότιο τμήμα του νησιού, ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι, παραπονιούνταν συχνά ότι 'Ο πόλεμος τελείωσε, τα πράγματα έχουν αλλάξει, ας γυρίσουμε στα σπίτια μας'. Για τον λόγο αυτό, δεν έβαζαν ούτε ένα καρφί στους τοίχους των ε/κ σπιτιών στα οποία είχαν εγκατασταθεί. Διότι, παρά την κάθε είδους προπαγάνδα, δεν μπορούσαν να ξεχάσουν το χωριό τους στο νότιο τμήμα του νησιού μας. Ήταν σε εγρήγορση, καθώς ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ήταν εύκολο να ξεχάσουν τη γη των προγόνων τους, τα μέρη όπου γεννήθηκαν; Αλλά μετά την ίδρυση της ΤΔΒΚ, ήταν σαφές ότι δεν υπήρχε γυρισμός.
Στην ε/κ κοινότητα
Ενώ η κυρίαρχη νοοτροπία στον βορρά μετά το 1974 ήταν 'Ξεχάστε τη ζωή σας στον νότο', η κατάσταση ήταν εντελώς αντίθετη στο νότιο τμήμα. Η νοσταλγία για την πατρίδα που άφησαν πίσω τους γινόταν όλο και πιο έντονη μεταξύ των Ε/Κ που εκδιώχθηκαν από το βόρειο τμήμα του νησιού μας. Δεν υπήρχε 'επιβολή' σε αυτά τα συναισθήματα. Γι' αυτό το σύνθημα 'Δεν Ξεχνώ' έγινε το κορυφαίο σύνθημα που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα.
Εκθέσεις σε δημοτικά σχολεία, εκπαίδευση σε στρατόπεδα. Αυτό διδασκόταν στα δημοτικά σχολεία. Στις αίθουσες διδασκαλίας υπήρχαν εκθέσεις με θέμα 'Δεν ξεχνώ'. Στα στρατόπεδα, οι στρατιώτες εκπαιδεύονταν με αυτό το σύνθημα. Τόσο η Αριστερά όσο και η δΔεξιά, που υιοθέτησαν πλήρως αυτό το σύνθημα, αντανακλούσαν τη νοσταλγία για την πατρίδα. Και αυτό ήταν σωστό στο πλαίσιο των ανθρώπινων αξιών. Η υιοθέτηση αυτού του συνθήματος περιείχε τη νοσταλγία και τον πόνο για τα χαμένα πατρογονικά σπίτια, και όχι επιθετικότητα. Έτσι μεγάλωσαν οι γενιές στο νότιο τμήμα. Και κατά κάποιον τρόπο, όσοι γεννήθηκαν μετά το 1974, ακόμα και αν δεν είχαν πάει ποτέ να δουν τα χωριά των προγόνων τους, σίγουρα είχαν υιοθετήσει αυτό το σύνθημα.
Η σύγκρουση μεταξύ του «Δεν ξεχνώ» και του «Ξεχνώ» συνεχίζεται υπό τη σκιά των όπλων.
Ξεχάστε...
Αλλά τι κάναμε; Είπαμε 'ξεχάστε το βρε'. Ξεχάστε την Πάφο, ξεχάστε τη Λάρνακα, ξεχάστε τη Λεμεσό! Κοιτάξτε, χτίσαμε για εσάς μια νέα χώρα! Μια χώρα με πολλά λάφυρα! Αλλά ξεχάσαμε; Η πλειοψηφία των εκτοπισμένων από το νότιο τμήμα δεν ξέχασε. Και η κοινή ζωή των Κυπρίων, οι πολιτιστικές αξίες αυτής της ζωής και ο ιστορικός πλούτος δεν μεταδόθηκαν στις νέες γενιές. Η σύνδεση διακόπηκε. Χτίστηκε μια νέα κοινοτική δομή, με την επίδραση και του πληθυσμού που ήρθε από την Τουρκία μετά το 1974. Μεγάλωσε εδώ μια γενιά που γνώρισε και δέχεται μόνο το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Αυτή είναι γι' αυτούς η Κύπρος.
Σήμερα, η νέα γενιά που ζει στο βόρειο τμήμα του νησιού μας δεν γνωρίζει τίποτα για την κοινή ζωή των Τ/Κ και των Ε/Κ που ζούσαν μαζί στο παρελθόν. Το μόνο που γνωρίζουν και τους διδάσκουν είναι οι 'σφαγές'.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλοί Τ/Κ που τους αρέσει να μιλούν με γρίδους και λένε 'Ο Παπάς (σ.σ. Μακάριος) έπρεπε να είχε συμπεριφερθεί τότε', μπροστά στον πόνο των Ε/Κ του παρελθόντος και το σύνθημά τους 'Δεν ξεχνώ'. Αυτού του είδους η αξιολόγηση δεν είναι καν αστεία. Σήμερα, αυτό λέγεται και στους Ε/Κ κομάντος (σ.σ. στην στρατιωτική παρέλαση της 1ης Οκτωβρίου), ως απάντηση στο σύνθημά τους ότι πάνε στην Καρπασία. Η συμπεριφορά των Ε/Κ κομάντος έχει διαμορφωθεί από την επίδραση του συνθήματος 'Δεν ξεχνώ', που έχει μεταδοθεί από γενιά σε γενιά. Στον βορρά, μας έλεγαν 'να ξεχάσουμε τον νότο' και στον νότο, τους έλεγαν 'να μην ξεχάσουν τον βορρά'. Και δεν ξεχνούν. Και πιστεύουν ότι σίγουρα θα επιστρέψουν μια μέρα.
Ποτέ δεν θα ενέκρινα μια τέτοια επιστροφή με άρματα μάχης και βόμβες, με τα συνθήματα που φώναζαν οι Ε/Κ κομάντος για την είσοδο στην Καρπασία. Γιατί μια τέτοια κατάσταση θα δημιουργούσε νέο πόνο για το νησί μας. Ίσως δεν θα το πιστέψετε, αλλά υπάρχουν πολλοί Ε/Κ που σκέφτονται πολύ λογικά, ότι τέτοιες πράξεις θα έφερναν περισσότερο πόνο στην Κύπρο. Μια τέτοια επιστροφή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μια πολύ σταθερή συμφωνία που θα έχει στέρεες βάσεις. Και σίγουρα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για αυτό. Αλλά το να κάνουμε μια παράκαμψη, βάζοντας τους Τούρκους στρατιώτες ως αποτρεπτική δύναμη μπροστά από τους Ε/Κ κομάντος, δεν είναι πλέον 'βιώσιμη'.
Στη σκιά των όπλων
Ζούμε ήδη κάτω από τη σκιά των όπλων για περισσότερα από 50 χρόνια. Ισχυρίζονται ότι η ειρήνη έχει έρθει στο νησί μας, αλλά ζούμε σε μια μακροχρόνια εκεχειρία. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ειρήνης. Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Επειδή η συνταγματική τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας που διαλύθηκε στις 15 Ιουλίου 1974 εξακολουθεί να είναι κατεστραμμένη, λειτουργεί μόνο μονόπλευρα και η εδαφική ακεραιότητα έχει καταστραφεί.
Μπορείτε άραγε να φανταστείτε ότι σε λίγο, μια πιο ισχυρή στρατιωτική συμμαχία από την Τουρκία, θα επέμβει στο νησί μας λέγοντας 'Επειδή η Τουρκία δεν μπόρεσε να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη που παραβιάστηκε το 1974, τώρα είναι η σειρά μας να το κάνουμε'; Έτσι, και οι δύο πλευρές είναι κάπως στα σκατ...
Ως Κύπριοι, αντί να οξύνουμε τις αντιθέσεις μεταξύ των δύο πλευρών, δεν έχουμε καμία άλλη επιλογή από το να δηλώσουμε ότι θέλουμε μόνο ειρήνη. Τα πρόσφατα γεγονότα αντικατοπτρίζουν, επίσης, πόσο απεγνωσμένα χρειαζόμαστε μια ειρήνη που θα είναι αποδεκτή και από τις δύο πλευρές.
Αν δεν μάθουμε να αντλούμε διδάγματα από τον πόνο του παρελθόντος ως Κύπριοι, οι Ε/Κ κομάντος θα φωνάζουν για πάντα ότι θα εισβάλουν στην Καρπασία, και μερικοί από αυτούς που ζουν στην Καρπασία θα λένε 'Ελάτε να την πάρετε αν τολμάτε'. Αυτή η αντιπαράθεση θα συνεχίζεται υπό τη σκιά των όπλων. Δεν χορτάσαμε ακόμα από αυτή την οδύνη»;