Η πρόληψη παραμένει το πιο ισχυρό όπλο για τον καρκίνο του προστάτη

Της Ελένης Κωνσταντίνου
Η πρόληψη παραμένει το πιο ισχυρό όπλο. Η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία μάς υπενθυμίζει κάθε χρόνο τη σημασία της πρόληψης και της ευαισθητοποίησης γύρω από τη συχνότερη μορφή καρκίνου στους άνδρες, τον καρκίνο του προστάτη. Στην Κύπρο, όπου καταγράφονται εκατοντάδες νέες διαγνώσεις ετησίως, οι ειδικοί τονίζουν ότι η έγκαιρη εξέταση μπορεί να σώσει ζωές, ωστόσο η συμμετοχή των ανδρών στους προληπτικούς ελέγχους παραμένει χαμηλή.
Η έρευνα που αποκαλύπτει τα κενά
Έρευνα που έγινε στον τόπο μας δείχνει ότι η πρόοδος στην ενημέρωση είναι σημαντική, αλλά ανεπαρκής.
Ο Δρ Ελπιδοφόρος Σωτηριάδης του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ) και η κα Μαρία Χρίστου, κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου «Διοίκηση Μονάδων Υγείας», παρουσίασαν τα ευρήματα της μεταπτυχιακής της έρευνας με τίτλο «Προαγωγή της Υγείας στην πρόληψη για τον Καρκίνο του Προστάτη, ταμπού και προκαταλήψεις». Στην έρευνα συμμετείχαν 305 τυχαία επιλεγμένοι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, ηλικίας 18-85 ετών. Από αυτούς, οι 282 (92,5%) δεν παρουσίασαν καρκίνο του προστάτη, ενώ οι 23 (7,5%) διαγνώστηκαν με σχετική πάθηση. Η έρευνα κατέδειξε ότι, παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος στην ενημέρωση του κοινού για τον καρκίνο του προστάτη, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά. Συγκεκριμένα, το 61% των συμμετεχόντων γνωρίζει τι είναι το PSA, ωστόσο μόνο το 43% δήλωσε ότι γνωρίζει τους παράγοντες κινδύνου και μόλις το 42% τα συμπτώματα της νόσου. Παράλληλα, περίπου οι μισοί (50,8%) έχουν ακούσει για μεθόδους θεραπείας, γεγονός που δείχνει μερική αλλά όχι ολοκληρωμένη ενημέρωση. Σχετικά με τις στάσεις και τις συμπεριφορές, το 63,6% πιστεύει ότι ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να προληφθεί, ενώ το 31,8% απάντησε «ίσως» και μόνο το 4,6% θεωρεί ότι δεν μπορεί να προληφθεί. Ωστόσο, τα ποσοστά συμμετοχής σε προληπτικούς ελέγχους παραμένουν ανησυχητικά χαμηλά: μόλις το 24,3% έχει υποβληθεί σε δακτυλική εξέταση και το 45,9% σε αιματολογική εξέταση PSA.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν την ανάγκη για στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης και πιο έντονη κοινωνική συζήτηση γύρω από τον καρκίνο του προστάτη.
«Παρά την πρόοδο, εξακολουθούν να υπάρχουν ταμπού και προκαταλήψεις. Η κοινωνία μας χρειάζεται περισσότερη συζήτηση γύρω από το θέμα και ενθάρρυνση για προληπτικές εξετάσεις», σημείωσε η κα Χρίστου.
Ο πρόεδρος του Europa Uomo Κύπρου, κ. Ανδρέας Μωυσέως, στάθηκε στο γεγονός ότι, μετά από 18 χρόνια συνεχούς δράσης, η κυπριακή κοινωνία έχει πλέον ενσωματώσει σε μεγαλύτερο βαθμό την έννοια της πρόληψης. «Ο καρκίνος του προστάτη δεν είναι ανίκητος. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην ενημέρωση και στην προληπτική εξέταση PSA, η οποία πλέον ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αποδεικνύει τη δύναμη της συλλογικής προσπάθειας», ανέφερε.
Τόνισε επίσης ότι η στρατηγική του Europa Uomo βασίζεται σε τέσσερις άξονες: πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, έρευνα και αποκατάσταση. «Οι πρωτοβουλίες μας σε συνεργασία με το κράτος, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια και τους συνδέσμους ασθενών, από τις ενημερωτικές ημερίδες μέχρι την ετήσια “Μπλε Διαδρομή”, έχουν έναν κοινό στόχο: να ενισχύσουν την κουλτούρα πρόληψης και να δώσουν ελπίδα σε κάθε άνδρα», συμπλήρωσε.
Η επιστημονική πρόοδος και τα όριά της
Από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου, κ. Πάνος Εργατούδης, υπογράμμισε ότι η πρόοδος της επιστήμης έχει ήδη αποφέρει απτά αποτελέσματα. «Περισσότερες διαγνώσεις γίνονται σε πρώιμο στάδιο, οι θεραπείες είναι πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές, και η ποιότητα ζωής των ασθενών έχει βελτιωθεί αισθητά», ανέφερε.
Ωστόσο, έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η πρόοδος αυτή δεν αρκεί από μόνη της: «Η μάχη απέναντι στον καρκίνο του προστάτη παραμένει ανοιχτή. Χρειάζεται συνεχής εγρήγορση, σταθερή ενημέρωση και ακόμη πιο συντονισμένες δράσεις».
Ο Δρ Δημήτριος Βόμβας, διευθυντής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας & Πυρηνικής Ιατρικής στο Ογκολογικό Κέντρο, έδωσε το πιο σαφές μήνυμα: «Η πρόληψη σώζει ζωές. Ένας απλός αιματολογικός έλεγχος PSA μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια θεραπεύσιμη και μια προχωρημένη μορφή καρκίνου».
Κάλεσε τους άνδρες να μιλήσουν ανοιχτά για τον καρκίνο του προστάτη και να ξεπεράσουν κοινωνικά στερεότυπα και φόβους: «Ας μιλήσουμε χωρίς ταμπού. Όσο περισσότερο ενημερωνόμαστε, τόσο πιο δυνατοί στεκόμαστε απέναντι στη νόσο. Ένα μικρό βήμα σήμερα μπορεί να χαρίσει πολλά χρόνια υγείας αύριο».
Η ευρωπαϊκή εικόνα
Ο καρκίνος του προστάτη παραμένει η πιο συχνή μορφή καρκίνου στους άνδρες στην Ευρώπη και η τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του παχέος εντέρου. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάθε χρόνο καταγράφονται πάνω από 473.000 νέα περιστατικά και περισσότεροι από 108.000 θάνατοι. Οι αριθμοί αυτοί αναδεικνύουν την τεράστια σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης.
Η εικόνα δεν είναι ενιαία σε όλη την Ευρώπη. Στις σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Νορβηγία, οι άνδρες συμμετέχουν μαζικά σε προληπτικούς ελέγχους, με αποτέλεσμα υψηλά ποσοστά πρώιμης διάγνωσης και σημαντικά καλύτερη πρόγνωση. Στη Γερμανία και τη Γαλλία, όπου τα εθνικά συστήματα υγείας ενσωματώνουν οργανωμένα προγράμματα screening, η κατάσταση είναι αντίστοιχα πιο θετική. Αντίθετα, σε χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, η Πολωνία και η Βουλγαρία, η συμμετοχή σε προληπτικούς ελέγχους παραμένει χαμηλή, γεγονός που οδηγεί σε περισσότερες διαγνώσεις σε προχωρημένο στάδιο.
Η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία προωθεί εδώ και χρόνια την καθιέρωση κοινού πλαισίου για την πρόληψη, επιμένοντας στην αξία της εξέτασης PSA, παρά τις αντιπαραθέσεις που κατά καιρούς έχουν ανακύψει σχετικά με την υπερδιάγνωση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σωστή ενημέρωση και η εξατομίκευση των ελέγχων ανάλογα με την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και άλλους παράγοντες κινδύνου, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη θνησιμότητα.
Στην Ευρώπη, η πρόοδος της ιατρικής έχει ήδη αλλάξει τα δεδομένα. Νεότερες θεραπείες, όπως η εστιασμένη ακτινοθεραπεία, οι στοχευμένες θεραπείες και η ανοσοθεραπεία, προσφέρουν καλύτερα αποτελέσματα και βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Παράλληλα, οργανώσεις ασθενών και κινήσεις πολιτών διεκδικούν ισότιμη πρόσβαση σε φάρμακα και θεραπείες, καθώς οι διαφορές από χώρα σε χώρα παραμένουν έντονες.