Η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ λέει πολλά για τον πρόεδρό τους

Του Andreas Kluth
Ήρθε με σχετική καθυστέρηση και δημοσιεύθηκε διακριτικά, χωρίς να συνοδεύεται από τη μακροσκελή προεδρική ομιλία που έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα. Ωστόσο, η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (NSS) των Ηνωμένων Πολιτειών, το έγγραφο που θεωρητικά θα καθοδηγήσει την εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, λέει πολλά για την κοσμοθεωρία του προέδρου.
Η Λατινική Αμερική, που ήδη βρίσκεται στο ραντάρ των αμερικανικών μαχητικών, δεν θα εκπλαγεί όταν μάθει ότι τώρα λαμβάνει επίσημα υπό παρακολούθηση, λόγω του πρόσφατα διακηρυγμένου “Trump Corollary” [σσ. της συνέχειας] του Δόγματος Μονρόε. Η Ευρώπη θα προσβληθεί από πολλά σημεία του εγγράφου και θα πρέπει να δώσει προσοχή. Η Κίνα δεν θα μάθει τίποτα καινούργιο, εκτός από το ότι η Αμερική εξακολουθεί, κατά κάποιον τρόπο, να υποστηρίζει την Ταϊβάν. Η Μέση Ανατολή, μετά από καιρό, πιάνει λιγότερο χώρο. Η Αφρική είναι μια δευτερεύουσα σκέψη, ενώ η Βόρεια Κορέα δεν αναφέρεται καθόλου. Αντίθετα, οι πολεμιστές της αντι-woke κουλτούρας δεν μπορούν να κρύψουν τη χαρά τους.
Η NSS είναι ένα έγγραφο που απαιτείται από το νόμο, το οποίο συνήθως σηματοδοτεί την ουσία της άποψης μιας κυβέρνησης σχετικά με τη γεωπολιτική. Καθοδηγεί επίσης άλλα έγγραφα, όπως η Εθνική Αμυντική Στρατηγική (έχει επίσης καθυστερήσει και αναμένεται να δημοσιευθεί προσεχώς), τα οποία έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες σε επίπεδο γραφειοκρατίας και προϋπολογισμού.
Το κείμενο που συντάχθηκε κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης Τραμπ ήταν σαφές, σχεδόν επιθετικό, καθώς όριζε τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων με τη Ρωσία και την Κίνα (σε αντίθεση με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, για παράδειγμα) ως την κατευθυντήρια αρχή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Είναι επίσης σχεδόν βέβαιο ότι δεν το διάβασε ποτέ ο πρόεδρος, ο οποίος το παρουσίασε σε μια ομιλία που δεν είχε καμία σχέση με το περιεχόμενό του.
Η NSS της δεύτερης κυβέρνησής του είναι διαφορετική. Είναι σύντομη και προφανώς διατυπωμένη έτσι ώστε να ταιριάζει με το εύρος προσοχής (attention span) και τα ενδιαφέροντα του προέδρου. Σε πολλά σημεία, είναι επίσης καλογραμμένη, ειδικά ως μια ελκυστική και λαϊκιστική – αλλά οξυδερκής – κριτική των κοινοτοπιών της εξωτερικής πολιτικής που διαδίδονται από τον Ψυχρό Πόλεμο από την ελίτ της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον, που αποκαλείται περιφρονητικά “the blob” [σσ. η άμορφη μάζα].
Τα στρατηγικά έγγραφα των τελευταίων τριών δεκαετιών, σύμφωνα με την NSS, “ήταν λίστες επιθυμιών ή επιθυμητών τελικών καταστάσεων· δεν καθόριζαν με σαφήνεια τι θέλουμε, αλλά αντίθετα περιέγραφαν αόριστες κοινοτοπίες”. Αμήν. Συγκεκριμένα, το κείμενο συνεχίζει: “Οι ελίτ μας υπολόγισαν λανθασμένα την προθυμία της Αμερικής να επωμιστεί για πάντα παγκόσμια βάρη τα οποία ο αμερικανικός λαός δεν θεωρούσε ότι είχαν σχέση με το εθνικό συμφέρον”. Αυτή είναι η πιο περιεκτική δήλωση της εξέγερσης του MAGA ενάντια στον “φιλελεύθερο διεθνισμό” ή τη “βασισμένη σε κανόνες [παγκόσμια] τάξη” υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Οι συντάκτες της NSS έκαναν επίσης ό,τι μπορούσαν για να παρακάμψουν τις πολλές αντιφάσεις που διατρέχουν την εξωτερική πολιτική του προέδρου και, κατ’ επέκταση, το έγγραφο. Η προσέγγισή του, γράφουν, είναι “πρακτική χωρίς να είναι “πραγματιστική”, ρεαλιστική χωρίς να είναι “ρεαλίστρια”, βασισμένη σε αρχές χωρίς να είναι “ιδεαλιστική”, δυναμική χωρίς να είναι “επιθετική” και συγκρατημένη χωρίς να είναι “μετριοπαθής”. Σε εύκολη μετάφραση: Στρατηγική είναι ό,τι πει ο Τραμπ αύριο στο Air Force One ή αργότερα στο Οβάλ Γραφείο, ακόμα κι αν έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα είπε σήμερα στο Truth Social.
Όλο αυτό το ραφινάρισμα δεν πρέπει να επισκιάσει την αλλαγή σε ορισμένες προτεραιότητες. Αρκετά πράγματα μένουν σταθερά: Ήταν πάντα σαφές ότι ο πρόεδρος βλέπει τη Μόσχα (στην οποία δεν αναφέρεται πολύ, και, όταν το κάνει, εν μέρει ως πιθανό εταίρο) πιο ευνοϊκά από οποιονδήποτε από τους προκατόχους του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ότι θεωρεί την κυριαρχία της Ουκρανίας (στην οποία αναφέρεται εν συντομία στη σελίδα 25 από 29) ως ένα δευτερεύον ζήτημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Κίνα, ωστόσο, αναμενόταν να διαδραματίσει μεγαλύτερο, αν όχι το μεγαλύτερο, ρόλο, δεδομένου ότι η κυβέρνηση έχει σημαντικούς επικριτές του Πεκίνου που θέλουν να μετατοπίσουν τους αμερικανικούς πόρους από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στον Ινδο-Ειρηνικό. Αυτή η μικρή στροφή φαίνεται να συνεχίζεται, αλλά τώρα εντάσσεται σε έναν πολύ μεγαλύτερο αναπροσανατολισμό από τον κόσμο γενικά προς το Δυτικό Ημισφαίριο, στο οποίο ο Τραμπ φαίνεται να θέλει να κυριαρχήσει. Τρεις μήνες μετά την ισχυρή στρατιωτική ενίσχυση στα ανοικτά των ακτών της Βενεζουέλας, και έπειτα από απειλές προς τους γείτονές του στο ημισφαίριο, από τον Καναδά έως τη Βραζιλία – αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη.
Ίσως οι πιο σκληρές και αδικαιολόγητες αναφορές προορίζονται για τους παλαιότερους συμμάχους της Αμερικής στην Ευρώπη και φαίνεται να φέρουν την υπογραφή του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος χρησιμοποίησε την ίδια γλώσσα σε ομιλία του στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου τον Φεβρουάριο.
Η NSS περιγράφει την Ευρώπη ως μια ήπειρο που αντιμετωπίζει όχι μόνο “οικονομική παρακμή”, αλλά και “πολιτισμική εξάλειψη” λόγω της μετανάστευσης. Το έγγραφο ισχυρίζεται επίσης ότι η Ευρώπη ασκεί “λογοκρισία κατά της ελευθερίας του λόγου και καταστολή της πολιτικής αντιπολίτευσης”, κλείνοντας το μάτι προς τα δεξιά κόμματα όπως η γερμανική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), την οποία ο Βανς υποστηρίζει, αλλά η Ευρώπη περιθωριοποιεί (για βάσιμους λόγους). Η NSS παραδέχεται ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν “να αντέξουν οικονομικά να διαγράψουν την Ευρώπη” – ουφ, τι ανακούφιση – αλλά ορίζει απειλητικά ότι “η ήπειρος θα είναι αγνώριστη σε 20 χρόνια ή και λιγότερο”.
Το υπόλοιπο κείμενο είναι σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμο. Η στρατηγική περιφρονεί τους πολυμερείς και διεθνείς οργανισμούς (από τους οποίους ο Τραμπ έχει αποχωρήσει, μποϊκοτάρει ή χλευάσει), ενώ φαίνεται να ευλογεί την επιστροφή στις σφαίρες επιρροής του 19ου αιώνα: “Η υπερβολική επιρροή των μεγαλύτερων, πλουσιότερων και ισχυρότερων χωρών είναι μια διαχρονική αλήθεια των διεθνών σχέσεων”. Πιθανώς, ο Τραμπ επιθυμεί μια νέα συμφωνία τύπου Γιάλτας μεταξύ των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας.
Και όπως πάντα, οι φίλοι, οι επιχειρηματίες και οι γκολφέρ συνεργάτες του Τραμπ τα πάνε καλά: Αφού το έγγραφο επιπλήττει τους Ευρωπαίους για τον τρόπο ζωής τους, υπόσχεται ευγενικά να σταματήσει να “εκφοβίζει” τις μοναρχίες του Κόλπου ώστε να “εγκαταλείψουν τις παραδόσεις τους”, οι οποίες σπάνια μοιάζουν με τη δημοκρατία του Τζέιμς Μάντισον.
Ρώτησα τη Ρεμπέκα Λίσνερ τι γνώμη είχε για τη νέα στρατηγική. Η ίδια συνέταξε μια πρώιμη έκδοση της NSS κατά τη διάρκεια της θητείας του Τζο Μπάιντεν, πριν γίνει κορυφαία σύμβουλος της αντιπροέδρου του, Κάμαλα Χάρις. Το έγγραφο ήταν “μια άσκηση ‘συμπληρώστε τα κουτάκια’”, μου έγραψε σε email, και “περισσότερο πολεμικό παρά στρατηγικό”. Πράγματι, πρέπει να είναι η πρώτη NSS που αναφέρει τον αγώνα κατά της “DEI” [σσ. πολιτικές για τη Διαφορετικότητα (Diversity), την Ισότητα (Equity) και τη Συμπερίληψη (Inclusion)] ως προτεραιότητα για τη διατήρηση της δύναμης και της ασφάλειας της Αμερικής. Όπως και στην πρώτη θητεία του Τραμπ, δεν θα έχει και μεγάλη διαφορά στην πράξη, πιστεύει, επειδή ο πρόεδρος είναι “υπερβολικά παρορμητικός, ασταθής και καιροσκόπος”.
Ωστόσο, το έγγραφο αξίζει να διαβαστεί, είτε βρίσκεστε στο Πεκίνο είτε στη Μόσχα, στις Βρυξέλλες ή στο Βερολίνο, στο Καράκας, στο Ριάντ ή ακόμα και στην Πιονγιάνγκ – η τελευταία παραμένει ανεξήγητα απούσα στο έγγραφο. Αυτή η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας αντικατοπτρίζει μια κυβέρνηση που ισχυρίζεται ότι δεν έχει ιδεολογία, αλλά εξακολουθεί να βλέπει τον κόσμο μέσα από τα γυαλιά του MAGA. Απεικονίζει μια κυβέρνηση που θα συνεχίσει να παραμορφώνεται για να προσθέσει σημασιολογική συνοχή στις ιδιοτροπίες ενός προέδρου που κάνει ό,τι θέλει.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου